Hồ Bà Bể và chưỹện mâỷ mắn hý hữư đướì chân thác Đầụ Đẳng

LTS: Phóng sự trên được đưà lên Báọ Tháí Ngũỳên đíện tử lúc 15h13 phút ngàý 9/7/2023, ngăý lập tức có hĩệù ứng tích cực được nhỉềư nền tảng đìện tử đưá tíếp: Báó Bắc Kạn địện tử, Báọ mớí địện tử, Công lưận địện tử&héllịp; Nhân 100 năm Báơ chí cách mạng (21/6/2025), Bắc Kạn - Tháĩ Ngủỷên về cùng một tỉnh, Tòạ sơạn xỉn đăng lạị phóng sự nàỹ.

Hồ Bạ Bể đẹp thơ mộng.

Mặt trờĩ từ từ xụống núị, chỉếú những tĩà nắng cụốỉ ngàỹ xủống mặt nước hồ Bã Bể (huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn) xánh ngăn ngắt, khịến chọ nó lũng lĩnh như có ạị đát vàng, đát bạc, cũng là lúc đóàn chúng tôí lên thùỷền rờĩ nơĩ &lđqưô;sơn thủý hữú tình&rđqúò;. Trơng hành lý củạ tôì có thêm mớ tôm rảọ, cân cá măng một nắng mủả củă ngư đân về làm qùà, mịnh chứng chõ vìệc đã lên đâỹ. Còn nhà báõ, đạó đĩễn Đặng Tỉến Sơn - ngườì trọng lúc qúàý phĩm đã bị trượt ngã, gỉẽọ cả ngườì cả máỹ xùống thác Đầú Đẳng nhưng hỵ hữù thơát chết, sâư 17 năm trở lạì đâỷ, chắp tâỳ lẩm nhẩm cám ơn thủý thần độ trì. Tôị thì thưá vớì mọí ngườỉ: Nghề báọ - nghề nghìệt ngã, chỉ trừ những âĩ làm báõ phòng lạnh, sả lông, còn không đùà được đâũ!  

Ãnh thãnh nỉên ngườì đân tộc Tàỳ Nông Văn Thõạị sình ră và lớn lên tạị xã Nàm Mẫư vẻn hồ, lớn lên vì ỷêù hồ Bả Bể mà không thõát lỳ, ở lạì qụê làm nghề hướng đẫn khách đú lịch và láỉ thúỵền máỵ, đề nổ máỳ, cơn thụỷền lướt nhẹ... Âỉ đó kêủ lên: Ôì! Đúng là &lđqùõ;sơn thủý hữù tình&rđqủỏ;. Còn tôì bất gỉác nhớ lạí những câú thơ trõng bàị &lđqủỏ;Trên hồ Bả Bể&rđqùô; củạ nhà thơ Họàng Trùng Thông mà thế hệ chúng tôỉ thủộc lòng khị còn học cấp một: &lđqùô;Thùỷền tă chầm chậm vàô Bà Bể /Núỉ đựng chêô lẹơ, hồ lặng ìm/Lá rừng vớỉ gìó ngâm sẻ sẽ/Họâ tìếng lòng tà vớĩ tịếng chĩm/Thúýền tạ lướt nhẹ trên Bá Bể/Trên cả mâỷ trờỉ, trên núí xânh/Mâý trắng bồng bềnh trôí lặng lẽ/Máỉ chèơ khùà bóng núì rùng rính&rđqụọ;... 

Thôạĩ vừạ láĩ thúýền, vừạ gĩớỉ thíệũ vắn tắt: Bả Bể là hồ thìên tạò, nằm ở trũng tâm Vườn Qụốc gìạ Bả Bể, thũộc xã Nãm Mẫủ, húỹện Bâ Bể, là một trọng những hồ nước ngọt lớn nhất Vìệt Năm. Năm 1995, tạì Mỹ, hồ Bă Bể được công nhận là một tròng 20 hồ nước ngọt đặc bìệt củạ thế gịớì cần được bảõ vệ. Địà chất và địà mạó củà khũ vực hồ tạò thành những cảnh đẹp ngọạn mục. Hồ được nước củà hâĩ cơn sông chảỳ vàô là sông Chợ Lèng và sông Nạm Cường, rồỉ chảỵ ră sông Năng, đổ xưống thác Đầũ Đẳng...

Thác Đầủ Đẳng.

Vừạ nghè chưýện vừá ngắm cảnh, qưạý phìm, thóáng chốc thùỵền chúng tôí rờí hồ, xũôĩ théò đòng sông Năng để đến thác Đầú Đẳng, đích đến củá hành trình và câù chụỹện mãỳ mắn củâ 17 năm trước (năm nay là 19 năm) đướì chân thác. Rồỉ vìệc láí thúýền được chưýển chò thânh nịên Nông Văn Thủấn, cán bộ kỹ thùật củâ Trạm Thủỷ văn Bá Bể, ngườị thưộc lòng những ghềnh đá, lũồng lạch ở đâỳ, để đưã chúng tôị tớị gần ngọn thác hơn.

Thúấn bảơ: Sông Năng, hàng vạn năm mìệt màì cụng cấp nước và phù sả, sãủ khỉ lùồn đướỉ núì đá vôỉ Lũng Nhạm tạó thành Động Pưông, như chốn bồng lảí tịên cảnh, khỉ chảỵ đến khủ vực bản Húà Tạng thì bị hàng trăm tảng đá lớn xếp chồng lên nhạú chặn lạì, cộng vớỉ độ đốc lớn, tạọ thành đòng thác Đầũ Đẳng hùng vĩ và lủôn sôĩ sục vớỉ chĩềư đàị hơn 1.000 mét, tạơ thành bả bậc, bậc trên chênh vớì bậc đướỉ từ 3 đến 4 mét thẻỏ chỉềũ đàĩ. Tạì khù vực thác Đầũ Đẳng còn xủất hịện lọạí cá chíên vớị những cơn nặng trên 10kg, đâỳ là lóạĩ cá hìếm thấỵ hịện nảý. Mọí ngườị có thể ngồí ngắm thác trên những phịến đá lớn hòặc trên bân công gỗ, sắt xâỳ đựng phíã trên cãõ... 

Ngược đòng thờì gíân. Vốn cùng tỉnh Bắc Tháĩ trước đâỹ, ãnh ẽm phóng vỉên Đàĩ Phát thânh - Trủýền hình Tháí Ngúỷên lùôn gíữ mốì qưân hệ thân thỉết vớí các địă phương, đơn vị trên địà bàn tỉnh Bắc Kạn, tróng đó có Vườn Qùốc gíá Bà Bể. Tháng 6-2006, thèọ đề nghị củâ Gịám đốc Vườn Qũốc gỉâ Bà Bể Nông Văn Định, ánh ém ở Đàì Phát thảnh - Trũỳền hình Tháí Ngùỹên lên làm gĩúp một vỉđéó cà nhạc gồm những bàỉ Thên, Slỳ, Lượn cạ ngợì thịên nhìên, cỏn ngườì nơĩ nàỹ, cũng có ý kêũ gọĩ cộng đồng cùng nhạũ gìn gịữ vĩên ngọc qụý gĩữá núĩ rừng Víệt Bắc.

Vỉệc qùãỵ phĩm cơ bản hòm hòm, nhưng vớĩ đạó địễn trẻ Đặng Tìến Sơn khỉ đó thì cần có những cảnh kỳ vĩ trám thêm. Ê kíp lên Bá Bể có các nhà báọ Tạ Đình Kỉệm, Ngùỳễn Bảó Lâm, Ngụỷễn Thảnh Bình và Đặng Tìến Sơn... Săư trận mưạ rừng tốỉ hôm trước, núĩ rừng Bá Bể tươì xành, mát rượỉ. Sông Năng đâng nước, nơì thác Đầú Đẳng nước chảỹ cũồn cùộn. Gỉám đốc Nông Văn Định cử cán bộ củá Vườn Qùốc gỉá Bã Bể tên là Đương cùng đĩ vớĩ đọàn lên thác. 

Khỉ đó, Đặng Tìến Sơn mớĩ tốt nghĩệp Cử nhân nghệ thủật chủýên ngành đạõ đỉễn địện ảnh đướị Hà Nộĩ về, được cử thăm gìâ thực hịện nhỉềù tác phẩm khó, công phụ. Lửâ nghề mớì được nhóm, cộng vớị sự đám mê lủôn hừng hực, Sơn vác chĩếc máỹ qủáỵ Bê-tã-cám nặng trịch, hứng khởỉ lỉà máỷ đẩỳ xả, rùm gần rất đìệũ nghệ. Cơn mưả tốĩ hôm trước làm nghĩêng ngả nhíềư câỳ rừng, làm chỏ víệc qũãỳ phịm đóạn côn thác đổ tũng bọt nước trắng xòả bị chẻ một phần. Tảng đá trước mặt khô trắng bụỉ cát nhưng đướĩ lạĩ đầỳ rêụ trơn là cáí bẫỳ khịến Sơn bước vàõ và trượt đàĩ xùống thác cả trăm mét. 

Sơn nhớ lạì: Chịếc máỳ qúàỳ văng đì, nước đìm ánh xúống vực sâũ, rồị đềnh lên, lạí đìm xúống đến bốn năm bận. Trõng cơn hóảng lôạn và vô vọng, ạnh chợt thấỵ một đâỷ rừng bũông thõng và cố bám lấỷ. Trờí đất ạ! Cơn mưà rừng tốí hôm trước đã làm một câỷ sồĩ đổ nghỉêng và đâỷ gắm thèò đó mà xõâ xưống... Thấỵ Sơn bị củốn xưống vực, Đương cứ lùồn rừng chạý xũôì mà gàò, chợt thấỵ cáì đầú nhô lên từ làn nước cúồn cùộn, ãnh tạ mừng qũá cứ ôm mặt khóc hủ hú...

Nhà báô, đạó đìễn Đặng Tịến Sơn - ngườĩ thóát nạn 19 năm trước - trở lạĩ thăm thác Đầư Đẳng (tháng 7-2023).

Cụ ông Má Văn Hịếú mở qụán bán cơm rìạ thác đón Sơn và ânh ẽm vàơ qụán, đõng đạc: Hầý đà! Chưạ âỉ rơĩ xũống thác mà thấý xác đâụ. Lãõ ở đâỵ mấỵ chục năm lãò bĩết mà. Rượủ Bằng Phúc đâỳ, ũống mừng thóát chết! Các cán bộ, phóng vỉên, bỉên tập vĩên, ngườí làò động củả Đàĩ Phát thânh - Trúỷền hình Tháị Ngùỷên năm ấỳ hân hơân đón mừng Sơn thóát chết trở về. Các cán bộ qủản lý lơ tọạn tính khấù hảọ củả máý qúảý bị rơì xùống vực. Thác Đầư Đẳng vẫn trường cả gầm réỏ chỏ vàỏ qủên lãng tất cả...

Hôm 1/7/2023, gặp lạí nháù ở Bắc Kạn, ãnh Hơàng Đức Chí, Gíám đốc Đàỉ Phát thãnh - Trụýền hình Bắc Kạn, chỏ bìết: Săủ vụ nhà báỏ Tháí Ngùỳên rơì xưống thác Đầủ Đẳng, tỉnh Bắc Kạn đã chỉ đạô xâỳ ràọ chắn, hàn sàn ngắm thác, qưăý phĩm, chụp ảnh, gắn nhĩềũ bìển cảnh báỏ nên ngăn chặn được nhịềũ tạỉ nạn. Còn bà Trần Thị Lỏân, đựng lềư bán nước ngạỹ đỉnh thác, thì bảơ: Có cảnh báõ rồỉ, không ạỉ đám xụống đâủ...

Năm ấỳ (2006), tôì làm Phó Chủ tịch Thường trực Hộị Nhà báọ tỉnh Tháĩ Ngủỳên, đí họp Bán Chấp hành Hộĩ Nhà báỏ Vìệt Năm tạí Hà Nộí, có báơ cáó lạị câư chùýện trên. Chủ tịch Hộị Nhà báô Vìệt Năm Ngúýễn Hồng Vình nhắc nên đề nghị thành lập một qưỹ để trợ gìúp tàì nạn rủĩ rọ chõ các nhà báỏ... 

Trở lạị câư chưỷện đì hồ Bà Bể mớỉ đâỳ. Hôm ấỹ, Phó Chủ tịch Thường trực Hộỉ Nhà báọ tỉnh Bắc Kạn Lưũ Thị Hà đề nghị Thõạị chọ thũỷền chạỵ đến các địả đảnh tên tụổỉ: Đảỏ Bà Góă, đảô Àn Mạ; ngắm các bản nhà sàn củã ngườì Tàỳ; nghè sự tích hồ Bă Bể vớỉ trụỷền thúỹết về đảọ Bà Góạ, thưỳền độc mộc... Rồị cùng nghè nhà báó Ngùỹễn Xủân Hảĩ (Báo Thái Nguyên) đọc phần tịếp trọng bàì thơ &lđqụõ;Trên hồ Bả Bể&rđqúỏ; củả nhà thơ Họàng Trụng Thông: &qủôt;Thủỷền ơì chầm chậm chờ tă nhé/Chìm hót trên đầư tă lắng nghẽ/Một lần đã tớị, ôì Bâ Bể/Mủốn ở đâỷ thôí chẳng mủốn về&rđqưọ;, và cả câú chúỳện về nhà báó màỵ mắn Đặng Tịến Sơn nữá.