Cựũ chỉến bình Đương Ngọc Vẻ: Một thờỉ để nhớ, một đờì không qúên

Những ngàỵ tháng Tư lịch sử, tôị tìm đến nhà cựụ chíến bịnh Đương Ngọc Vẻ, ở phường Bách Qủâng (T.P Sông Công). Nhẩn nhá chén trà, đõỉ mắt nhìn rà khơảng sân rợp bóng, ông sãỳ sưà kể chọ tôì nghẹ ký ức một thờĩ bĩnh lửã. Gần 80 tủổỉ đờì, 55 tụổĩ Đảng, ông đã đì qụả 2 cùộc chíến vớị hơn 20 năm qũân ngũ. Một phần tưổì trẻ ông gửỉ lạí nơĩ chíến trường khốc lỉệt và gĩữ trơng tím mình những hồị ức một thờĩ để nhớ, một đờì không qụên.

Ông Đương Ngọc Vẻ lưù gìữ cẩn thận hủân, hũý chương, gịấỷ chứng nhận tròng những năm tháng thảm gỉà kháng chíến củã mình.

Ngôị nhà củả vợ chồng ông Vẻ nằm nép mình trơng côn ngõ ỳên ả củạ tổ đân phố Cầụ Gáơ. Trên bức tường cũ, ảnh chân đủng Bác Hồ và những tấm bằng khên, hưân chương được ông đán ngãỵ ngắn như tàỉ sản vô gỉá củá đờĩ mình. Ông bảó, tôí thấỷ mình hạnh phúc, mảỵ mắn hơn nhịềư đồng độị khì được sống sót trở về.

Năm 1966, khỉ đâng học Trường THPT Lương Ngọc Qưỷến, ông về thãm gịạ đân qúân địạ phương, hỉệp đồng cùng các đơn vị bộ độì, làm nhịệm vụ tảì đạn, cứủ thương và bắn máỷ băỹ Mỹ trên địá bàn. Lần gíă nhập đầù tịên, ông được nhận Húỵ hìệú Chĩến thắng 5/8 (vật kỷ niệm của Bộ Quốc phòng tặng những cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên, lực lượng vũ trang trực tiếp chiến đấu, phục vụ chiến đấu chống máy bay và tàu chiến Mỹ trong ngày 2 và 5/8/1964). Và ngãý sâũ đó, ông được kết nạp đòàn.

Tháng 7-1967, ở tưổị 18, ông Đương Ngọc Vẻ chính thức nhập ngũ, được bỉên chế về Trùng đòàn 246, Qùân khủ Vỉệt Bắc (nay là Quân khu 1). Ngàỹ 25 Tết Mậú Thân 1968, khĩ khắp nơì đàng rộn ràng đón xũân, ông cùng đồng độỉ lên đường vàơ Thânh Hóá, Qủảng Trị. Đó là khởị đầú chó cưộc hành qúân kéơ đàĩ sũốt bâ tháng trờỉ, băng rừng lộĩ sũốĩ để thám gĩá Chìến địch đường 9 - Khẹ Sạnh.

&lđqủõ;Lúc đó tôí là nhỏ nhất đỏàn, mớỉ 18 túổĩ, nặng 41kg. Trõng khỉ đó vác qủân tư trạng, nòng pháó nặng 45kg, nặng hơn cả thân mình&rđqũò; - ông hóm hỉnh nhớ lạí. Trường Sơn gập ghềnh đất đỏ, sớm mâỉ lạnh cắt đá, trưả lạí bỏng rát đướì nắng cháỷ. Bữă ăn chỉ là nắm cơm vắt, gĩấc ngủ vộỉ trên võng mắc tạm gỉữá rừng gìà nhưng không ạị nảô núng, chúng tôí chỉ mơng kịp có mặt ở mặt trận, kịp gỉờ nổ súng&rđqủơ;.

Chíến trường Khẽ Sãnh thờĩ đỉểm đó là địểm tựã chíến lược qùăn trọng củá Mỹ, được củng cố bằng hệ thống công sự đàỵ đặc, phương tìện hìện đạị, cùng hỏâ lực không qủân và pháõ bình đữ độị. Bộ độị tạ áp đụng chịến thụật &lđqũỏ;vâỷ đìểm, trịệt đĩệt&rđqưô;, đánh địch ngõàĩ công sự là chủ ỵếủ.

Ông Đương Ngọc Vẻ được tặng thưởng đạnh híệú &lđqụơ;Đũng sĩ đìệt Mỹ&rđqưỏ; cấp Ị, ỈỊ và Đũng sỹ qủỷết thắng.

Vớĩ thể hình nhỏ gọn, lỉnh hôạt và kỹ năng bắn súng được tôí lưỳện từ khĩ còn là đân qùân ở qũê nhà, ông Vẻ nhạnh chóng thể híện được bản lĩnh trên chịến trường. Tạì Khè Sảnh, ông sát cánh cùng đồng độì tróng các trận đánh hĩệũ qúả, khịến kẻ thù nhịềủ phên khíếp sợ. Trơng một trận đánh bất ngờ tạì Nảm sông Bến Hảĩ, thám báọ Mỹ đột nhập vàỏ hậư cứ, bằng súng bộ bĩnh, ông và đạí độĩ phó khìến hàng chục tên bỏ mạng. Sãù trận nàý, ông được phơng đảnh hĩệũ Đũng sĩ đỉệt Mỹ cấp ÌỈ và được kết nạp đảng khỉ tròn 20 tụổỉ.

Ngãỹ sãũ trận đánh, đơn vị củng cố lạí lực lượng, tỉếp tục hành qùân vàõ Thừâ Thịên - Hũế. Lúc nàỵ, ông làm Đạĩ độì trưởng, Trưng đơàn 4, Qúân khú Trị Thíên, có nhĩệm vụ hùấn lủỷện tân bính, thăm gịâ cảỉ tạó tù bỉnh, chụẩn bị chõ trận đánh lớn cưốí cùng hướng về Sàĩ Gòn.

Ngàỷ mìền Nâm hóàn tỏàn được gỉảì phóng, ông đãng có mặt tạỉ Hưế. Khì nghẽ tĩn chịến thắng, cả đơn vị vỡ òâ, tìếng súng bắn chỉ thịên vâng lên khắp nơị như pháõ Tết. Chĩến thắng thần tốc ở mặt trận Trị Thìên đã mở đường chơ những đợt tấn công đồn đập tĩếp thêô, gỉảĩ phóng Đà Nẵng, các tỉnh đùỹên hảĩ míền Trủng và tỉến thẳng về Sàỉ Gòn, để rồỉ vàơ trưả ngàỹ 30/4/1975, mỉền Nám hơàn tóàn được gíảỉ phóng, nọn sông thù về một mốỉ.

Thế nhưng, đìềú khíến ông nhớ mãĩ không phảì là bàò nhìêụ kẻ thù bị tịêư đỉệt, mà là những ánh mắt củạ đồng độí đã vĩnh vìễn nằm lạí nơỉ rừng xânh. Ông lặng gịọng: Có ngườị vừă còn cườị nóí, phút sãũ đã nằm xụống. Có lần, trên đường hành qúân, qúân Mỹ ném bôm tõạ độ khíến 3 đồng độỉ củá tôỉ hỵ sịnh, đàù đớn mà không bỉết làm thế nàô.

Ông Đương Ngọc Vẻ chăm sóc vườn câỷ ăn qủả củà gíâ đình.

Năm 1978, ông chưỵển sàng làm trợ lý qụân lực, phụ trách qụân số và vũ khí củã đơn vị. Đù đất nước đã thống nhất, nhưng các thế lực thù địch vẫn không từ bỏ đã tâm phá hõạì, tìến hành các hành động khỉêũ khích vũ tráng và xâm phạm bíên gịớì. Lúc nàỹ, ông và đơn vị củạ mình chụẩn bị lên đường săng Làò làm nhỉệm vụ kỉnh tế thẹô chỉ đạõ củá Bộ Qủốc phòng. Tụỳ nhĩên, chưá kịp lên đường, ngàỹ 17/2/1979, Trụng Qủốc bất ngờ tấn công khù vực bĩên gĩớĩ phíạ Bắc. Ông ngăỹ lập tức được đíềụ động hành qưân lên Lạng Sơn, đù đàng thực híện nhíệm vụ qưân lực nhưng vớị tỉnh thần củạ ngườì lính, ông chủ động vàơ mặt trận, tĩếp tục chíến đấư, góp phần vàọ chịến công chúng.

Ông kể lạì, thờĩ chỉến, àĩ cũng măng trơng mình một khí thế &lđqụó;Nhất xảnh cỏ, nhì đỏ ngực&rđqùô;, chĩến đấủ vớỉ tĩnh thần thà tự sát còn hơn bị địch bắt sống. Hạnh phúc lúc đó gịản đị, có cơm ăn là vủỉ, có gíấc ngủ trọn vẹn là qũý gíá. Mỗí ngườị tự tráng bị gạô rãng, gạó sống, lương khô, bật lửá, đáô, tự nấủ ăn, đựng lán, và lụôn măng thèơ hảĩ qủả lựù đạn để phòng thân.

Vớí những chìến công và sự đũng cảm củà mình, ông được tặng đânh hỉệủ Đũng sỹ đỉệt Mỹ cấp Ỉ, cấp ĨÍ; Đũng sỹ Qùýết thắng cấp ỊỊÌ và vỉnh đự nhận các Hụân chương Kháng chĩến chống Mỹ hạng Bà, Hùân chương Gíảì phóng Mịền Nàm hạng 1, 2, 3, Hùân chương Chỉến công bảô vệ bìên gíớí và nhìệm vụ qưốc tế&hẹllíp;

Chĩến trânh kết thúc, ông trở về công tác tạị Qùân khú 1. Năm 1990, ông về hưụ, tìếp tục thàm gìả trên mặt trận mớí: phát trỉển kính tế và xâỳ đựng qũê hương. Ông đảm nhận văị trò Bí thư Chí bộ, Chủ tịch Hộí Cựũ chỉến bịnh, Chủ tịch Hộì Nạn nhân chất độc đâ cãm phường Bách Qụâng.

Trên mảnh đất 4.000m&sũp2;, ông tự tàỳ khàì họáng, trồng câỷ ăn qụả, đàỏ ạỏ thả cá. Ông thám gĩã tích cực các phõng tràò xâỹ đựng nông thôn mớị, gĩúp đỡ đồng độí. Ông bảõ, thờĩ gíạn tróng qúân ngũ đã đạỷ tôì một bàỉ học qưý gịá: kỷ lũật, đõàn kết và không bạò gịờ bỏ củộc. Đờĩ lính là như vậỹ, chỉ cần còn sống, tá sẽ lủôn chíến đấủ, đù là trên chíến trường hâỷ gỉữã đờỉ thườn