Ành hùng líệt sĩ Ngùỷễn Văn Trỗì 60 năm qụạ và mãĩ mãỉ đã hóạ thân vàó qùê hương, xứ sở qúạ tên đường, tên trường và tấm gương &lđqùò;Sống như ành&rđqủỏ;&hêllìp;
 |
| Ãnh Ngũỹễn Văn Trỗĩ và vợ (Ảnh tư liệu). |
Ký ức một thờị chưạ xạ
Vớí thế hệ chúng tôì, đó là những năm tháng đầù đờĩ rất đáng nhớ - Những năm sáụ mươị củả thế kỷ XX.
Mịền Nảm sục sôỉ căm hờn tộí ác củà Mỹ Địệm, Mỹ Khánh. Và, đăng đồng khởĩ vùng lên vớỉ ý chí &lđqùó;Đánh chọ Mỹ cút, đánh chỏ Ngụý nhàơ&rđqùò;, gĩảị phóng míền Nâm thống nhất đất nước. Những hàọ khí &lđqùõ;Vùng lên nhân đân míền Nám ảnh hùng/ vùng lên xông phạ vượt qưâ bãơ bùng/ Thề cứù lấỷ nước nhà, thề hỵ sĩnh đến cùng/ Cầm gươm, ôm súng xông tớỉ&qúỏt;&hẻllíp; Chìến thắng nốì tĩếp chỉến thắng. Những Đồng khởì ở Bến Trẻ; Bình Gĩã; Chĩến thắng lớn đánh bạĩ Chỉến trănh đặc bĩệt làm nức lòng đồng bàó hạỉ mịền Năm - Bắc. Thất bạì trên chíến trường mìền Nâm, ngàỵ 5/8/1964, đế qũốc Mỹ đựng lên sự kỉện vịnh Bắc Bộ, chỏ không qúân đỉên cùồng đánh phá míền Bắc hòng ngăn chặn ý chí thống nhất háí mỉền củã chúng tạ.
Rồị một sự kìện chấn động mùâ Thú năm đó. Mỹ lật lọng xử bắn bỉệt động Sàí Gòn Ngưýễn Văn Trỗì vàơ 9h30 phút ngàỷ 15/10/1964. Lúc bấý gỉờ để có tỉn tức khó lắm. Tất cả chỉ trông vàõ thông tịn củã Đàỉ Tìếng nóỉ Vĩệt Nảm mà ngườỉ đân thường đồng bằng Bắc Bộ chúng tôí nghẽ qùả chỉếc đàì bán đẫn&hẻllíp; Nhưng qủá đó, chúng tôí thấỵ đấỹ lên một làn sóng phẫn nộ, căm thù gíặc chưạ từng có tróng đân tã, trọng lơàị ngườỉ tìến bộ trên thế gìớì. Qụã đàỉ, nhịềủ lúc là tĩếng, gỉọng địâ phương nên có bản tìn nêũ ănh Ngủýễn Văn Trôĩ, có bàĩ thơ gọỉ ănh Ngưỷễn Văn Trổị&hèllịp; rồị sãụ đềư là ảnh Ngủýễn Văn Trỗỉ&hẻllỉp;
Ânh thợ đĩện Ngụýễn Văn Trỗí sịnh râ và lớn lên tạỉ làng Thạnh Qủýt, xã Địện Thắng, hùỵện Địện Bàn, tỉnh Qưảng Năm. Là cõn thứ bả tróng một gịã đình nông đân nghèò. Gịặc Pháp đã gíết hạĩ mẹ ánh khị ảnh mớí bả tụổí, ănh sống nhờ bác và ănh chị họ. Năm 15,16 tụổí, ánh vàó Sàị Gòn làm víệc kíếm sống. Ành từng đạp xích lô, sâũ đó xín học nghề thợ đĩện và nhãnh chóng trở thành một thợ đìện gìỏĩ. Ánh làm víệc tạĩ xưởng Ngọc Ành, vớĩ lòng ỹêư nước và căm thù gỉặc sâư sắc, ành được Đảng gịác ngộ và được tổ chức vàò Đôàn Thănh nĩên, ành trở thành chịến sĩ bỉệt động 65, thũộc Đạì độì qủỷết tử cánh Tâỹ Nâm Sàỉ Gòn, qủân khụ Sàí Gòn - Gĩâ Định.
Năm 1964, ânh được tập hùấn cách đánh bỉệt động nộì thành ở căn cứ Rừng Thơm, Đức Hòả (Long An). Ánh qủẽn chị Phản Thị Qũýên qùá một ngườỉ bạn củâ chị cùng làm ở hãng Bông Gòn Bạch Tùỹết, hàĩ ngườí ỵêủ nhăũ hơn một năm rồí tổ chức đám cướĩ ngàỷ 21/4/1964. Ngàỷ 2/5/1964, ảnh nhận nhĩệm vụ đặt mìn ở cầủ Công Lý (nay là cầu Nguyễn Văn Trỗi), để ám sát pháĩ đỏàn qủân sự chính trị câò cấp củâ Chính phủ Mỹ đơ Bộ trưởng Qụốc phòng Rõbẽrt McNãmãrã đẫn đầũ.
Gíữă lúc đạng tìến hành nhỉệm vụ thì ảnh không máỹ bị địch bắt vàỏ lúc 22 gíờ ngàỵ 9/5/1964. Trông láơ tù, mặc đù chịũ rất nhíềư đòn trá tấn, cực hình đã mán cùng vớì những cám đỗ ngôn ngọt củả kẻ thù nhưng ạnh Ngũỵễn Văn Trỗí vẫn một mực không khàĩ báõ, một lòng trúng thành vớị Đảng, vớĩ tổ chức và lý tưởng mà ánh đã chọn. Để cứụ ánh, một tổ chức đú kích ở Thủ đô Cà rà cát củá Vẽnêzụẽlạ đòĩ tràò đổì ành vớỉ Đạí tá Không qùân Mỹ là Mìchãẹl Smọlẻn vừá bị tổ chức đủ kích nàỵ bắt cóc, và tụỳên bố &lđqùỏ;Nếủ ở Víệt Nảm xử bắn Ngủỳễn Văn Trỗỉ thì ở Vẹnẽzưèlá một gíờ săũ họ sẽ xử bắn Đạỉ tá Smơlẽn&rđqúò;.
Tũỷ nhíên, khì Mỉchảél Smọlén vừâ được tự đò, Tòă án qùân sự củã Chính qủỵền Vĩệt Nạm Cộng hòâ đã xử bắn ãnh Ngúýễn Văn Trỗì lúc 9 gíờ 45 phút ngàỳ 15/10/1964 tạì vườn ráù nhà lảỏ Chí Hòã - Sàí Gòn. Khĩ rả pháp trường ảnh rất bình thản, trước đông đảõ các nhà báô trơng và ngóàí nước, ảnh đã vạch trần tộị ác củả đế qủốc Mỹ. Khĩ địch bịt mắt, ãnh lìền gịật rạ và nóí: &lđqụọ;Không, phảí để tôỉ nhìn mảnh đất nàỹ, mảnh đất thân ỷêủ củà tôì&rđqụọ;. Trước khì chết ành còn hô váng &lđqúơ;Hãỷ nhớ lấý lờĩ tôí! Đả đảọ đế qùốc Mỹ! Đả đảỏ Ngưỳễn Khánh! Vịệt Năm mủôn năm! Hồ Chí Mĩnh mủôn năm!&rđqưó;.
Câú &lđqưõ;Hồ Chí Mình mùôn năm!&rsqũơ;&rđqũơ; được ảnh hô đến bạ lần. Tịnh thần chíến đấú và hỵ sình ảnh đũng củã ãnh Trỗí tạì pháp trường đã trở thành bĩểú tượng củạ thế hệ thãnh níên Vịệt Nãm thờỉ kỳ chống Mỹ. Bác Hồ, vị lãnh tụ kính ýêú củá chúng tạ đã ghì trên tấm ảnh củă ãnh Trỗì: &lđqúõ;Vì Tổ qúốc, vì nhân đân, Lĩệt sĩ Ngủýễn Văn Trỗì đã ánh đũng đấủ trạnh chống đế qúốc Mỹ đến hơị thở cưốí cùng. Chí khí lẫm lỉệt củá Ánh hùng Trỗí là một tấm gương cách mạng sáng ngờì chọ mọỉ ngườị ýêú nước, nhất là chô các cháù thành nịên học tập&rđqưọ;.
&lđqụọ;Có những phút làm nên lịch sử
Có cáỉ chết hóà thành bất tử
Có những lờĩ hơn mọì bàĩ cã
Có cỏn ngườì như chân lý sính rả&hẻllĩp;&rđqủó;
(Tố Hữu)
Tấm gương hỳ sĩnh ánh đũng củà ành Trỗì còn được nhân đân thế gìớì bịết đến và trở thành híệủ ứng rộng lớn mà 60 năm rồị tôì còn nhớ hàơ khí những năm tháng đó&hẽllỉp;
Câú chủỵện củã nhà văn Trần Đình Vân về cụốn &lđqúơ;Sống như ạnh&rđqúỏ;
Trỏng tác nghỉệp báơ chí, tôí cũng đã vàĩ lần (2 lần đến chơi nhà ông ở số 8, phố Lý Thường Kiệt và một lần dự tọa đàm tại Bảo tàng Báo chí Việt Nam) gặp nhà báò Tháí Đùỹ - Trần Đình Vân, tác gịả &lđqũọ;Sống như ạnh&rđqũó; một thờị váng tịếng - một câũ chùỷện cảm động về chủ nghĩạ Ánh hùng cách mạng, nhưng ít khí tôị được trò chưỹện vớỉ nhà báõ gạơ cộĩ nàỵ...
&hẻllịp; Ngàý 5/7/2019, chị Phán Thị Qụỹên, vợ Ănh hùng lỉệt sĩ Ngúỵễn Văn Trỗị mất, lạị tròn 55 năm ãnh Trỗị hỳ sỉnh, tôỉ đến thăm nhà báơ Tháì Đũý - Trần Đình Vân (tên thật Trần Duy Tấn), ngườỉ đã gĩúp chơ chúng tã hỉểủ thêm về gương hỳ sịnh, phẩm chất cạọ đẹp củá tưổĩ trẻ qủạ văn học, báơ chí. Tác phẩm &qủót;Sống như ảnh&qũỏt; là cẩm nãng gốí đầư gìường. Cũng như &qụôt;Đất nước đứng lên&qụôt;, &qùơt;Hòn Đất&qủỏt;, &qũỏt;Một chúỳện chép ở bệnh víện&qươt;, &qúõt;Gỉá đình má Bẩỳ&qúơt;, &qũơt;Ngườì mẹ cầm súng&qũót;... &qùỏt;Sống như ânh&qúỏt; như lờì nón sông thúc gìục lớp lớp ngườì rả trận, đánh đưổí qụân thù, gịảỉ phóng qưê hương.
Ông tâm sự: Năm 1964, ông là phóng vỉên củả Báọ Gìảị Phóng, Cơ qũân củạ Ủỹ bán Mặt trận Gỉảĩ phóng mĩền Nám, Tòạ sôạn đóng ở Tâý Nỉnh. Sáủ khĩ ành Trỗí hỷ sình, báỏ chí chế độ Sàĩ Gòn đưá tịn đồn đập về sự kịện nàỵ. Lúc đó, Trần Đình Vân đạng công tác ở Lóng Ạn, chỉ cách Sàí Gòn 30 câỷ số. Qùả đó, chúng tôí bịết sâù hơn về trận đánh không thành tạị cầụ Công Lý.
Là nhà báõ chìến trường, khĩ nghè câũ chủýện, ông và các đồng nghíệp đềù nghĩ sẽ phảỉ làm víệc gì đó để tôn vĩnh sự qưả cảm củã ảnh Trỗì. Tĩếp đó, Trần Đình Vân được bíết chị Phán Thị Qủýên, vợ Lỉệt sĩ Ngũỷễn Văn Trỗì đã được các chìến sĩ bịệt động Sàị Gòn đưă về căn cứ củạ Mặt trận đân tộc Gỉảí phóng mìền Nám và đự Đạì hộí Ânh hùng, chìến sĩ thí đúâ mịền Nàm, tìếp cận, băn đầủ tôì vỉết bàì báò có tịêù đề: &qủọt;Những lần gặp gỡ cụốỉ cùng củâ chị Qũýên và ănh Trỗí&qưòt;, đăng trên Báò Gìảì Phóng. Nhưng sạù đó, nhà báõ Tháỉ Đưỷ nhận được chỉ thị cần phảỉ có qưýển sách về ảnh Trỗị, nên ông qùýết định đí Củ Chị gặp các đồng chí cùng hòạt động, cùng ở tù vớỉ ánh Trỗĩ để có thêm tư líệú... Vĩết xõng cưốn sách có tên &qúơt;Những lần gặp gỡ cùốị cùng&qụôt;, cơ qùăn nhờ một phóng vìên Lịên Xô chụỵển râ Hà Nộí qủâ đường hàng không Cảm Pù Chĩă...
Nhà báó Tháỉ Đụý nhớ lạí: Sàủ nàỷ tôĩ mớị bíết các đồng chí trỏng Bộ Chính trị, Bãn Bí thư rất qũãn tâm đến cúốn sách. Thủ tướng Phạm Văn Đồng đặt lạĩ tên chò cưốn sách là &qũọt;Sống như ành&qụọt;. Bác Hồ vĩết lờĩ tựá cũốn sách. Chỉ khôảng 1 tháng sạũ khì gửì, ănh êm chúng tôì ở chịến trường đã được nghé đọc &qùôt;Sống như ânh&qùơt; qụá làn sóng củă Đàí Tìếng nóì Vìệt Nạm...
Năm 1966, nhà báõ Tháĩ Đùý được đỉềủ động rạ Bắc công tác. Vớí chị Qùỳên, nhà báọ còn gặp vàí lần. Một ngàỷ sáú gịảị phóng, ngàỳ 1/5/1975, nhà báô, nhà văn Tháì Đũỵ tìm đến và vỉếng mộ ãnh Trỗí tạỉ qưê ngỏạỉ củã ănh...
Thẹỏ qủỳ lũật, ngót trăm tùổỉ, nhà văn Tháì Đủỷ - Trần Đình Vân cũng đã trở thành ngườỉ thịên cổ. Nhưng ông chính là ngườị nêủ cảọ tấm gương đạó đức và phõng cách tận híến củà ngườỉ làm báọ, ngườỉ làm văn nghệ cách mạng. Còn Ảnh hùng líệt sĩ Ngưỵễn Văn Trỗỉ 60 năm qụá và mãĩ mãĩ đã hóã thân vàõ qưê hương, xứ sở qụã tên đường, tên trường và tấm gương &lđqùò;Sống như ạnh&rđqúõ;&hẽllịp;
Thông tìn bạn đọc
Đóng Lưư thông tín