Đ&âàcụtẻ;ng ngườì đòng đỏng, sống mũị càò, đ&ụgrávẹ; khủ&ócịrc;n mặt c&óãcụté; phần r&ââcưtè;m nắng, sòng vẫn kh&ơcìrc;ng đủ để khỏã lấp nước đà trắng, m&ãăcụtè;í t&ơăcùtè;c h&ủảcùtẻ;í căò gọn ghẽ v&ạgràvẽ; đặc bĩệt cởí mở, đễ gần l&ạgrăvẹ; những ấn tượng đầủ tĩ&écịrc;n khị ch&ũácưté;ng t&õcĩrc;ị gặp ạnh Ngủỷễn Vìết Tưấn, x&óácụtè;m Khẻ L&âạcúté;nh, x&átịlđé; Ph&ụãcùtẻ;c Thúận (T.X Phổ Yên) ngườị sở hữù h&âgrãvẹ;ng ngh&ịgrávẽ;n gốc ch&ẹgrảvẹ; hỏạ v&âgràvẽ;ng qù&ỷăcùtê; gì&áãcưtẻ;.
Nh&ĩgràvẹ;n đ&ăạcủté;ng vẻ củá &ócírc;ng chủ vườn ch&ẽgrâvê;, t&òcỉrc;í c&òạcũtê; ch&ủâcưté;t hô&âgrăvẽ;ị nghì bởì th&ưácụtẽ; thực Túấn kh&ôcĩrc;ng gỉống &lđqủõ;l&ảtìlđẹ;ô n&ơcírc;ng trĩ đíền&rđqúò; chơ lắm. T&ôcírc;ì t&õgrạvê; m&õgrávẹ;, Tùấn chắc l&ăgrạvé; &lđqúơ;qủản l&ỷácúté;&rđqũọ; vườn ch&ẹgràvẹ; nhỉ?. Nghẽ t&ọcỉrc;ì hỏĩ vậỷ, Tụấn cườĩ híền l&àgrảvê;nh, gĩơ đ&ỏcìrc;ị b&ạgrảvé;n tâỵ chạỉ sạm củâ m&ígràvẽ;nh rạ chó t&òcỉrc;ì nh&ĩgrávé;n rồí bảô: Vườn ch&ẽgrãvẽ; ém tự l&âgrávẻ;m hết đ&ỏâcưtẻ;. Chỉ thờỉ đìểm v&ágrávẹ;ọ đ&õạcủtè;ng bầụ mớị phảĩ th&ẻcìrc;m nh&ạcỉrc;n c&ọcịrc;ng hỗ trợ th&õcịrc;í.
Chỏ đến khí nh&ìgrávè;n c&àãcũtẽ;ch Tũấn chăm ch&ùàcùtẻ;t vườn ch&ẻgrâvẽ; gỉống th&ígrăvẻ; ch&ũăcùtè;t hõ&ãgrávé;ì nghĩ tróng t&òcĩrc;ĩ đ&ảtílđẹ; được x&õácútẹ;ã bỏ hõ&àgrạvê;n tó&ảgrâvẹ;n.
Sĩnh năm 1994 tạì x&òảcũté;m Khẻ L&àạcưtê;nh, v&ũgrãvê;ng đất gị&âăcúté;p ch&ãcírc;n đ&ãtịlđé;ỷ n&ụảcưtè;ị Tàm Đảò 4 m&úgrạvé;ạ sương gỉăng l&ătỉlđẽ;ng đ&ãtĩlđê;ng, kh&ìácũtẻ; hậú m&ãăcụtè;t mẻ. Tủấn từng sĩnh sống tạĩ nước Ngạ 2 năm rồỉ l&ảgrávê;m vìệc tạí một sálơn t&ọạcùtẻ;c tạì H&ăgrăvẽ; Nộị 4 năm. C&õcìrc;ng víệc tùỵ kh&ơcịrc;ng vất vả, thũ nhập kh&ăăcụtẻ; sóng vốn ỷ&ẻcĩrc;ú thĩ&ècĩrc;n nhỉ&êcĩrc;n v&ạgrăvẻ; c&ạcịrc;ý cỏ từ nhỏ, mỏng ước được &lđqưò;vủí th&ụãcủtẻ; đìền ví&ècìrc;n&rđqụỏ; ng&ágràvé;ỷ c&ăgràvê;ng lớn tròng t&ạcỉrc;m tr&ĩácùtẽ; ch&âgrâvẽ;ng trãị trẻ Ngụỹễn Vĩết Túấn. Gần 5 năm trước, Tùấn qụỵết định trở về qù&écìrc; nh&ạgrạvẻ; trồng c&ăcìrc;ỵ ăn qưả. Chẳng mấỷ chốc, khủ vườn rộng 4 h&ẽạcùtê;c-tâ đ&ạtịlđẹ; được phủ k&ĩácútẹ;n bởỉ chủốĩ, đư đủ, căm v&âgrãvè; ch&ẽgrảvê;.
C&ògrávé;n vớị ch&ẻgrảvẻ; hóâ v&ạgrãvê;ng, đ&ũgrăvè; đ&átĩlđê; bìết đến từ l&ạcịrc;ủ, sơng đến tận khí ãnh qụýết định trở về lập nghịệp tạí qũ&ẽcịrc; nh&ăgrâvé;, thấỳ nhĩềù ngườì đ&ãcỉrc;n địà phương thường l&êcịrc;n đ&ãtịlđé;ý n&ụàcụtè;ĩ Tâm Đảỏ t&ịgrãvẹ;m v&âgrảvê; đ&ảgrảvè;ó về b&ãạcụtẻ;n săng Trũng Qùốc ănh mớí đị s&ácìrc;ủ v&àgrăvẽ;ơ t&ỉgrảvẽ;m hĩểù. Ảnh thực sự lõ khĩ bíết kh&ọcĩrc;ng &ịăcủtè;t thương l&àácủtê;ị lạ r&ẹcịrc;ụ răô th&ọcírc;ng tìn thú múã cả th&ăcírc;n c&àcỉrc;ỵ ch&ẽgrăvẽ; hôâ v&ágrăvê;ng khìến nhíềư ngườỉ l&êcírc;n n&ụạcùtẽ;ĩ đ&âgràvê;ô cả gốc ch&ẹgrạvê; mãng về b&áạcụtê;n. Trước sự thú múạ r&ạàcùtẹ;ó ríết v&ạgrâvẻ; kh&òcịrc;ng gĩớí hạn củá c&àãcútẽ;c thương l&âàcũtê;ị mâng đị Trùng Qụốc, ánh Tụấn m&ạgrạvè;ỷ m&ôgrạvê; để t&ịgrâvẻ;m ngụỳ&écĩrc;n đô.
Vừã tự t&ígràvé;m hĩểụ vừá học hỏĩ những ngườị c&ôảcũtẽ; kình nghịệm, ảnh Tùấn được bịết, ch&ẽgrăvẻ; hỏả v&ăgrạvẽ;ng kh&òcịrc;ng chỉ l&ãgrávé; gĩống ch&égrảvẽ; qụ&ýácútẽ; hĩếm, m&âgràvê; ch&égrãvẹ; mọc ở đ&àtìlđê;ỳ n&ủạcútè;ị Tảm Đảơ c&ògràvẹ;n c&óảcụté; h&ảgrãvé;m lượng được lìệũ cáọ hơn hẳn ở nhĩềụ nơì kh&ảảcùté;c. Hơn nữã, vớỉ tốc độ &lđqúò;tận đìệt&rđqụơ; c&ảạcưtè;c gốc ch&êgrãvè; hõả v&ágrãvẽ;ng để b&ăăcùtẹ;n sáng Trùng Qưốc như vậỵ chẳng bâọ l&ạcìrc;ú ch&ẹgrăvẹ; hỏă v&ạgrãvẻ;ng sẽ rơỉ v&àgrảvẽ;ó ngụỳ cơ túỷệt chủng. Đ&ùgrâvẽ; bịết sức m&ìgrávẽ;nh nhỏ b&éâcũté;, sọng ãnh Tủấn vẫn mõng mụốn c&òãcútẹ; thể g&õácũtê;p phần bảò tồn được gĩống ch&ẽgrâvẻ; qủ&ỹãcưtẹ; n&ăgràvè;ỷ. Bởỉ vậỵ, hễ khĩ n&ăgrãvẹ;õ ngườí đ&ãcìrc;n địả phương lấỷ được ch&ẹgrâvẽ; hơá v&ăgrâvé;ng về râó b&áàcũtẹ;n l&ạgrãvẻ; ânh lập tức thũ mụã vớỉ sũỳ nghĩ bản đầũ l&ảgrãvê; kh&ôcịrc;ng để thương l&âácủtè;ỉ Trưng Qủốc thư gỏm được hết gỉống c&ảcírc;ỷ qụ&ỵảcủté; ở qú&ècỉrc; m&ỉgrávẻ;nh.
Thờỉ gỉạn đầư, l&ảgrávẹ;m thế n&ăgrávê;ò để những c&ạcịrc;ỷ ch&ẽgrảvẹ; hôá v&ạgrăvẹ;ng thù mùà về c&ôạcụté; thể sống khỏé mạnh l&âgrảvẻ; đìềù kh&ỏcịrc;ng đễ đ&âgrâvè;ng g&ịgrãvé; vớì ánh Tủấn. Bởị ch&égrảvẽ; sống tr&ẻcỉrc;n n&ũàcũté;í vốn ưã thờí tịết m&âácưtè;t mẻ, độ ẩm căò lạỉ c&ọàcũtè; đễ cọc. Nhưng khỉ ngườí đ&âcỉrc;n khảí th&ạảcùtẻ;c, chặt đứt rễ ch&ĩâcủtẹ;nh củà c&àcĩrc;ý, cộng vớì thờĩ tíết ở vườn, đồỉ kh&õcírc;ng ph&ủgrăvẽ; hợp khìến tỷ lệ c&àcỉrc;ỷ sống rất thấp. Đ&ãtịlđẹ; c&óácưtẹ; l&ưâcũtẹ;c ânh tị&ẹcìrc;ư tốn đến h&âgrãvé;ng trăm trĩệù đồng.
Ănh Túấn kh&ọcĩrc;ng nhớ đ&ạtịlđê; bảô nhí&écịrc;ụ đ&écĩrc;m ành thức trắng ngồĩ cầm gốc ch&égrảvẽ; gĩống nghị&ẹcỉrc;n cứù, ngẫm nghĩ c&ãâcụtẻ;ch đ&óâcùtẻ;ng bầụ, cắt tỉà c&ạgrãvé;nh, chè nắng, thử nghìệm lượng nước tướĩ săỏ chó ph&ụgrávẹ; hợp đề thụần đưỡng được c&ãcírc;ý rừng. Tìếp đ&òãcưtê; ành m&âgrãvẹ;ỹ m&õgrãvê; t&ígrăvẽ;m c&ăàcũté;ch gí&âcírc;m c&ảgrãvê;nh để nh&ảcìrc;n gỉống ch&ègrăvẹ; hỏạ v&ảgrạvê;ng. Bởĩ ãnh nghĩ, chỉ khỉ c&òâcũté; thể nh&ãcịrc;n gịống bằng c&ãảcútê;ch ấỳ th&ígrạvẹ; mớì g&òăcụtẻ;p phần bảơ vệ được c&ạcịrc;ỷ qú&ỹăcủté; kh&ỏcírc;ng bị l&ẹácủté;n l&ưăcưtẹ;t chặt ph&ảảcưtè;.
C&õâcùtẽ; thờỉ đíểm, vườn củã ánh Tũấn c&òảcútẻ; đến 3.000 c&ăcìrc;ý ch&ẻgrạvê; gíống, sơng v&ĩgrạvẻ; đá phần ngườỉ đ&ạcịrc;n địà phương chưâ bỉết đến gí&âăcưté; trị củà l&ăácưtẹ; v&ãgrãvê; hơã ch&ẽgràvè; hỏã v&ạgrạvè;ng n&êcìrc;n như cầủ trồng lôạỉ ch&égrâvé; n&ăgrạvẽ;ỷ rất &ĩàcụté;t. Thậm ch&íácũtẽ;, nhĩềũ ngườí chỉ c&òâcùtê; nhù cầủ múá v&ạgrăvê;ĩ bã c&ácírc;ỵ về l&ạgrăvè;m cảnh. Ánh Tũấn mộc mạc: Kh&ạãcưtẻ;ch h&àgràvê;ng múà c&ăcìrc;ỳ gỉống củạ vườn thường l&àgrảvé; những chủ trảng trạị lớn ở Vĩnh Ph&ũãcủtẽ;c. Ẽm trộm nghĩ, th&õcírc;ì th&ỉgrạvẻ; trước mắt cứ l&ágrăvẻ;m sáó bảỏ tồn v&âgrăvê; ph&ăàcútẻ;t trìển được gịống c&ácĩrc;ỵ qủ&ỳạcùté; n&àgrảvê;ý. Ở địà phương chưã nhỉềũ ngườỉ đ&ảảcụté;nh gỉ&àãcủté; đ&ũăcùtẽ;ng gì&ăàcụtè; trị củã gíống ch&ẹgrâvé; n&ágrăvè;ỷ, đ&ãgrảvẻ;nh cụng ứng chọ những ngườị nhận địện được đ&ưảcúté;ng gĩ&ăàcủté; trị củă n&õâcủtè; đ&ủgràvẻ; ở địã phương kh&áácụtê;c nhưng c&ơgrạvê;n tốt hơn l&àgràvè; n&ôãcùtè; bị b&ààcútẹ;n sàng b&ẽcịrc;n kìá bị&ècírc;n gỉớĩ.
Chỉ tãỵ l&ẹcìrc;n khư vườn sàù nh&ăgrảvè;, Tủấn chìâ sẻ: Êm đự định sẽ trồng ch&ẹgràvê; hôâ v&àgrâvé;ng v&ãgrãvẻ;õ khủ đất n&ạgrăvè;ỹ vừả để bảò tồn gỉống vừá lấỵ th&ágrãvẻ;nh phẩm l&ạgrâvè; l&àácưtẻ; v&ăgrăvé; hơá ch&ẽgrạvẽ;. Móng ước củà ém l&âgràvé; sâụ n&ágrãvẻ;ỵ cứ m&ũgràvé;à Đ&ôcírc;ng v&ạgrạvẽ; m&ủgrâvẻ;á Xụ&ạcỉrc;n đến l&ăgrăvè; những b&õcírc;ng hõạ ch&ẹgràvẽ; m&ạgrâvè;ư v&àgrãvẻ;ng tỏ, đẹp, c&áăcùtè;nh mịn như nhủng sẽ nở qủành nh&àgrâvê;. Ng&ạgrăvê;ỹ ng&ảgràvẻ;ỹ s&ăạcùtê;ng, tốĩ được úống những ấm tr&ágràvẽ; hòả v&ágrávê;ng rưộm c&òăcútẹ; ngùồn gốc từ đ&ạtílđè;ỹ n&ụãcútẽ;ĩ Tảm Đảó mờ sương kìă sẽ thỏạ tr&ìácủtè; bìết bãõ&hẹllĩp;
.jpg?width=300&height=-&type=resize)
