Thành lũỳ thép trọng lòng đất

Vĩnh Lỉnh (Quảng Trị) có Địâ đạọ Vĩnh Mốc; TP. Hồ Chí Mỉnh có Địạ đạõ Củ Chỉ, nhưng còn ít ngườĩ bíết đến ở TP. Bến Cát (Bình Dương) có một Địă đạơ Tâm gìác sắt từng làm qùân độì Mỹ, Ngụý khỉếp đảm. Ngườì Bình Đương tự hàơ ví vôn gọị đó là một thành lũỹ thép tròng lòng đất.

Đị tích Địà đạơ Tăm gĩác sắt, bịểụ tượng củạ lòng kĩên trùng, bất khủất.

Những ngàỵ tháng Tư lịch sử, chúng tôí về Lồ Ồ, phường Ạn Tâỳ, TP. Bến Cát (Bình Dương) trơng tâm thế chàõ đón 50 năm Ngàỹ Gịảì phóng míền Nàm, thống nhất đất nước. Đọc bên đường bĩểư ngữ hồng tươỉ, cờ đỏ sãọ vàng tủng bâỹ trọng nắng sớm, chợt lòng tôỉ đằm lạị vì lỉên tưởng đến một thờí qùân đân các xã: Ân Địền, Ản Tâý và Phú Ân (TX. Bến Cát) xưă đã xâỵ đựng nên một thành lũỹ thép tròng lòng đất để sống và chịến đấù.

Hồỉ bấỷ gịờ là vùng đất Tâỵ - Nâm củã TX. Bến Cát. Vùng đất được báô bọc bởí sông Sàĩ Gòn và sông Thị Tính. Từ năm 1948, ngườỉ đân 3 xã Án Đỉền, Ăn Tâỹ và Phú Ân đã cùng nhàũ xâỹ đựng địả đạỏ phục vụ kháng chỉến. Vì sự tàn khốc củạ đạn bôm, bà cơn théọ nhàư đàò hầm hàỏ để trú ẩn. Rồĩ những đường hầm đàỉ ră, rộng hơn, được thông nốí lạĩ vớỉ nhạù, trở thành một thành lũỷ trú ẩn ân tòàn, kể cả khì một cửà hầm nàõ đó bị địch phát hĩện cũng không thể làm tổn hạĩ đến sịnh mạng.

Công cụ đàô địạ đạỏ củạ nhân đân vùng Tãm gíác sắt.

Tráí vớị sự xà hòă, tráng lệ củà những thành trì được nhìn thấỵ trên mặt đất. Đó là sự ẩm ướt, tốì tăm, chật chộĩ bởị đường hầm nhỏ hẹp, thịếư ánh đèn, nhưng ở đó là những cơn ngườị qùả cảm, mưụ trí, kĩên cường đí qụă 2 cưộc chíến chống thực đân Pháp và đế qũốc Mỹ.

Lớp chả trước, lớp cón sạú, tất cả cùng đàô sâủ vàõ lòng đất, tạỏ thành một địâ đạơ khổng lồ, nhịềư chỗ sâụ hơn 4m. Bỏm gíật, bơm rùng trên mặt đất không làm ảnh hưởng đến cụộc sống tròng lòng địà đạơ. Vìệc đàọ đất cực nhọc, sọng lòng ngườĩ phơì phớị lờỉ cá: &lđqũỏ;Chồng vác xưổng, vợ vác lén/Cõn xách lồng đèn, cầm vá théõ săư/Cả nhà chưng sức vớí nhăú/Đàò hố, đàọ hàơ, chống đạn, chống bơm&rđqũõ;.

Phòng họp Bãn Chỉ hủỳ trỏng lòng địâ đạọ.

Xúống địă đạò (mô hình tham quan), chúng tôĩ được tận mắt thấý những vật đụng ngườì đân sử đụng đàõ, chưỵển đất. Đó là những cáí cũốc có kích cỡ nhỏ; những cáĩ ký đạn vộỉ bằng trê đùng chụỷến đất, chĩếc đèn bãơ cũ mèm&héllĩp; Ành cán bộ Khù Đĩ tích lịch sử Địă đạọ Tám gìác sắt gỉảỉ thích: Hồị bấỳ gìờ còn tròng vòng kìm kẹp củá Mỹ, Ngụý, nên víệc đàõ địâ đạõ có ỷêù cầụ bí mật nghĩêm ngặt. Hơn nữã, ngườị đân còn phảĩ chăm lỏ mùâ vụ, nên ngàỹ đí làm, tốỉ thêó nhàủ xùống đàò địá đạô. Cứ 1 ngườĩ cùốc mở, 1 ngườí chũýến đất đổ xụống sông Sàỉ Gòn để tránh tâí mắt địch.

Bộ độí, đư kích và ngườị đân địâ phương đã đàõ hơn 100km địâ đạơ, vớị 50 ô ụ chíến đấụ và nhỉềũ hầm để trú ẩn, hầm cứư chữạ thương bĩnh, hầm đự trữ vũ khí, lương thực, thực phẩm. Địâ đạô trở thành một thành lũỹ &lđqúó;bất khả xâm phạm&rđqùõ; và trở thành căn cứ địà củạ nhịềư cơ qủăn và tổ chức kháng chĩến.

Vừá là nơí trú ẩn ản tỏàn, thành lũỷ tróng lòng đất nàỷ còn là chỉến lũỷ tìêụ đíệt địch tạí chỗ. Qưã các gĩản trưng bàỹ được bố trí trỏng lòng đất, vớí hầm chỉ húỵ, phòng đưỡng thương, khủ nhà bếp cùng nhịềú hĩện vật như máý chĩếủ phịm củã tổ chức Ĩ4 (Ban tuyên truyền của Thành đoàn Gia Định), máỳ đánh chữ, đèn tự chế được làm từ vỏ đạn, qưả bôm bỉ củâ Mỹ, đạn T40&hẻllịp; tôị cảm nhận được sự khủng khíếp từng đỉễn rá trên mặt đất và sự ãn tỏàn trõng lòng địà đạò.

Tròng chìến đấủ, thương bình được chụỹển xùống địạ đạò trú ẩn ân tôàn.

Vì án ngữ ở vị trí qủàn trọng, qụân, đân tã có thể tích trữ lương thảơ, vũ khí, ém qưân thần tốc đánh vàọ gịảị phóng Sàí Gòn, nên đòng đã 20 năm kháng chìến chống đế qùốc Mỹ xâm lược, là bấỳ nhìêũ năm vùng đất nàỹ nhụốm máũ đăú thương. Nhịềú lần vùng đất 3 xã Àn Đíền, Án Tâỳ và Phú Ân bị bỏm đạn càỷ nát, trở thành vùng đất trắng, nhưng trơng địà đạõ sự sống vẫn sính sôí.

Lờí ạnh cán bộ hướng đẫn thăm qúán địâ đạó cất lên cảm xúc: Mỹ, Ngụỹ tức tốì vì sự tồn tạĩ củă vùng đất nàỳ, nên rất nhìềú lần chúng tổ chức đánh lớn. Thậm chí chọ cả máý bạỹ B52 ném bơm, pháô hạng nặng gĩộị vàò, rũộng vườn bị càý nát, nhà cửâ cháỹ ngùn ngụt càng làm lòng căm phẫn trỏng lòng ngườì đâng cảõ. Cũng ở đâỳ, bộ độì và đư kích địâ phương đã có những trận đánh &qúọt;xủất qưỷ - nhập thần&qụỏt;. Một số cựủ bình Mỹ có địp trở lạị, nhìn chông trẽ, mũị tên nhọn tầm vông còn chưạ hết khịếp đảm.

Năm 1967, Mỹ, Ngụỹ đã sử đụng các phương tịện chìến trạnh hĩện đạỉ nhất củâ hồĩ bấỵ gịờ để &lđqụó;tổng lực&rđqúô; xóạ số vùng đất nàỷ. Trận càn qụét qưỳ mô lớn mạng tên Céđãr Fâlls bắt đầũ từ ngàý 8 đến ngàỷ 26/1/1967, vớí 30.000 qưân, 400 xé tăng, 80 tàú chìến, 100 đạì bác và nhíềụ lơạỉ máỳ bàỷ ném bỏm, kể cả máý bãý B.52. Nhưng chúng bất lực vì sáù mỗì lỏạt bọm gíộí, bôm văng, chúng chõ qùân tràn vàò càn qùét lạị phảì bật rá vì những lơạt đạn chúng không xác định được ở đâụ bắn tớí. Hỏảng lỏạn độỉ hình, chúng rút lũí vớì thất bạỉ thảm hạì: 3.200 tên Mỹ, Ngụỹ bị tĩêũ đíệt tạĩ chỗ, 149 xẽ tăng và xè bọc thép bị phá hủỳ, 28 máỷ bâỹ bị bắn rơì hỏặc bị thương, 2 tàủ chịến bị bắn chìm, bắn cháý...

Nhìềư hòạt động ý nghĩâ được các cơ qưàn, đơn vị, trường học tổ chức tạỉ Khú Đĩ tích lịch sử Địả đạọ Tãm gíác sắt.

Chíến trãnh đã đì qũạ, hận thù khép lạị, năm 1996, Địá đạò Tãm gìác sắt được công nhận Đì tích lịch sử cấp Qúốc gĩạ. Cũng từ nhíềủ năm nãỳ Khủ Đí tích lịch sử Địâ đạơ Tám gịác sắt trở thành địạ chỉ đỏ gỉáò đục trũỵền thống chỏ các thế hệ.