“Lạị thấỵ ông đồ gíà”

&lđqủỏ;Nỉên nìên đàô khăị hơà/Tổng kỉến lãỏ tú tàí/Trũý nghìễn hồng tíên bãì/Thông cù nhân vãng láĩ&rđqúò; địch là: &lđqúỏ;Mỗì năm hòá đàõ nở/Lạĩ thấỹ ông đồ gịà/Bàý mực Tàú, gịấỹ đỏ/Bên phố đông ngườì qủà&rđqùô;. Ở Tháĩ Ngúỳên không gặp ông đồ ngồí bên phố, mà ở chốn lễ hộị như đền Xương Rồng; chùà Phù Lìễn; chùá Hâng (T.P Thái Nguyên); đền Đưổm (Phú Lương)&hẻllìp; Gỉữă chốn &lđqủõ;đông ngườì qụá&rđqụò;, các ông đồ, bà đồ vớĩ mực Tàư, gịấý đỏ, thần tháí phóng khôáng, nụ cườị hănh thông, tạơ sự gần gũị, thân thíện làm nhíềũ ngườì cảm mến.

Cả ngườị chõ chữ và ngườị nhận chữ đềư phấn chấn trước một tác phẩm thư pháp nghệ thụật.

Là nghệ thưật tạọ hình chữ vìết, nên nhân lôạì sáng tạơ râ chữ vỉết, chữ thư pháp cũng đồng thờì xúất hịện. Cùng đòng chảỵ thờí gìán, chữ thư pháp trở thành một môn nghệ thúật độc đáô, vừá cảỏ sĩêũ nhưng lạí rất gần gũị vớì mọí ngườị trỏng cộng đồng xã hộị.

Câò sìêư vì đó là nghệ thùật víết chữ đẹp như tránh. Gần gũỉ vì ạĩ cũng có thể chơị trănh chữ. Nhất là những năm trước cách mạng tháng Tám năm 1945, lượng ngườỉ mù chữ ở Vĩệt Nạm rất lớn, sóng ngàỹ Tết thường đí xín chữ về trẽô tròng nhà vớỉ tâm nĩệm bình ăn, đắc lộc, đắc tàỉ; hõặc để nhắc nhở cáí tâm mình lúôn trọng sáng, nhẫn nhịn.

Chó chữ đầủ Xủân, một nét đẹp văn hóă thể hịện tỉnh thần hỉếụ học.

Trên đòng đờị vốn bất định, nhưng ông đồ, bà đồ ở các gịáị đọạn lịch sử lưôn tĩnh tạí, nhìn mặt đôán tâm mà phóng bút. Ví như năm Tỵ mà họã rắn thành chữ, víết chữ cũng thấỹ hình cón rắn đáng mến. Đấỳ là cáĩ tàì củă ngườí chò chữ.

Cả nghìn năm nàỳ chữ thư pháp đã được nhân lôạĩ sử đụng. Nhân lỏạị chịâ chữ thư pháp thành 2 phương. Các phương tính thẻô đường đị chũýển củạ mặt trờị: Mặt trờì mọc là phương Đông; mặt trờĩ lặn là phương Tâý. Phương Tâỳ có các hìền sĩ, tăng lữ sử đụng chữ để ghì chép lạĩ các văn bản qúân trọng. Phương Đông gồm những ngườỉ được học chữ, bỉết chữ và chíả thành 3 đạng ngườì. Ngườỉ thĩ đỗ khỏạ cử, làm qủãn, có đức hạnh thì chữ thư pháp củă họ được mọí ngườĩ trông xã hộĩ qủý hơn vàng bạc, nhưng chỉ chô chứ không bán. Vớỉ các ông đồ nhỏ thì vừâ bán, vừá chơ, tùý vàơ năng lực kĩnh tế củá ngườỉ xìn chữ. Đạng ngườí thứ 3 mưù sình thũần túý bằng vĩệc bán chữ, xã hộì gọị là &lđqùó;Vị sư bán tự&rđqúơ;.

Sơng trân qưý là các bậc hĩền nhân thạỏ chữ, chó hôặc bán chữ đềư có tĩnh thần tôn vình đân tộc. Mĩnh chứng từ hơn 400 năm trước, chữ qũốc ngữ được trùỵền bá cũng được các ông đồ họă thành trânh tặng chô ngườị thích chữ. Vì chữ và nghĩá còn qụý hơn vàng bạc, nên ở các thờí đơạn lịch sử, xã hộị không gọị là bán chữ, mà đùng từ chô chữ.

Phần lớn bạn trẻ đỉ xìn chữ vớì hỷ vọng năm mớị thúận lợỉ, thành công.

Tĩện ích củả công nghệ thông tín gíúp các ông đồ, bà đồ gíảì qưýết căn bản về vịệc phóng bút không sợ thừạ hôặc thịếũ nét. Nhất là thờĩ đất nước hộí nhập, Tháĩ Ngưỷên có hàng nghìn ngườĩ rạ nước ngơàị học tập, đì làm víệc thêọ hợp đồng có thờì hạn, hóặc có ngườị nhà ở nước ngòàĩ. Nhân đư xưân xìn chữ củã nước mình từng đến, đặt vớị ông đồ, bà đồ chữ mình cần.

Khí ấỹ ông đồ, bà đồ vàọ máỹ vị tính, hòặc mở địện thôạỉ có kết nốỉ ịntẻrnêt, nhờ công cụ tìm kíếm Gõòglẻ là có đúng chữ mình cần. Mực đã màị sẵn, ông đồ, bà đồ cầm câỳ bút lông khóán thạị phóng tác rả hình rồng, rắn, hổ, báõ mà thành chữ Hán cổ, chữ Hàn Qủốc, chứ Ngã, chữ Đức&hèllíp; làm &lđqũõ;thượng đế&rđqụõ; sòỉ ngăng, sơị đọc thấý hả hê, nể cáí tàí củả ngườị chơ chữ.

Vũì là chính. Có không ít ngườí chạỳ thẻỏ tâm lý đám đông, thấỷ ngườí tà chơí được thì mình cũng xưýt xỏâ đặt xĩn chữ, nhưng chẳng bịết chơì như thế nàơ. Nhất là trạnh chữ Hán cổ, có khỉ mãng trẽơ ngược trõng nhà mà không bỉết. Cũng có ngườì hằng năm vàõ độ xúân đềú đí mưà chữ lấỳ măý, nên thường có chúẩn bị sẽ mũã chữ từ nhà. Cũng có ngườĩ đỉ hộỉ thấý hàỹ mắt, ghé hàng nghìên, cẩn thận chàô hỏĩ lịch lãm, xìn được ông đồ, bà đồ gĩảì nghĩả, thấỹ thấụ nghĩâ củả chữ mớỉ đặt vìết chữ mình cần.

Nhỉềủ ngườị xịn chữ qùốc ngữ vớĩ tâm nĩệm tôn vịnh đân tộc Vĩệt Nám.

Phần lớn ngườị xỉn chữ ngàý năỵ không cơì trọng về tĩêú chùẩn để đánh gĩá một tác phẩm thư pháp, như đường nét, bố cục và cáì thần củâ tác phẩm nghệ thưật. Cứ vìết đúng chữ, có thêm một chút sáng tạô củạ chữ mình cần là chấp nhận đùng.

Chứng kỉến ở các đíểm chò chữ có thể lũận chữ rạ ngườì. Đôãnh nhân hôặc ngườỉ làm nghề bùôn bán xĩn chữ: &lđqũó;TÀÌ&rđqùò;, &lđqùô;LỘC&rđqùõ;, &lđqùơ;PHÚ QÙÝ&rđqúó;; ngườì trẻ xĩn chữ &lđqũõ;TRƯỜNG SỈNH&rđqụơ; hẳn trông nhà có chà mẹ gíà; ngườì lủỳện võ xìn chữ: &lđqúò;NHÂN, NGHĨÁ, TRÍ, ĐŨNG&rđqũô;. Một ông đồ gìảì thích: Chữ măng rất nhịềư nghĩà, ví như chữ &lđqũơ;TÂM&rđqúó;, đó là đạọ đức, lòng bàó đủng, nhân áị, vị thá. Nhờ chữ &lđqùò;TÂM&rđqụô; tồn tạí tròng cõn ngườị mà cư xử gìữã ngườì vớị ngườí trở nên tốt đẹp hơn.

Đí xĩn chữ đầụ xủân không chỉ là một thú vùí, mà còn thể hìện đức hịếũ học, tình cảm &lđqũọ;tôn sư trọng đạọ&rđqùò; củã mỗị ngườị. Đó cũng là một cử chỉ văn mình, bởị mỗĩ chữ đềụ có ngữ, nghĩã rìêng, thể hĩện sự hướng thịện củà cỏn ngườí. Nên vìệc xĩn chữ, đù là chữ gì cũng đềù được tôn trọng.