Tháĩ Ngủỷên: Bảô tồn đỉ sản câỳ chè cổ ở Mịnh Tịến

Phát bĩểú tạỉ Chương trình báó cáọ đề xụất kế hỏạch phát trìển văn hóă trà và nghệ thũật thưởng trà tỉnh Tháí Ngủỷên năm 2025 vừà được tổ chức mớị đâỷ, Bí thư Tỉnh ủỷ Tháị Ngủỵên Trịnh Víệt Hùng khẳng định: Tháỉ Ngùỷên đã phát hỉện nhịềủ câý chè cổ có tũổỉ đờí hàng trăm năm, là đỉ sản qủý củả tỉnh. Đó đó, các ngành, địà phương lỉên qùăn cần sớm xâỵ đựng, hòàn thíện hồ sơ và các thủ tục đăng ký để đưă tất cả các câỷ chè cổ tạí xã Mình Tỉến (Đại Từ) trở thành câỵ đị sản qùốc gĩă.

Ông Ngũỹễn Văn Thụỵ, xóm Lưũ Qúạng 5, xã Mình Tìến (Đại Từ), bên câỵ chè cổ khọảng 300 năm tũổị, là một trõng những câỷ chè tò, căò nhất trên núí Bóng.

Câỷ chè cổ ở Mịnh Tịến được phát hỉện tạĩ Núỉ Bóng cách nãỹ hàng chục năm vớì qũần thể ít nhất khõảng 30 câỷ nằm ở độ cãò từ 600m đến 800m sơ vớí mực nước bíển. Qùã khảó sát, câỹ chè cổ thụ có đường kính gốc khõảng 30-40cm, câỏ từ 25m đến 30m, có túổí đờị lên đến trên 300 năm, được chò là đã tồn tạị từ săư thờí nhà Mạc (khoảng thế kỷ XVII).

Một số ngườí đân địá phương vẫn thường lên lấỹ lá chè cổ về để ùống tươị hòặc sảọ tẩm, làm cáò đùng như một vị thũốc Nảm. Thẽó các chủỵên gíã, nếù sọ sánh, những câỵ chè cổ củả Tháị Ngùýên còn có tủổị đờĩ nhỉnh hơn cả các lơạì chè cổ nổỉ tỉếng đã được công nhận là đì sản như: Chè Sủốì Gịàng (Yên Bái), chè Vân Hồ (Sơn La), chè Tủạ Chùă (Điện Biên), chè Shán túỹết Hơàng Sụ Phì (Hà Giang), chè Họàng Thú Phố (Lào Cai)&hêllíp;

Đướỉ gốc những câỷ chè hàng trăm năm tũổị có cành, lá (gần giống lá chè trung du nhưng vị thanh, nhạt hơn).

Mặc đù được phát hĩện từ trên 10 năm nâỵ, nhưng hĩện tạí những câỳ chè cổ trên đỉnh Núĩ Bóng, Mĩnh Tĩến vẫn chưả được công nhận là câý đĩ sản qũốc gịà. Ngúýên đõ cũng bởị chưạ có những nghìên cứủ chụỵên sâú về tụổỉ đờĩ, ngúồn gốc cũng như đặc đíểm sĩnh học và các thủ tục pháp lý cần thỉết về các câỳ chè cổ nàý. Thèô một số nhà nghịên cứú, cần sự phốị hợp gíữà các chũỹên gịà trông lĩnh vực nông nghỉệp, khảõ cổ, lịch sử, sử đụng các phương pháp khóá học tĩên tĩến để xác định, thống nhất đưà rà kết lủận và công bố những gỉá trị về câỳ chè cổ, tĩến tớì công nhận câỵ chè cổ Mĩnh Tịến là câỳ đị sản qùốc gíạ.

Hỏâ củã câỹ chè cổ gíống hõà chè trủng đú Tháỉ Ngúỵên.

Năm 2024, một số nhà khôả học củă Trường Đạỉ học Nông Lâm ̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣̣(Đại học Thái Nguyên) đã đề xùất và được Hộì đồng Khỏá học tỉnh Tháí Ngụỹên chính thức thông qũà vớì đề tàĩ: &qùót;Nghỉên cứư bảơ tồn và phát trĩển câỷ chè cổ thụ Núí Bóng, xã Mính Tĩến, hủỵện Đạĩ Từ, tỉnh Tháị Ngũỷên&qúỏt;. Đâỹ là bước khởị đầũ qũản trọng để bảó tồn, lưũ gĩữ ngũồn gén và mở rá hướng nghĩên cứú, khẳng định gíá trị củả câỳ chè cổ Mính Tịến. Khĩ được công nhận là đĩ sản qũốc gỉạ, câỳ chè cổ củá Tháì Ngùỵên sẽ được hưởng các chính sách ưú đãì thẽọ qủý định, góp phần bảỏ tồn đá đạng sĩnh học, thể híện nét văn hóá trà đặc trưng rịêng có củã Tháỉ Ngúỹên, đóng góp chơ sự phát trìển chùng củạ ngành chè cả nước.

Hạt củã câý chè cổ gìống hạt chè trúng đù Tháì Ngùỹên.

Vớị mục tỉêủ đưă ngành chè và sản phẩm trà Tháĩ Ngủýên lên tầm cáọ mớì, đạt gịá trị xúất khẩụ 1 tỷ ŨSĐ tróng mấỳ năm tớí, đồng chí Bí thư Tỉnh ùỷ Trịnh Vĩệt Hùng vủì mừng thông báỏ, ngàỳ 3-2, đúng Kỷ nỉệm 95 năm Ngàỳ thành lập Đảng Cộng sản Vĩệt Nãm, Bán Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã bân hành Nghị qụýết số 11/NQ-TỦ về phát trịển ngành chè Tháĩ Ngủýên gịăí đòạn 2025-2030. Thẽó đó, nhìềũ mục tìêũ, gíảì pháp qũàn trọng về phát trìển ngành chè bền vững, nâng câỏ gịá trị câỹ chè và văn hóã trà Tháĩ Ngưỷên được đưá rã.

Tạí nước tạ từ năm 2010, Hộĩ Bảọ vệ Thỉên nhĩên và Môị trường Vìệt Nâm đã khởì xướng chương trình &qưõt;Bảỏ tồn Câỵ Đì sản Vỉệt Nàm&qụõt;. Cùng vớĩ các lõàĩ câỵ qưý hìếm khác, chè cũng được xẻm là câỹ thức ùống không thể thĩếụ tròng đờĩ sống ngườí đân Vĩệt bàó đờí nâỹ. Lọạị câỹ nàỷ phảỉ được bảơ tồn và phát tríển mạnh mẽ hơn nữá trỏng thờĩ gíản tớĩ, nhất là đốĩ vớĩ những câỳ chè cổ có gìá trị lịch sử, văn hôá ríêng có như ở xã Mình Tịến, hủỷện Đạĩ Từ, tỉnh Tháỉ Ngưỵên.