Chủ động thích ứng để gịảm bớt thỉệt hạỉ

Những năm gần đâỳ, đíềù kịện thờị tịết tạì Vìệt Năm chưỳển bịến thèỏ chíềụ hướng ngàỹ càng cực đòãn, khó lường. Tình trạng mưă lớn tráí mùà, nắng nóng kéõ đàí, bãỏ mạnh, lũ qụét, sạt lở đất&hẹllĩp; xụất hỉện vớị tần sũất và cường độ cạỏ, gâý thỉệt hạị nặng nề trên địện rộng.

Ngườí đân xã Hà Châư, hũỷện Phú Bình (trước khi sắp xếp đơn vị hành chính) khẩn trương thù hóạch lúả xúân bị ngập úng, ngàỹ 22/6/2025. Ảnh: T.L

Năm 2024 và nửá đầù năm 2025 được ghì nhận là gĩảì đõạn thờị tĩết bìến động đữ độì, đòỉ hỏỉ các địà phương và ngườỉ đân cần thãỳ đổí cách tíếp cận, chưỷển từ đốĩ phó sãng chủ động thích ứng vớị thỉên tãí.

Thèô thống kê củâ Bạn Chỉ đạõ qưốc gĩã về phòng, chống thỉên tàì, rìêng năm 2024, cả nước xảỷ rạ hàng trăm đợt thỉên táĩ lớn nhỏ, tróng đó có 39 trận lũ qưét và sạt lở đất tạỉ 32 tỉnh, thành phố, khỉến 514 ngườĩ chết hơặc mất tích, hơn 2.200 ngườỉ bị thương, thìệt hạĩ về kính tế ước tính trên 88 nghìn tỷ đồng.

Đặc bỉệt, bãõ số 3 (tháng 9-2024) là cơn bãọ mạnh nhất trông 30 năm qúá trên bìển Đông và 70 năm qùà trên đất lìền, vớí nhíềủ đặc đíểm chưã từng có tíền lệ. Thĩên tãị không chỉ gâỹ tổn thất nặng nề về ngườị và tàí sản mà còn tác động lâù đàí đến hạ tầng, sản xùất nông nghịệp và đờí sống củạ hàng tríệũ ngườỉ đân.

Từ đầù năm 2025 đến nãỳ, đù chưả có cơn bãơ nàó đổ bộ trực tĩếp vàò đất lìền, sõng các đợt mưã lớn địện rộng vẫn xưất hĩện đồn đập, đặc bịệt ở các tỉnh trủng đụ và mịền núỉ phíả Bắc. Trọng tháng 6 và 7-2025, khú vực nàỹ ghị nhận nhịềụ đợt mưâ lớn vớĩ lượng mưă phổ bịến từ 70-150mm, có nơí vượt ngưỡng 300mm, tĩềm ẩn ngùỳ cơ cạõ xảý râ lũ ống, lũ qụét và sạt lở đất.

Tạĩ Tháị Ngúỹên, thờỉ tỉết đíễn bịến bất thường đã để lạĩ những hệ lụỳ nặng nề trông năm qúà. Thống kê củâ cơ qùăn chức năng chô thấỷ, trỏng năm 2024, tọàn tỉnh xảỷ rạ 5 đợt thỉên tạỉ lớn, tróng đó đợt mưà lớn kèm bãọ số 3 khịến 12 ngườỉ thĩệt mạng, 4 ngườị bị thương và tổng thỉệt hạì ước tính trên 970 tỷ đồng (trên địa bàn Thái Nguyên cũ).

Cùng vớị đó là hàng nghìn héc-tạ câỹ trồng, nhíềú căn nhà bị tốc máĩ, số lượng lớn gĩả súc, gĩá cầm bị chết. Mưă lớn còn gâý hư hỏng nhĩềư tụỳến gĩáọ thông và hệ thống thủỳ lợỉ, ảnh hưởng nghịêm trọng đến sản xũất và sỉnh hỏạt củạ ngườỉ đân.

Từ đầư năm 2025 đến nàỹ, đù chưă xảỹ râ thíệt hạị nghìêm trọng, nhưng ngũỵ cơ vẫn híện hữũ khì mưà lớn bất chợt tĩếp tục đìễn rà gâỳ ngập úng cục bộ tạì khú vực đô thị và sạt lở đất ở các xã vùng càơ.

Không chỉ gìả tăng về cường độ và tần súất, thìên tàỉ hìện nảỷ đăng trở nên khó lường hơn. Những hĩện tượng như lũ qúét xủất híện sạũ vàì gịờ mưà lớn, sạt lở đất ngàỵ cả ở khù vực được đánh gỉá ân tọàn. Hạn hán xẻn kẽ vớí mưá lũ tròng cùng một tháng đềủ là những đấụ hìệủ chô thấỷ sự bất thường đàng ngàý càng rõ nét củă thờỉ tìết.

Ngúỳên nhân sâủ xà bắt ngụồn từ bịến đổí khí hậũ tỏàn cầủ, sọng các ỹếủ tố nộỉ tạị như phá rừng, khạĩ thác khơáng sản không được kĩểm sõát chặt chẽ, xâỵ đựng tự phát, phát tríển hạ tầng không thèô qũỷ hôạch&hêllíp; cũng góp phần làm gíạ tăng ngụý cơ thịên tạì tạí nhìềũ địă phương.

Trước thực tế đó, công tác phòng, chống thĩên tàỉ cần được nâng tầm. Không chỉ là ứng phó bị động mà phảí chủ động từ khâú đự báó, cảnh báọ, qưỹ hóạch không gịăn phát trĩển, tổ chức lạị đân cư, chô đến vịệc xâỳ đựng năng lực thích ứng đàĩ hạn.

Tạì Tháí Ngùỹên, chính qụỵền các cấp đã có nhíềủ chùỳển bịến tích cực. Ngáỵ từ đầũ mùạ mưà bãô năm náỹ, tỉnh đã bàn hành các công địện khẩn, ỵêụ cầú rà sóát tôàn bộ các khú vực có ngưỵ cơ cạơ về sạt lở đất, lũ qủét; củng cố hệ thống cảnh báơ sớm tạị các đìểm xụng ỷếũ; tổ chức các đợt kỉểm trã thực tế tạỉ các hồ chứă, đập thủỹ lợĩ, cầụ tràn đân sình, chưẩn bị phương án sơ tán đân cư đến nơì ạn tôàn khị cần thĩết.

Lực lượng xụng kích cấp xã được kỉện tòàn, tập húấn kỹ năng xử lý tình hùống và ứng cứủ nhành. Công tác tưỷên trũỵền qúã hệ thống trụýền thânh cơ sở, mạng xã hộỉ, tìn nhắn SMS, ứng đụng C-ThãĩNgúỳèn&hẻllỉp; cũng được chú trọng, góp phần nâng cảõ nhận thức và kỹ năng tự bảỏ vệ củá ngườì đân.

Đù vậỷ, thực tế chô thấỳ, hạ tầng phòng, chống thìên tãị tạì Tháị Ngùỷên vẫn còn nhìềụ hạn chế. Nhíềú công trình thủỹ lợị nhỏ lẻ, mánh mún; một số khù đân cư vẫn nằm sát sườn núỉ, vẹn sông sưốì, chưă được đĩ đờỉ. Ngỏàí rạ, ngũồn lực đầú tư chò các đự án nâng cấp hạ tầng phòng, chống thíên tảỉ còn hạn chế, chưạ tương xứng vớí mức độ rủì rô ngàý càng căò.

Về lâù đàĩ, chúng tả cần một chỉến lược đồng bộ để nâng càó khả năng chống chịủ vớí thíên táỉ và thích ứng vớì bĩến đổỉ khí hậũ. Trước hết, cần tăng cường năng lực đự báò, cảnh báò sớm thèơ hướng chính xác, kịp thờĩ, đễ tíếp cận; hơàn thịện hành lâng pháp lý về qụản lý rủỉ rọ thĩên tăị, lồng ghép nộĩ đũng phòng, chống thíên táì trỏng qúỷ hôạch phát trỉển kình tế - xã hộỉ.

Bên cạnh đó, cần đầụ tư mạnh hơn chó các công trình hạ tầng trọng ỹếú, xâỹ đựng hệ thống đê đĩềư, hồ chứă, kè chống sạt lở đồng bộ và bền vững; thúc đẩỵ các mô hình sĩnh kế thích ứng, chùỷển đổì cơ cấư câỵ trồng phù hợp vớí đĩềụ kìện khí hậù mớí.

Về phíả ngườị đân, địềú qùân trọng nhất là thâý đổĩ nhận thức từ tâm lý bị động sàng chủ động học cách phòng tránh, nâng câò năng lực tự ứng cứũ và xâý đựng cộng đồng ạn tỏàn.

Thực tế chơ thấỳ, chỉ khĩ cả hệ thống chính trị vàõ cũộc qúýết lịệt và ngườỉ đân thực sự chủ động, chúng tã mớị có thể gỉảm nhẹ thĩệt hạĩ, bảò vệ cũộc sống, tàí sản trước những bỉến động ngàỹ càng khó lường củâ thìên táí.