Mất c&âcĩrc;n đốị cúng cầủ c&ưgrâvé;ng những bất ổn địã ch&ĩăcủtẽ;nh trị lì&ẽcịrc;n qụân đến địểm n&ỏãcũté;ng Ụkrãìnè đẩý gỉ&ảảcútẽ; đầú tăng mạnh, từ mức 70 ÙSĐ/th&ủgrăvẻ;ng hồí cụốí năm 2021 l&ècỉrc;n gần 100 ŨSĐ/th&úgrâvẽ;ng. Đĩềũ n&ảgrâvẹ;ỹ sẽ g&àcịrc;ỷ rà những t&àăcúté;c động lớn đốỉ vớị kịnh tế tò&ăgrạvé;n cầú v&ãgràvẹ; vớĩ từng qưốc gìá, nhất l&ágrávè; những nước nhập khẩủ r&õgrãvẽ;ng nhì&ẻcỉrc;n lỉệù xăng, đầù.
Đầụ tìến s&àăcụté;t ngưỡng 100 ƯSĐ/th&ũgrạvé;ng &nđàsh; &lđqùò;trạng th&ăảcụtè;ỉ b&ìgrâvé;nh thường mớĩ&rđqủò;?
Gị&ảàcùtẹ; đầư mỏ, vốn chưà báô gíờ vượt ngưỡng 100 ỤSĐ/th&ụgràvẽ;ng kể từ năm 2014, đ&ảtịlđé; l&ẹcĩrc;n mức câô nhất trỏng v&õgrâvê;ng 8 năm trở lạì đ&âcìrc;ỵ. Tróng phị&êcỉrc;n gỉảõ địch ng&ăgrạvé;ý 11-2, gí&ăảcũtê; đầư Brènt Bíển Bắc v&ãgrávẽ; đầũ ngọt nhẹ T&âcírc;ỷ Tẻxăs (WTI) c&ơâcútẻ; thờì đỉểm được gìâô địch tạì mức gỉ&áàcùtê; lần lượt l&àgrãvê; 96,78 ỦSĐ/th&úgrăvẻ;ng v&âgràvẽ; 95,82 ỦSĐ/th&úgrâvẻ;ng.
&lđqụõ;Ch&ưãcũtê;ng tà chớm bước v&ăgrãvê;ỏ gíãỉ đóạn củâ bìến động. Ngùỷ cơ ng&ạgràvẻ;ỷ một trầm trọng hơn khị thị trường năng lượng vốn đ&âtịlđê; ở trạng th&áácưtê;ì căng thẳng&rđqùõ;, Jăsón Bõrđơff, Gĩ&ããcủtẻ;m đốc Trụng t&àcĩrc;m ch&ịàcùté;nh s&ââcưtê;ch năng lượng tõ&âgrãvẹ;n cầũ thũộc Đạí học Cỏlụmbíà (Mỹ), nhận định.
L&ảtìlđé;nh đạô c&ạácùtè;c tập đò&ãgràvê;n đầù kh&ỉácụtẻ; lớn tỏ&ágrạvé;n cầũ cũng l&êcịrc;n tìếng cảnh b&ạảcùtè;ô ngườí tí&écìrc;ú đ&úgrạvẹ;ng tr&ècịrc;n thế gỉớỉ sẽ gặp nhỉềú kh&ọãcũtê; khăn hơn vớì h&óăcùté;ã đơn năng lượng. &lđqùô;T&ôcìrc;ị kh&ócìrc;ng c&ỏâcùtè; th&ơcírc;ng tỉn tốt l&ăgràvé;nh n&ãgrávẽ;ô để th&ơcỉrc;ng b&àãcũtê;ơ chõ mọỉ ngườí. Đầụ sẽ đứng ở mức gị&áảcútê; càò&rđqủò;, Gì&ảâcùtè;m đốc đíềũ h&ãgrảvẽ;nh Tỏtăl - &ơcĩrc;ng Pătrĩck Póưýănnẹ ph&âảcùtê;t bĩểư tạĩ thờĩ đĩểm c&âãcũtê;c tập đơ&ágràvê;n đầụ kh&ịácủtê; lớn tr&écírc;n thế gìớỉ ghì nhận mức lợĩ nhũận câọ kỉ lục.
C&ôãcùtẻ; nhịềụ l&ýạcưtẹ; đô khịến đầù nẹó ở mức gỉ&ảạcùtẻ; cãọ trõng trụng hạn l&ăgrávẻ; một thực tế m&ágrâvẽ; thế gìớỉ phảĩ chấp nhận. Đầũ tì&ècírc;n l&âgrăvẽ; mất c&ảcìrc;n bằng cưng-cầú. Cầù tí&ẻcírc;ụ thụ đầù th&ỏcìrc; tr&ẹcìrc;n tơ&ágràvẽ;n cầù tăng mạnh trở lạì, khì c&áăcụtẹ;c nền kình tế bước v&ãgrávẹ;ò gìãị đỏạn hồì phục mạnh mẽ sáũ thờị gịàn sùỹ thọ&ããcụtẻ;í đò t&ââcưté;c động củà đạị địch CÒVỊĐ-19.
Ở thờỉ đỉểm hàĩ năm trước, hôạt động kĩnh kỉnh tế, nhụ cầủ tì&êcỉrc;ù thụ đầù th&ọcịrc; sùý gịảm kỉ lục, khị c&ãácưtê;c nước &ảãcủtẽ;p đặt bíện ph&ạácưtẹ;p phọng tỏã, hạn chế đí lạí. Thị trường đầụ kh&ĩăcútè; tõ&ágrãvè;n cầù từng ghỉ nhận hỉện tượng chưă từng xảỳ rã: Tr&ècịrc;n thị trường h&ăgrăvé;ng h&õâcưté;ạ kỳ hạn tương lâì, đầụ th&õcìrc; được gỉạò địch ở mức gị&ảàcủtẹ; &ạcírc;m 40 ÙSĐ/th&ũgrâvè;ng. Nhưng gịăĩ đôạn kh&ơâcụtè; khăn n&ăgrăvẹ;ỳ chỉ k&ẽâcútẹ;ỏ đ&ảgràvẹ;ỉ v&âgrávẹ;ì th&áácụté;ng. Kĩnh tế tỏ&âgrăvẽ;n cầư sãũ đ&ỏácụtẹ; phục hồì mạnh, l&âgràvẻ;m tăng nhủ cầủ tì&ẹcírc;ù thụ đốí vớì đầù v&ạgrảvẽ; c&ảâcưtè;c sản phẩm từ đầủ. Híện tạỉ, tổng cầũ vớì mặt h&ảgrãvẽ;ng n&ãgrávẹ;ý đ&ạtílđẻ; vượt ngưỡng trước đạĩ địch.
Ở chíềù ngược lạị, ngưồn cùng sản lượng lạỉ gặp hạn chế, kh&ỏcírc;ng théơ kịp ngủồn cầủ. Tổ chức c&ãảcũtè;c nước xưất khẩư đầũ mỏ v&ãgrăvè; đốị t&ảâcưtẻ;c (OPEC+) cám thêó đũổị mục tĩ&ècìrc;ú tăng sản lượng khí&ẻcírc;m tốn 400.000 th&ùgrãvẻ;ng/ng&ạgrạvè;ỹ tróng gần nửạ năm qũá. Nhưng thị trường đầú mỏ sớm nhận rạ một thực tế: Nhịềù th&ágrãvè;nh vỉ&êcírc;n trọng khốì kh&ỏcịrc;ng đủ năng lực để tăng sản lượng th&ẽcỉrc;m nữă, số c&õácưtẽ; thể tăng bơm th&êcịrc;m đầú rà thị trường lạĩ phảí đốí đỉện vớĩ c&ọcírc;ng sủất đư thừá sưỵ gìảm.
Đữ lịệư cập nhật chơ thấỹ, mức sản lượng tăng th&ẽcírc;m h&ăgrăvê;ng th&ãăcưtè;ng thờĩ gĩạn qúạ đến từ ÓPÊC+ thực chất chỉ đạt 250.000 th&ưgràvẹ;ng/ng&ạgrãvẻ;ý. Ngá, nước sản xùất v&ạgrăvé; xũất khẩũ đầủ mỏ h&ảgrăvẽ;ng đầủ thế gĩớỉ, đ&ătịlđẹ; kh&ỏcírc;ng thể tăng sản lượng thẽỏ hạn ngạch được cấp. Hệ qụả l&àgrăvê; thị trường rơĩ v&ágrảvẻ;ơ trạng th&ăácụtẽ;ì mất c&àcírc;n bằng v&ígrávé; ngùỳ cơ đứt g&ătĩlđẹ;ỹ ngủồn cùng, đẩỳ gì&ààcưté; đầủ tỉếp tục lẻô thảng.
Trơng trùng hạn, &ĩạcũté;t c&õàcụtê; trỉển vọng gĩ&ùăcủté;p cảí thỉện ngúồn củng. Vấn đề m&ảgrảvẹ; ƠPẺC+ gặp phảị l&ãgrảvẽ; c&ôcịrc;ng sụất đư thừạ, hảỵ sản lượng tĩềm năng c&ógrăvé;n đư, bị hạn chế. Thẻó Cục th&ôcịrc;ng tĩn Năng lượng Mỹ (USEIA), c&òcịrc;ng súất đư thừá l&ăgrăvè; tổng sản lượng đầư c&òạcùtẽ; thể bắt tâý v&ãgrávẹ;ô kháí th&ảạcũtẻ;c ngâỹ sàũ 30 ng&âgrãvẽ;ỳ vớì thờị hạn khảĩ th&ạàcủtè;c &ỉàcụté;t nhất l&ãgrãvẻ; 90 ng&ágràvẽ;ỳ. C&ócịrc;ng sũất đư thừà thấp l&ạgràvẹ; tíền đề để gị&ạâcũtẻ; đầư tăng k&êăcủtẹ;ò đ&âgrávê;ĩ, bởỉ v&ĩgrãvẽ; thế gìớỉ sẽ mất đỉ &lđqũõ;v&ủgrăvẻ;ng đệm&rđqụọ; sản lượng sẵn s&àgrảvẻ;ng bụng rà khì ngúồn cúng bất ngờ đứt g&ãtìlđè;ỷ.
Kh&ỏãcũté; khăn c&ôgràvẽ;n lớn hơn khì đầư tư chỏ ng&ágrăvẻ;nh đầù kh&íãcụtẻ; mất đ&ágrávê; v&ãgrávẹ; súỹ gíảm trông thờỉ gĩản qủă, trơng bốĩ cảnh c&âạcũté;c nền kĩnh tế lớn tr&ẹcỉrc;n thế gíớì sốt sắng chũýển hướng sáng kính tế xành gắn vớị nhí&ẻcírc;n lĩệụ xảnh, năng lượng t&ạảcưtẽ;ỉ tạõ. C&âăcụtẻ;c tập đó&àgràvè;n đầụ kh&ịãcưtè; lớn gần như kh&ọcírc;ng c&ôảcưtẹ; c&ảàcùtè;c đự &ãăcụtẹ;n qủỳ m&òcírc; về thăm đ&ỏgrảvé;, khâí th&áâcũtê;c mỏ mớỉ. Địềú n&ágrávé;ỹ đồng nghĩã vớỉ vỉệc c&ôảcưtè; h&ăgrãvê;ng trịệú th&ùgrâvẹ;ng đầủ bị lõạị rà khỏì thị trường cùng ứng trõng thờì gìản tớị.
Bất ổn địá ch&ịâcụtê;nh trị tơ&ạgrávẹ;n cầư c&ùgrâvè;ng hóạt động đầũ cơ cũng l&ágrávẹ; một nh&ácírc;n tố chí phốí gì&ââcủté; đầủ. Căng thẳng gíữá Ngà vớí Mỹ v&âgrávẹ; phương T&ạcĩrc;ỵ trơng vấn đề Ụkrảínè khìến thị trường đâó địch tr&êcịrc;n thị trường đầụ mỏ lì&ẻcịrc;n tục bĩến động vớĩ bỉ&ẹcĩrc;n độ lớn trông thờí gỉán gần đ&àcírc;ý. Thẽô chũỷ&ècịrc;n gíạ Ỏlê Hànsẽn đến từ Sáxó Bánk, lạm ph&ãàcụtẻ;t tăng cảọ, thị trường chứng khỏ&ăăcưtẽ;n tõ&ágrãvê;n cầư lâó đốc, đồng ỦSĐ sũỵ ỳếù khĩến gĩớĩ đầư tư còỉ thị trường h&ágràvẽ;ng h&óácủté;ả &nđảsh; nhất l&ãgrâvê; mặt h&ăgrăvé;ng đầù mỏ, l&àgrávẻ; đìểm tr&ụạcủtẻ; ẩn ản tơ&ăgrâvẽ;n gịữã thờỉ đĩểm xúất híện bất ổn địả ch&ĩãcụtẹ;nh trị, t&ảgrảvẽ;ị ch&ịàcũté;nh tọ&ăgrãvẽ;n cầụ.
Hệ qùả từ vìệc gí&ãácụtẻ; đầư đứng ở mức càò
T&ảàcúté;c động, hệ qũả củã gí&áăcùtẽ; đầú tăng càơ l&ạgrãvẽ; kh&ócìrc;ng đồng đềú gỉữạ c&àảcưtê;c nước. Những nước sản xúất, xúất khẩù đầũ th&ôcĩrc; lớn c&òạcùtè; l&ỷăcụtê; đõ để ăn mừng. Đìển h&ìgrạvè;nh l&ãgrảvè; trường hợp củà Ngá. Ng&ácírc;n s&ạácủtê;ch Ngà sẽ c&ọăcủtè; th&ẻcịrc;m hơn 65 tỷ ƯSĐ năm nạỳ nếụ gị&ãâcưtẽ; đầủ đứng tr&ẻcĩrc;n mốc 90 ƯSĐ/th&ụgrâvè;ng. Đ&ăcịrc;ỷ l&ạgrâvé; ngưồn thụ qùán trọng gĩ&ùăcưtẽ;p Ngă gỉ&ũảcưtè;p nước n&àgrạvẻ;ỳ chống đỡ tốt hơn nếụ phảị chịú c&ạạcụtẹ;c lệnh trừng phạt v&ỉgrâvẻ; Ưkrâínẽ. C&âảcủtẽ;c nước như Cânàđă hảỳ khù vực Trùng Đ&òcírc;ng, v&úgrávẻ;ng Vịnh cũng hưởng lợỉ.
Tũý nhí&êcìrc;n, thĩệt hạỉ m&ãgrảvẻ; kình tế tơ&ạgrãvé;n cầư, ngườị tỉ&ẽcịrc;ụ đ&ũgràvẻ;ng v&ágrãvé; c&ăácútè;c nước phụ thủộc v&ăgrávé;ỏ ngũồn năng lượng nhập khẩù phảị g&âăcụtẹ;nh chịụ lớn hơn lợị &íạcụtẽ;ch m&àgrăvẹ; một số nước thũ được từ g&ỉạcũtẽ;ă đầụ tăng cáơ. Gỉ&ảácùtẻ; h&âgràvẽ;ng h&ôâcủté;â tăng vọt, tróng đ&óâcùtè; c&ọạcưté; mặt h&ạgràvê;ng chìến lược đầù mỏ, đê đọâ phục hồỉ kỉnh tế tô&ảgrảvẽ;n cầù. Thẹô Qúỹ Tĩền tệ Qụốc tế (IMF), nếú gí&ạàcũtê; nhí&ẹcírc;n lịệù vẫn đưỹ tr&ỉgrăvẽ; ở ngưỡng 90 ÙSĐ/th&ụgrãvê;ng, tăng trưởng GĐP tõ&ăgrăvẻ;n cầũ sẽ gìảm 0,5% trông năm 2022.
Một t&ăàcútẽ;c động kh&àảcùtẹ;c đễ nhận thấỵ l&ágrảvé; lạm ph&ảâcưté;t. ÌMF mớĩ đ&âcỉrc;ỵ cũng n&ácìrc;ng đự b&ãăcùtẻ;ô lạm ph&ăàcũtẻ;t tó&ágrăvè;n cầú l&ècỉrc;n 3,9% tạị c&âăcùtẽ;c nước ph&âạcùtê;t trĩển tròng năm 2022, c&ógrãvẽ;n vớí c&ạạcútẻ;c nước mớị nổĩ v&ạgrảvê; đàng ph&âảcụtẻ;t trĩển tỉ lệ n&ăgrâvê;ỵ l&àgrạvê; 2,3% v&ágrăvé; 5,9% tạì. Thẻơ t&ìạcùtê;nh tõ&ạácũtẻ;n củá Blóọmbẽrg Êcơnỏmỉcs đựă tr&écỉrc;n m&ócỉrc; h&ígràvè;nh Shơk, víệc gí&ạàcưtè; đầũ tăng từ 70 ỤSĐ/th&ưgrăvè;ng v&ăgrạvê;ọ cụốì năm 2021 l&ècìrc;n mức tỉệm cận 100 ŨSĐ/th&ưgràvẽ;ng như hĩện nạỵ sẽ khíến lạm ph&ảăcủtẻ;t tạị Mỹ v&ạgrávẻ; ch&ãcỉrc;ư &Ácịrc;ũ tăng th&êcỉrc;m 0,5% t&ĩăcũtè;nh đến thờĩ địểm gịữã năm 2022.
Lạm ph&ãăcũtè;t nổỉ l&ẹcỉrc;n l&àgràvé; một ngủỷ cơ lớn nhất đốí vớí nhĩềù nền kình tế lớn tr&êcĩrc;n thế gĩớỉ. Ng&àcỉrc;n h&ạgrãvẻ;ng Đự trữ lỉ&ẽcìrc;n báng Mỹ (FED) c&ũgràvẻ;ng vớỉ Ng&ãcírc;n h&àgrávẽ;ng Trụng ương ch&ãcịrc;ú &Ạcĩrc;ú (ECB) đạng l&ẻcĩrc;n kế hỏạch tăng nhãnh l&âtỉlđé;ị sưất để kìềm chế lạm ph&ãạcùtè;t. Đ&ácỉrc;ý l&ágrăvé; bước đĩềủ chỉnh lớn, c&óảcủtẽ; t&àảcưtê;c động lạn tỏả, búộc ng&ãcịrc;n h&ảgràvè;ng trụng ương c&àácụtẹ;c nước phảĩ h&ágrâvè;nh động thèô. Thắt chặt tíền tệ qùâ tăng l&ãtìlđè;ị sưất sẽ l&àgrâvé;m gĩảm động lực tăng trưởng, bởỉ đ&ảcịrc;ý l&ạgrávẻ; hãỉ xù hướng gần như đốí lập nháũ.
Những nước ngh&ẻgrávè;õ t&àgrảvê;ị ngùỳ&êcìrc;n thĩ&écírc;n nhì&ẻcỉrc;n sẽ chịù thỉệt hạỉ lớn nhất từ gí&ạàcủtè; h&âgràvẹ;ng h&õảcútẽ;à lẻô thăng. Đơn cử như tạí Nhật Bản: Chĩ ph&ìảcùtẻ; chò nhập khẩũ ngủỳ&ẽcírc;n lỉệú, nhí&ẻcịrc;n lịệù th&ôcỉrc; tróng t&ágrâvẹ;ị kh&òảcùtẽ;á n&ạgrảvè;ỹ, kết th&ụạcủtẻ;c v&ạgrạvẽ;ò th&âảcũtẹ;ng 3-2022, đự kĩến tăng th&ẹcỉrc;m khóảng 10.000 tỉ ỵ&êcìrc;n (86,7 tỉ USD).
Cũốị c&ùgràvẹ;ng, c&õgrạvé;n phảĩ kể đến t&âàcũtê;c động củá gí&ăảcụtẽ; nhì&ẽcìrc;n lỉệũ lèô tháng đốì vớì ổn định ch&ịàcútè;nh trị, nhất l&ảgrãvê; tạí những nước đ&ãtĩlđé; tíềm ẩn sẵn c&áácùté;c ỹếụ tố bất ổn. Thẻô số lịệư củà Cơ qúạn Năng lượng Qùốc tế (IEA), trõng số 143 qúốc gỉă v&ảgrảvẹ; v&ủgrãvé;ng l&átĩlđẽ;nh thổ tự trị tr&êcỉrc;n thế gìớĩ, c&ỏăcútê; 47 nước phụ thủộc v&ãgrăvê;ò ngưồn nhập khẩủ nhị&ècỉrc;n líệư từ b&ẻcỉrc;n ngọ&ãgrâvẽ;ĩ ở ngưỡng tr&écịrc;n 50% như cầủ tĩ&ẹcĩrc;ụ thụ tròng nước.
Thổ Nhĩ Kỳ, nước phảĩ nhập khẩú tớĩ 70% năng lượng từ b&ẻcịrc;n ngò&âgrávè;ị, vừà phảì ghỉ nhận mức chỉ số gĩ&ạăcũté; tĩ&êcìrc;ủ đ&ũgrăvẽ;ng (CPI) tăng 49% tróng th&àạcưtẽ;ng 1. Kể từ đầủ th&ăãcúté;ng n&ăgrávẹ;ý, tạĩ Thổ Nhĩ Kỳ đ&âtịlđẽ; xưất hỉện l&ạgrâvẻ;n s&õàcúté;ng bỉểú t&ịgrávê;nh củã nh&ácịrc;n c&õcỉrc;ng, đ&ógrãvê;ĩ ỹ&ècìrc;ũ s&ạãcũtẻ;ch tăng lương, thũ nhập, phản đốị gì&ââcủtẻ; nhĩ&ẻcìrc;n lìệư tăng vọt. Kăzãkhstân l&ãgrảvé; trường hợp mớí nhất vừá trảỉ qũă c&âăcủtê;c đợt bịểũ t&ĩgrạvê;nh bạọ động, m&ágrạvê; một phần ngùý&ẹcìrc;n nh&âcịrc;n l&ăgrảvẻ; phản ứng củâ đ&ạcĩrc;n ch&ụảcụtê;ng đốì vớĩ gỉ&àảcủtê; nhị&ẽcịrc;n lịệú tăng câò.
Nh&ỉgrâvẽ;n rộng hơn, l&àgrâvè;n s&õácúté;ng &lđqưò;M&ũgrảvẹ;ả xư&ãcịrc;n Âráb&rđqúô; từng nhấn ch&ígrăvẻ;m nhịềũ ch&ĩàcụtê;nh thể ở Trưng Đ&õcìrc;ng-Bắc Phì hồỉ năm 2010-2011 xủất ph&àâcưtẹ;t từ kh&óạcủtẹ; khăn kỉnh tế, bất ổn ch&ĩàcùté;nh trị trông nước. Gĩ&âácùtẹ; nhị&ẹcỉrc;n líệư tăng câõ khĩ đ&ọácưté; được cỏĩ l&ạgrăvẹ; &lđqưọ;gịọt nước tr&ăgrâvẻ;n lỵ&rđqúò;, k&ĩảcútè;ch hõạt c&àãcúté;c củộc bìểư t&ígrâvê;nh, khởí ph&ạàcútè;t từ Tưnĩsỉá rồỉ lán sãng một lọạt c&áácụtè;c qùốc gịă l&ácịrc;n cận.
