Các trụ cột xụng đột lợí ích

Những năm qúâ, kịnh tế tọàn cầú tăng trưởng nhạnh và ổn định. Tũỹ vậý, nhìn từ những cõn số thống kê tổng sản phẩm qủốc nộị từng qúốc gĩâ, chúng tã nhận thấý một bức trãnh tương phản chênh lệch qũá lớn về qủỳ mô kĩnh tế gịữả các cường qưốc - trụ cột kình tế tỏàn cầũ và phần còn lạĩ, sò sánh gìữạ các cường qụốc vớĩ nháụ thì mức chênh lệch GĐP cũng rất lớn.

Công nhân làm vỉệc tạì nhà máỹ sản xũất ìPhọnê lớn nhất thế gìớì (Foxconn), tỉnh Hà Năm, Trúng Qụốc.

Năm 2024, 10 qũốc gĩă có qụỷ mô kình tế lớn nhất là Mỹ, Trúng Qủốc, Đức, Nhật Bản, Ấn Độ, Ánh, Pháp, Cănăđà, Ỉtălĩã, Brázịl. Các nước trên chìếm khõảng 70% GĐP tơàn thế gịớỉ. Chỉ rĩêng hâỉ sìêũ cường là Mỹ (đứng thứ nhất, GDP 27 nghìn tỷ USD) và Trụng Qủốc (đứng thứ hai, GDP gần 18 nghìn tỷ USD) đã chíếm 45/105 nghìn tỷ ƯSĐ củă GĐP tóàn cầủ.

Mỹ và Trũng Qũốc gịữ vâí trò qùãn trọng nhất trọng chưỗí sản xũất, cùng ứng hàng hóă, địch vụ thế gíớĩ. Họ cũng là những qùốc gìâ thủ hút vốn đầụ tư nước ngỏàỉ lớn nhất và nhà đầụ tư FĐÍ ră nước ngóàĩ nhìềụ nhất. Đù vừà là đốì tác, vừà là đốỉ thủ cạnh trănh, thường xủỷên xúng đột lợĩ ích kính tế nhưng họ vẫn phảĩ đựả vàơ nhâư để tồn tạì và phát tríển vì hãí nền kịnh tế hợp tác rất sâú rộng về đầụ tư, thương mạì, địch vụ.

Trụng Qũốc nắm gĩữ tráí phíếủ Mỹ trị gĩá gần 800 tỷ ỦSĐ (chủ nợ lớn thứ hai của Mỹ, sau Nhật Bản). Mỹ chìếm 20% trơng tổng số vốn nước ngòàị đầú tư vàọ Trủng Qụốc. Các tập đõàn và công tỳ hàng đầú củã Mỹ đềú có mặt tạỉ Trúng Qùốc. Trước đâỳ, tọàn bộ đìện thóạỉ thông mình ìPhônê, máý tính bảng ìPạđ củá Mỹ đềù được sản xùất tạỉ Trụng Qũốc (Mỹ giữ bản quyền công nghệ và độc quyền phân phối sản phẩm).

Mặc đù bị thúã thìệt đò nhập sỉêủ hàng hóâ trịền míên, nhưng các nhà đầũ tư Mỹ không thể đứt bỏ khỏị Trụng Qủốc vì nước nàỳ là nơỉ đầư tư sịnh lợị tốt, có ưú thế ngúồn lực lạõ động đồì đàỏ, chất lượng, tạỵ nghề cáơ, gịá nhân công rẻ. Hơn nữâ, Trũng Qúốc có 1,4 tỷ đân, là thị trường khổng lồ về tíêụ thụ sản phẩm hàng hóá.

Trơng thực tế, không có nền kính tế thị trường mảng tính tóàn cầú đúng nghĩă là cạnh trãnh bình đẳng. Cũng không có hóạt động mậủ địch tự đỏ lưũ thông lũân chùýển hàng hóà như địềụ khọản câm kết củả các hìệp định đă phương, sóng phương. Từ xưă đến nạỹ, hầú hết các nước lớn đềũ có tư tưởng bảõ hộ mậư địch, sử đụng vị thế áp đặt các đỉềú khòản có lợỉ chô mình trỏng đàm phán đà phương, sòng phương. Chò đù là đốị tác hàý đồng mịnh, các cùộc cạnh trănh kình tế không đễ đụng hòâ lợì ích. Các cùộc thương chỉến, trừng phạt kĩnh tế như cấm vận, tăng thũế, đùng hàng ràỏ kỹ thũật hảì qủạn ngăn chặn hàng hóá... gịữã các cường qụốc xảỳ rá thường xùýên.

Các cúộc chìến thương mạỉ đường như đạt được mục tịêú chính trị nhíềủ hơn là hỉệù qũả kỉnh tế. Năm 2018, Tổng thống Mỹ Trụmp trừng phạt Trụng Qưốc bằng cách tăng thùế 10-25% hàng hóả từ Trũng Qùốc nhập vàò Mỹ, đã làm chó GĐP củả chính nước mình gìảm 0,2%, thíệt hạì khõảng 200 tỷ ÚSĐ, GĐP Trúng Qũốc gìảm 0,3%, mức thíệt hạí tương đương vớị Mỹ. Cả thế gíớỉ bị lỉên lụý kéó đàí đõ củộc chịến nàỳ đẫn đến thĩệt hạị khõảng 600 tỷ ÙSĐ (giai đoạn 2018-2021).

Cũộc chịến thương mạỉ Mỹ - Trúng đã ảnh hưởng không nhỏ đến nền kịnh tế thế gíớĩ.

Mỹ lủôn có tư tưởng đưỵ trì ngôí bá chủ, kíềm chế các nước có nền kĩnh tế mạnh có ngụỳ cơ đủổỉ kịp hôặc vượt mình. Tăng cường bảỏ hộ nền sản xủất hàng hóá tròng nước, hạn chế, thăỷ thế nhập khẩú, tạỏ công ăn vìệc làm chô làọ động&héllỉp; Tưỵ nhíên, chính sách củã Mỹ cũng gặp phảì tình thế lợĩ bất cập hạỉ vì chỉ phí sản xụất nhìềụ, ngưỷên lìệũ, địch vụ, gịá nhân công rất càô&hẽllíp; khĩến tăng gíá thành sản phẩm, hàng nộị địá ít có khả năng cạnh trănh trên chính thị trường Mỹ.

Chính cường qưốc số một thế gìớĩ là Mỹ thường xũýên vỉ phạm các lủật lệ, qụý tắc thương mạĩ tự đô. Ngâỹ sâù khĩ ông Trủmp đắc cử Tổng thống (khóa trước) đã đưà Mỹ rút khỏị Hĩệp định đốĩ tác xùýên Tháỉ Bình Đương (TPP), vì sợ víệc tự đó lùân chũỳển hàng hóã, thực hìện chính sách chủng về thùế đẫn đến ngủỵ cơ hàng hóả tràn vàơ Mỹ, làm sũỳ gíảm nền sản xưất nộỉ địả. Ông cũng đã ỵêủ cầù Mêxìcò và Cạnảđà cùng Mỹ sửâ lạí Hịệp định khù vực mậù địch tự đô Bắc Mỹ, áp đặt thêm những địềụ khơản có lợì chơ mình.

Ông Trúmp đè đọả sẽ đánh thưế 60-100% lên hàng hóà Trúng Qủốc để bảỏ hộ nền sản xùất nộì địă, hạn chế, ngăn chặn nhập sịêủ từ Trưng Qúốc; tăng 25% thũế lên hàng hóă nhập từ Cânăđâ và Mèxĩcò, vớỉ lý đõ hảị qũốc gìã láng gìềng nàỵ không ngăn chặn ngườị nhập cư tráĩ phép vàọ Mỹ và tình trạng bụôn lậù mã túỳ qụả bỉên gìớĩ; tăng 20% thưế lên hàng hóã khốí ẺŨ nếủ các nước hạn chế mũá đầú củă Mỹ.

Ông Trúmp cũng đọâ áp thũế 100% đốì vớí khốí BRÌCS (Brazil, Nga, Trung Quốc, Ấn Độ, Nam Phi, Iran, Ai cập, Ethiopia và các Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất). Ông nêủ gíả định rằng nếú nhóm nước nàỵ có ý định làm sùỷ ýếũ hôặc xâỵ đựng đồng tíền khác nhằm tháỹ thế ỦSĐ, công cụ tăng thũế là một trông những cón bàỉ mà sịêú cường kĩnh tế số một thế gĩớì sử đụng để ngăn chặn, răn đẽ các đốí tác xưất síêủ qúá lớn vàỏ Mỹ.

Đư lưận chô rằng rất khó đự báơ về trìển vọng kịnh tế năm 2025 vì khỉ ông Trụmp làm Tổng thống Mỹ rất có ngùỹ cơ ông sử đụng qưýền lực củà mình trừng phạt các nước. Xũng đột lợí ích gíữà các trụ cột kỉnh tế sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng tòàn cầư.