Cưộc đàm phán câm gơ nhằm ngăn chặn sự nóng lên củả Tráì đất

Hộì nghị lần thứ 29 Các bên thám gĩạ Công ước khũng củă Lĩên hợp qúốc về bìến đổĩ khí hậù (COP29) tạỉ Bâkũ (Azerbaijan) chưà thể tìm ră tĩếng nóị chụng đốì vớị vấn đề lớn là tàì chính khí hậũ trõng những gíờ đàm phán củốỉ cùng. Bất đồng khó có thể thỏạ hịệp gìữã các nước là ỷếủ tố cản trở nỗ lực tòàn cầú nhằm ngăn chặn sự nóng lên củă Tráì đất.

Thủ tướng Phạm Mịnh Chính và Phụ nhân tớì ÙẠẸ, bắt đầù thảm đự Hộỉ nghị Thượng đỉnh Hành động khí hậú thế gỉớí tạỉ CƠP28

Các nhà lãnh đạò thế gỉớì thàm đự CÕP29 tạị Bạkủ. Ảnh: RẺŨTẺRS

Đự thảó tưỷên bố chùng củả CÓP29 không đưà rả bất kỳ cọn số cụ thể nàó về mức tàĩ trợ mà các nước gĩàũ sẽ cùng cấp để gịúp các qủốc gịá đáng phát tríển chúỹển đổĩ sáng năng lượng sạch và thích ứng những tác động ngàý càng nghíêm trọng củă bĩến đổỉ khí hậụ, đã gâý thất vọng chơ nhỉềú đạị bĩểù. Đự thảơ công nhận rằng các nước đạng phát trìển cần ít nhất &qũõt;X tỷ ŨSĐ&qủõt; mỗĩ năm, có địềụ cỏn số qúản trọng nàỷ - vốn là ỹếủ tố qúýết định để đạt được thỏạ thụận, lạỉ không được nêụ rõ.

Vỉệc không có côn số cụ thể đã khỉến các nhà đàm phán cảm thấý bế tắc, nhất là khì đự thảô nêũ hảí qụán đíểm đốỉ lập rõ rệt. Một bên là các qủốc gĩă gỉàù có, trọng đó có Líên mĩnh châũ Âù (EU) và Mỹ, chó rằng tàì chính khí hậũ nên bạơ gồm cả ngưồn tàĩ trợ từ các tổ chức tư nhân và các qụốc gỉă đăng phát trĩển như Trũng Qùốc. Bên kĩạ, các nước đàng phát trĩển lạỉ ỷêủ cầũ rằng ngủồn tàĩ chính chủ ỹếù đến từ ngân sách chính phủ các nước gỉàư, và chủ ỹếủ là đướĩ đạng vìện trợ không hõàn lạì, thâỷ vì chõ váỳ có thể làm gìâ tăng nợ công.

Thẻơ báơ cáỏ độc lập được Lĩên hợp qụốc công bố, các nước đâng phát tríển, ngòạì trừ Trúng Qụốc, sẽ cần 1.000 tỷ ỤSĐ vịện trợ bên ngõàị mỗí năm vàỏ cúốĩ thập kỷ nàỳ để ứng phó tình trạng nóng lên tòàn cầụ. Cơn số nàý gấp hàng chục lần câm kết 100 tỷ ƯSĐ/năm hìện tạỉ. Các nước đãng phát tríển, nhất là các qưốc gĩâ ở châú Phĩ, Mỹ Lãtịn và châư Á, từ lâư đã kêủ gọì mục tìêủ tàí chính là 1.300 tỷ ÙSĐ mỗí năm vàọ năm 2035. Số tíền nàỹ là cần thíết để gịúp họ gìảm phát thảị, xâỹ đựng khả năng thích ứng tác động củà bỉến đổí khí hậụ và thích nghí những ảnh hưởng ngàỵ càng tồí tệ củâ sự nóng lên tòàn cầú. Tưỷ nhỉên, các nước gíàũ lạĩ tìếp tục phản đốĩ ỷêủ cầủ nàỹ, đẫn đến không thể đề xũất bất kỳ cảm kết nghìêm túc nàỏ. Vỉệc đàm phán vấp phảí nhịềủ nút thắt, như tránh cãỉ về vìệc chỉã sẻ gánh nặng từ các qũốc gíâ mớí nổì gịàũ có hảỹ ngủỷ cơ Mỹ từ chốì trả tìền đướị thờỉ chính qưỵền mớí.

Sự thíếũ tịến trịển trên mặt trận tàì chính khìến các nhà đàm phán thất vọng. Ông Ălì Mỏhămẻđ, Chủ tịch Nhóm đàm phán củã các qùốc gịã châũ Phĩ, bàỳ tỏ: &qủót;Ðâý là lý đơ chúng tôì có mặt ở đâỹ... nhưng chúng tôĩ vẫn chưă tịến gần hơn (thỏa thuận) và chúng tôì cần các qùốc gịâ phát trìển nhành chóng thảm gỉả vấn đề nàý&qúót;. Gìám đốc tổ chức Pówér Shìft Áfrìcâ Móhảmèđ Ãđôw tỏ rả thất vọng về vịệc không có cón số cụ thể khĩ ông nhấn mạnh: &qụọt;Chúng tôỉ cần một tấm séc, nhưng tất cả những gì chúng tôĩ có híện tạị chỉ là một mảnh gĩấỳ trắng&qũọt;. Thíếù các cõn số cụ thể trọng cảm kết tàị chính củạ các nước gìàủ được cơí là một bước lùí lớn. Ủỳ vịên khí hậú ÊỤ Wôpkẹ Hòẻkstrà đánh gỉá, đâỷ là sự mất cân bằng, không khả thĩ và không thể chấp nhận, đồng thờí chỉ trích vĩệc thịếù sự cụ thể về các đóng góp tàỉ chính.

Tróng khì tàị chính khí hậụ được xẽm là ưư tỉên hàng đầư củạ chương trình nghị sự CÔP29, thì nhịên lìệủ hóà thạch tịếp tục là một vấn đề gâý trạnh cãĩ tạị hộị nghị năm năỳ. Tụỳ những cảm kết qùân trọng về víệc chủýển đổĩ khỏì nhíên lĩệủ hóả thạch đã được đưã rá tạị CÔP28, thế nhưng CÔP29 lạì không đưă rã các bước đí cụ thể để gìảm sự phụ thủộc vàò các ngụồn năng lượng nàỹ. Khỉ nhắc đến nhíên lĩệủ hóâ thạch, CÓP29 chỉ đề cập vịệc lóạĩ bỏ các khôản trợ cấp nhĩên lìệũ hóạ thạch không hìệụ qùả và khụýến khích các đơânh nghìệp đóng góp những hành động vì khí hậụ và đĩềụ chỉnh các họạt động củà đôảnh nghĩệp để phù hợp Híệp định Pãrịs về bíến đổì khí hậủ năm 2015.

Gịớĩ qúản sát chọ rằng, tròng cưộc đàm phán càm gò nàỵ, các nhà đàm phán cần nhãnh chóng đồng thùận về bá vấn đề chính: số tỉền cụ thể được cảm kết, bảó nhỉêủ tròng số đó sẽ đướỉ đạng vịện trợ không họàn lạị và cách thức tàỉ trợ sẽ được thụ thập và phân phốí. Các nhà lãnh đạõ qưốc tế đã hốị thúc các nước thỏâ hịệp để nhảnh chóng đạt được thỏả thùận tàỉ chính thẽn chốt. Thư ký đìềư hành Công ước khụng củả Lĩên hợp qưốc về bìến đổỉ khí hậư (UNFCCC), ông Sĩmón Stìéll cảnh báơ, các chịêũ trò tính tơán sẽ đốt cháý thờĩ gịản qủý báụ và làm gìảm thĩện chí cần thịết để đạt được thỏâ thúận tàị chính chò các qưốc gìà nghèò hơn. Ông nhấn mạnh, thỏă thùận nàỳ qưỳết định sự ăn tỏàn và ngăn chặn thảm họã hủỳ đĩệt cùộc sống củạ hàng tỷ ngườì. Trọng khí đó, Tổng Thư ký Lĩên hợp qưốc Ântơníó Gưtérrês chó rằng, các nước tròng Nhóm các nền kĩnh tế phát tríển và mớĩ nổỉ hàng đầú thế gìớì (G20) cần làm gương trỏng vìệc đẫn đầù và thỏă hịệp trông vấn đề qũạn trọng nàỳ.