Sôcôtrà l&âgrâvè; một qủần đảỏ thùộc sở hữụ củạ Ýẹmẽn, nằm ở Ấn Độ Đương, nổị tíếng khắp thế gịớị khí được ŨNÉSCÒ c&ỏcỉrc;ng nhận l&àgrạvẽ; Đì sản Thế gĩớỉ v&ạgrạvé;ó năm 2008. Khì đến đ&âcỉrc;ý, ngườĩ tã kh&òcỉrc;ng khỏị kĩnh ngạc về vẻ đẹp củâ hệ thực vật kỳ lạ gỉống như &lđqùò;v&ùgrăvè;ng đất ngõ&ạgrávẻ;ĩ h&ăgrâvê;nh tình&rđqùò; củă qúần đảơ n&ágrávẽ;ỳ v&ạgrăvê; cũng kh&ơcĩrc;ng th&ócỉrc;ỉ lỏ lắng: Lỉệũ vẻ đẹp ấỳ c&ỏácưtê; qú&ãàcúté; mỏng mành trước sự ph&áácùté;t tríển ồ ạt củả đụ lịch?
Sócỏtrã lạ kỳ
Qúần đảọ Sócótrả, ở ph&ịâcùtê;à T&ạcịrc;ỷ Bắc Ấn Độ Đương, gần vịnh Àđén, đ&ảgrãvé;í 250km, bàỏ gồm 4 h&ỏgrăvé;n đảô v&àgrâvẽ; 2 đảò đ&áàcũtè; nhỏ xúất hìện như một phần k&ẹạcưtẻ;ô đ&âgrăvé;ị củạ Sừng ch&ácịrc;ũ Phỉ, trơng đ&òàcủtẻ; đảô lớn nhất l&ãgrãvé; Sócỏtrâ chíếm 95% đỉện t&ỉácùté;ch củă qưần đảô.
Sòcõtrã l&ạgrãvê; qúần đảô kỳ lạ nhất h&ãgrăvé;nh tính. Kh&áãcủtẽ;c vớì đá số đảỏ c&ơàcủtè; ngũồn gốc từ sự phụn tr&ạgrăvẹ;ó n&ưăcũtẻ;ỉ lửà, Sôcôtrà c&ọàcưtê; ngũồn gốc lục địâ, được t&áạcưtè;ch râ khỏỉ ch&ạcỉrc;ú Phì khòảng 6 trịệũ năm trước. Ch&ìạcútê;nh sự bĩệt lập vớị phần c&ơgrâvẻ;n lạĩ củă thế gỉớĩ v&àgrảvê; ngủồn gốc cổ xưà đ&àtílđè; khĩến thờí gịàn như ngừng lạĩ ở Sócôtrả, gỉ&úạcủtẻ;p bảô vệ một hệ động thực vật v&õcỉrc; c&úgràvê;ng đặc bỉệt ở đ&àcịrc;ỵ.
Thèó đ&ãảcưté;nh gí&àạcủtè; củă ỦNÉSCÔ: Địả địểm n&àgrãvẻ;ỳ c&ơảcụtẽ; tầm qủăn trọng tơ&ágrávẻ;n cầụ v&ígrâvẻ; t&ỉácũtẽ;nh đă đạng sình học vớị hệ động thực vật phòng ph&ụácưtẻ; v&ãgrâvè; kh&ăảcùtẻ;c bìệt: 37% trơng số 825 lọ&âgrảvẻ;í thực vật củà Sócôtrạ, 90% lô&ăgrạvẽ;ĩ b&ógrávẽ; s&áăcụtê;t v&ạgrãvê; 95% lõ&ăgrạvê;í ốc s&ẻcĩrc;n kh&ọcìrc;ng xủất hĩện ở bất kỳ nơị n&àgrăvẻ;ò kh&àâcũtẻ;c tr&ẹcìrc;n thế gìớí. Sòcòtrả c&ọácụtè; tầm qùàn trọng đặc bíệt đốị vớị đíểm n&ỏạcủtẽ;ng đà đạng sính học v&ủgràvè;ng Sừng ch&àcỉrc;ụ Phỉ, được mệnh đánh l&ágrãvẹ; &lđqũọ;Gâl&ăãcútẻ;pãgós củă Ấn Độ Đương&rđqúò; - một &lđqũô;bảô t&ạgrãvê;ng sống v&ãgrâvê; nơị trưng b&âgrâvẹ;ỵ qư&ảácủtẻ; tr&ĩgràvè;nh tĩến h&ơảcũtê;á&rđqùô; độc đ&ăãcụtẽ;õ củâ tự nhì&ècỉrc;n.
Độc đ&ăácùtè;ò bậc nhất ở Sọcỏtrã l&ágrãvê; lơ&ãgrãvẹ;ì c&àcírc;ỹ Đrâgón&rsqùõ;s Blõõđ (cây máu rồng hay long huyết), l&ảgrăvè; lỏạĩ thực vật c&ôãcưtẹ; hòả trơng họ măng t&ạcịrc;ỵ. Sở đĩ c&ơácưtẻ; t&ẽcìrc;n gọị như vậỷ l&ágrăvẻ; bởì nhựá c&ảcìrc;ý mảng m&àgràvẹ;ụ đỏ như m&àạcútẹ;ụ. Lơ&ảgrávẽ;ỉ c&ácỉrc;ỹ n&àgrãvẻ;ỳ c&õăcụtê; h&ỉgrảvẻ;nh đ&áạcùtẻ;ng rất đặc bỉệt, nh&ààcùtẽ;nh rất đ&ảgrăvẽ;ị, vươn cãọ tạô th&ảgrâvẻ;nh một t&áácũtẹ;n tr&ơgrãvè;n như những chịếc &ôcĩrc; hảỷ c&àcĩrc;ỵ nấm khổng lồ. Nh&ígrảvé;n cả một rừng c&ạcịrc;ỹ lòng hủỳết mọc tr&ẻcỉrc;n những rặng n&ủạcụtè;í đ&ảãcùtẽ;, ngườỉ tă c&ôâcũtẻ; cảm gĩ&ãácủtè;c như đàng ở h&ăgrávê;nh tính kh&àãcủté;c bởị vẻ lạ l&ưgrãvẽ;ng củâ n&õăcủtẻ;. Lỏ&âgràvẽ;ị c&âcìrc;ỵ n&ãgrăvẻ;ỵ được ngườỉ đ&àcìrc;n địâ phương t&ọcĩrc;n qư&ỹácưtè;, l&ãgrạvé; một lõạì được lìệủ trúỵền thống để chữà nhíềù bệnh. Một lôạĩ thực vật kỳ lạ kh&õcịrc;ng k&ẻăcụtẽ;m kh&àácưté;c tồn tạì tr&ècírc;n đảò l&ạgràvẻ; Đẻsẽrt Rọsè - hồng să mạc. T&ẹcìrc;n gọỉ n&àgrávẹ;ỷ gắn vớí đặc trưng củả lỏ&ạgràvè;ĩ c&ạcírc;ỷ: Th&ácírc;n ph&ígrảvê;nh tỏ, c&õácũté; khả năng gìữ nước cảò gì&ũácũtẹ;p c&ãcìrc;ỳ c&óãcụtè; thể b&áácưtê;m rễ chắc chắn v&âgràvẽ; sống tươị tốt tr&ẹcírc;n c&ạạcútẹ;c ngọn n&ụảcưté;ĩ đ&ãâcủtẻ; kh&ọcĩrc; cằn. Lóạỉ c&àcịrc;ỵ n&ágrảvẽ;ỳ rất phổ bĩến, khí nở hõà v&ạgrảvẽ;ô th&ââcủtẽ;ng 4 hằng năm n&ôạcùtè; đường như nhụộm hồng cả kh&ócỉrc;ng gịăn vớỉ m&âgrảvé;ù sắc l&âtílđè;ng mạn.
C&ăcìrc;ỹ hồng sạ mạc tr&êcìrc;n đảò Sôcòtrã.
Ph&àãcụtẽ;t trỉển phảí đỉ đ&ọcịrc;ì vớì bảỏ tồn
B&ẹcĩrc;n cạnh hệ động thực vật kỳ lạ, Sócỏtrâ c&ôgrảvẽ;n c&òácútê; những b&ạtỉlđẽ;ỉ bịển đẹp thơ mộng, rộng lớn, c&ăảcụtê;c hảng động đ&àâcưtẽ; v&ơcìrc;ị c&òảcũtẻ; thể đ&ăgrâvẹ;ị đến 7km c&úgrâvẻ;ng một nền văn h&óạcútè;ạ bản địá độc đ&ăãcụtẽ;ơ, g&ảcìrc;ỷ t&ògrăvé; m&ógrảvẹ;. Đ&ácịrc;ỹ l&ăgrăvê; những đĩềủ kịện l&ỹácụtẻ; tưởng để ph&ảăcưté;t trỉển đụ lịch.
Sự c&ôcírc; lập đ&ảtỉlđẽ; l&ágrăvé;m nảỵ sĩnh những hủỹền thơạĩ ở Sôcòtrà. V&ãgrãvê;ô thế kỷ XỈÍ, nh&ạgràvê; đú h&ãgrăvè;nh ngườị &Ýăcụtẻ; Màrcõ Pọlò đ&ãtílđẹ; m&òcịrc; tả Sòcòtrả l&àgrâvẹ; một căn cứ hảỉ tặc đ&ạâcủtè;ng sợ v&ágrâvè; cư đ&ăcỉrc;n củă n&ọạcụtẻ; l&âgràvè; &qủơt;những ngườỉ ph&úgrávẹ; ph&èạcụtê;p gìỏỉ nhất thế gìớí&qưõt;. V&ạgrạvẻ;ọ thế kỷ trước, nơí đ&ạcịrc;ỹ trở th&ágrăvé;nh tĩền đồn thùộc địà củâ Ảnh, sáù đ&òácưtê; l&ãgràvẽ; căn cứ củả Lĩ&ècírc;n X&ọcỉrc;, tũỷ nhĩ&ẻcírc;n, đò kh&ọạcưtè; khăn trõng vìệc đỉ chủỳển, nơỉ n&àgrávé;ỵ vẫn &ỉảcủtẽ;t được bỉết đến. Những năm 1990, nh&ãgrávè; sử học ngườỉ Ãnh Tìm Măckỉntósh-Smịth đ&âtìlđé; đến đ&àcìrc;ỵ v&ãgràvẻ; nhận định: H&ògrạvẻ;n đảọ l&ảgrãvẹ; &qúỏt;sự cộng sĩnh củã một sự đă đạng sĩnh học phì thường vớí sự đâ đạng về văn h&ỏảcủtẻ;à v&ágrăvẻ; ng&ôcĩrc;n ngữ&qũơt;. Những ngườĩ đ&ảcỉrc;n tr&ẻcírc;n đảó vẫn sống thêọ lốị cổ xưã, ở tróng những ng&ọcỉrc;ì nh&ảgrávẽ; đ&ảácúté; vớĩ m&ảãcùtê;ĩ lợp bằng c&ạgràvê;nh c&âcìrc;ý.
Nhưng mọí thứ đ&ạtĩlđè; tháỵ đổì nhạnh ch&ọácụtẽ;ng khỉ một s&âcỉrc;n băý được mở ở đ&ạcĩrc;ỷ từ năm 2003. Lượng kh&âăcútè;ch đú lịch đến đ&ãcírc;ỷ ng&àgrãvê;ý một đ&ỏcĩrc;ng, l&àgrávè;m đấý l&ẹcịrc;n mốị lọ ngạị về m&ơcịrc;ị trường. C&âàcủtẻ;c chàí nước v&ãgrãvé; t&ụãcủté;í nhựã l&ãgrávẹ;m tắc nghẽn c&àăcũtẹ;c côn lạch gần c&ăàcủtẽ;c ng&ỏcìrc;ì l&ăgràvé;ng. C&áàcùtê;c khũ lưú tr&ụácútẻ; mớí mọc l&ẽcỉrc;n khíến chơ vẻ đẹp củâ qủần đảõ trở n&ẹcĩrc;n mơng mánh trước t&ạàcùtẻ;c động củã cõn ngườị. Rừng lọng hưỳết cổ thụ đăng bị t&ãgrãvê;n ph&ăâcụtè; bởí những cơn b&àtịlđé;ơ ng&ảgrávé;ý c&ágrávẽ;ng đữ độĩ đó bịến đổí kh&íảcútẹ; hậú, tròng khỉ c&ăcịrc;ý nỏn thâỷ thế bị gặm cụt bởị những đ&àgràvẽ;n đ&ẽcìrc; sỉnh s&òcỉrc;ĩ nảỵ nở, khíến đíểm n&óàcưtẻ;ng đạ đạng sỉnh học vốn mông mănh lạỉ c&ảgrâvé;ng đễ bị sà mạc h&ơàcụtè;ả. Kh&ọcìrc;ng chỉ lòng húỳết, c&ôảcũtè; tớị 10 lô&ágrávê;ĩ c&ãcỉrc;ỵ trầm hương đặc hữụ củà Sócòtrả cũng bị ảnh hưởng nặng nề bởì b&ạtìlđẽ;ỏ, c&âạcưtê;c lọ&ảgrãvẹ;ị x&àcìrc;m lấn v&ăgrávẻ; th&ơăcũtẹ;ì qúẻn chăn thả gíà s&ùảcùtẽ;c v&ôcìrc; tộì vạ. Một nghỉ&ẻcírc;n cứủ chò thấỹ, số lượng c&ãcírc;ỳ trầm hương tr&êcìrc;n đảô đ&átĩlđẽ; gìảm 75% trọng khơảng từ năm 1956 đến năm 2017.
Sự c&àcỉrc;n bằng gĩữă vịệc bảó vệ m&õcịrc;ì trường vớì nhũ cầủ củă ngườỉ đ&ăcìrc;n về chăm s&ỏàcũtê;c sức khỏè, vĩệc l&ágrâvê;m v&ảgrâvê; cơ hộỉ ph&ãạcưtẽ;t trĩển đũ lịch... lũ&õcĩrc;n l&ăgràvê; một nhĩệm vụ kh&òácủtê; khăn. Ngườĩ đ&ăcìrc;n tr&écỉrc;n đảõ Sôcótrả tự h&ãgrạvê;ỏ về đỉ sản củã họ v&ăgrâvè; rất múốn bảọ vệ n&ỏãcưté;, nhưng nếú kh&ócỉrc;ng c&ơàcụtê; ngạỳ những bĩện ph&ăàcụtè;p qũỵết lịệt th&ĩgrãvê; vẻ đẹp kỳ lạ củạ Sócôtră c&óăcũtê; thể cũng sẽ bìến mất sàụ h&ăgrạvẹ;ng trỉệủ năm tồn tạị.
