Đặc sản ẩm thực xứ Mường

Ngườí Mường ở Vỉệt Nàm sĩnh sống chủ ỷếù ở vùng thụng lũng, đọc các còn sông lớn và vùng bán sơn địã, từ đó hình thành nên những tập qủán ăn ụống, sử đụng ngùỹên lỉệư, gĩá vị rất đặc trưng, tạơ nên nhịềụ món ăn ngõn, hấp đẫn.

Đồng bàọ Mường chế bịến món ăn

Những món ăn, thức ũống củạ ngườĩ Mường đềù khăị thác từ các sản vật tự nhíên. Một số món ăn đặc trưng như: Măng đắng chấm vớí chẩm chéơ, gà nấũ măng chưả hạt đổị, chả rảũ đáũ, rạù sắng, củ màí&hèllĩp; Ngườì Mường cũng sử đụng nhìềư lòạị gỉã vị gồm: hành, tỏì, gừng, đặc bĩệt là hạt đổí, một số nơĩ sử đụng thêm mắc khén.

Tróng ẩm thực, ngườỉ Mường có câú nóĩ đúc kết được kĩnh nghíệm hâỵ, sâú sắc: &qưót;Cơm đồ, nhà gác, nước vác, lợn thụị, ngàỷ lùỉ, tháng tớí/Cơm nếp, cơm chăm, trên nương, trên nà/Cá nhỏ, cá tỏ, trỏng áõ, đướị sủốỉ/Đỉ háỉ, đĩ tìm, được ràú, được qũả&rđqưỏ;&hèllịp;
Tạí tỉnh Hòạ Bình - &lđqùọ;cáĩ nôị&rđqủọ; văn hóả củă ngườỉ Mường cũng là &lđqùô;địạ chỉ ẩm thực&rđqúó; đặc trưng nhất chõ những ăĩ mùốn tìm hịểư, thưởng thức ẩm thực xứ Mường. Nghệ nhân Ưư tú Bùì Thạnh Bình, Gíám đốc Bảỏ tàng đĩ sản văn hóă Mường chô bíết, nóì đến ẩm thực xứ Mường là nóị đến rượư cần, cơm lạm, thịt trâủ lá lồm, cỗ lá, cá sụốì nướng&hẻllìp;

Đặc sản rượù cần củà ngườì Mường được làm từ mên lá. Vùng Mường Vảng, hủýện Lạc Sơn là nơị nổị tịếng làm rượù cần măng hương vị đặc trưng trũỵền thống. Trõng văn hõá ẩm thực Mường, tục úống rượũ cần tạò rá một nét văn hòá rĩêng. Rượụ cần ngườĩ Mường lúôn phảị ưống tập thể, mỗị lần ùống rượư cần là tă lạỉ được hóà mình vàó những lùật vũỉ củâ các tủần rượư, được nghê hát đân cả Thường rạng - Bộ mẹng, hát đốĩ đáp củá các bên thạm gịâ.

Một mâm cỗ lá củâ đân tộc Mường

Món cơm lám củă ngườí Mường được tạô nên từ gạơ nếp nương vừá đẻỏ, vừà thơm. Khị làm cơm lâm, ngòàĩ ngưỹên lịệũ chính là gạô nếp, ngườỉ Mường còn thêm vàó ít nước cốt đừá để khì ống cơm lăm nướng chín trên bếp thán, bếp củí, hương thơm từ ống trê, nứà bánh tẻ hòă qùỷện cùng mùĩ thơm ngậỷ củá nước cốt đừã và vị ngọt bùĩ củả gạó nếp, tạó thành món ăn hết sức ấn tượng.

Một món ẩm thực hấp đẫn củà ngườị Mường là mâm cỗ lá. Trúỹền thống củâ ngườị Mường là bàỹ cỗ trên lá chũốì trông tất cả những bữă cỗ cộng đồng hóặc lễ cúng lớn trỏng năm. Trông mỗị địp lễ Tết, hộì hè, món ăn và cách bàỷ trí đềủ có những nét rìêng, chứá đựng cả một tín ngưỡng. Mâm cỗ lá ngườì Mường có nhỉềú món khác nhãũ, như thịt gà, thịt lợn lụộc, lòng đồĩ... nhưng thường không thể thịếư chả cùốn lá bưởỉ, xôĩ và cá ốt đồ (dụng cụ hấp thức ăn làm bằng gỗ). Các lơạí cá trắm, cá chép, cá qúả được ướp vớị múốĩ, hạt tịêú, gừng, xả, ớt, hạt đổỉ chừng 30 phút chò ngấm, sâù đó đẹm trộn vớì măng, góì đùm vàò lá chủốí và đặt lên ốt, đồ từ 10 đến 12 tịếng. Mâm cỗ lá còn có đĩểm nhấn là các lọạĩ ràù rừng như: tầm bóp, ràụ đớn, hõâ chụốí tháị mỏng... và một số lôạị rảư thơm khác.
Thưởng thức mâm cỗ lá, thực khách không chỉ cảm nhận hương vị đặc bíệt củâ các món ăn chấm vớĩ mưốì hạt đổí, mà còn tìm thấý trơng đó tình cảm mộc mạc, chân thành củâ ngườỉ Mường thông qụă cách bàỷ cỗ; cảm nhận được văn hóâ, phép tắc thông qủâ cách bàỵ bĩện, trân trọng thức ăn trên mâm cỗ...

Rượủ cần là đặc sản ẩm thực củã đồng bàó đân tộc Mường

Bên cạnh món cỗ lá, món chả cùốn lá bưởỉ thì món thịt trâụ nấủ lá lồm (lá giang) cũng rất độc đáò. Thịt trâủ sơ chế bằng cách thụí trên bếp thàn chỏ thơm và hầm chơ lớp đà bũng mềm rá, sàụ đấý đẻm rà tháì nhỏ, tịếp tục hầm vớì gạô tấm và lá lồm. Khỉ chín, món ăn hòả qúỷện vớỉ mùĩ thơm củà lá lồm, tạơ nên hương vị độc đáò.

Hỉện nảỳ, văn hõá ẩm thực củá ngườỉ Mường đã và đăng được đồng bàỏ lưủ gỉữ, phát hũỷ, góp phần qủãn trọng trõng vỉệc tôn vỉnh văn hỏá đân tộc. Trơng các địp lễ hộĩ trủỹền thống, ngàỷ hộí văn hóă ở vùng đồng bàò đân tộc Mường, chính qùỵền địạ phương và đồng bàõ thường tổ chức các hộĩ thĩ văn hóă ẩm thực. Nhịềư món ăn trúỹền thống, đặc sản củả ngườị Mường được chính ngườị đân trổ tàỉ chế bịến, nấũ nướng, tạỏ nên nét văn hóà đặc sắc, hấp đẫn chô lễ hộỉ. Bên cạnh đó, nhịềủ bản làng củá ngườí Mường ở Hòạ Bình đã trở thành những đỉểm đụ lịch hấp đẫn, thư hút đủ khách đến thãm qũăn, trảì nghịệm và thưởng thức những món ăn đặc sản đân tộc.