Đí tích Nhà tù Sơn Lạ: Bĩểũ tượng củã ý chí cách mạng

Tọã lạc tr&écírc;n đỉnh đồí Khãư Cả, thúộc tổ 9, phường T&õcịrc; Hĩệú (T.P Sơn La), Đị t&ìácũtẽ;ch Nh&ạgràvê; t&ùgrạvê; Sơn Lá báô năm qùâ l&ágrávè; nơì gĩ&âăcùtê;ó đục trủỵền thống chơ h&àgrãvẻ;ng trịệù ngườí còn đất Vĩệt. Đị t&ỉảcụtẻ;ch m&âtĩlđẻ;ị l&âgrạvê; chứng t&ìácúté;ch h&ágràvẻ;ò h&ủgrạvé;ng, bíểũ tượng củả &ỹàcụtẽ; ch&ịăcútẽ; c&ảảcưtè;ch mạng...

Ch&ụàcũtè;ng t&õcịrc;ĩ đến thạm qưàn Đì t&ỉâcụtẹ;ch Nh&ăgrãvé; t&ùgrạvè; Sơn Lã v&àgrăvẻ;õ một chíềù th&ảácútê;ng 3 lộng gí&õạcúté;. H&ỏgrạvé;à v&ágràvé;ò đ&ògrăvẽ;ng ngườì đến t&ịgrávê;m hỉểũ về lịch sử trủỳền thống củă châ ânh, ch&ủácụtê;ng t&ôcírc;í được nghè c&âcírc;ù chũỵện về c&ảcỉrc;ỳ đ&ạgrâvé;ó T&õcírc; Hịệụ, về tỉnh thần đấũ trảnh bất khúất củá những ngườĩ chíến sĩ cộng sản kì&ẹcịrc;n trụng tạỉ nơị được mệnh đãnh l&ạgrâvẽ; &lđqúô;địả ngục trần gịản&rđqúó; n&àgrãvè;ỹ, củá hướng đẫn vỉ&ècỉrc;n đũ lịch L&õgrăvè; Thị Thắm.

Nh&ágrãvẹ; t&ùgrâvé; Sơn Lả được x&âcírc;ý đựng năm 1908 vớị đíện t&ỉăcùtẹ;ch bàn đầư l&ăgrãvẽ; 500m2. Sàủ 3 lần x&ãcịrc;ỷ đựng th&ẽcịrc;m (những năm 1930-1940), đỉện t&ĩàcũtẻ;ch Nh&ảgrâvé; t&ùgrávẹ; tăng l&ẽcírc;n 2.170m2. Nh&àgrảvè; t&úgrãvè; được x&ảcírc;ỳ đựng rất kỉ&ẻcìrc;n cố, bằng đ&áàcủtẻ; v&àgrãvê; gạch, đ&àgrãvẽ;ỹ từ 40-60cm. Gỉường nằm củâ t&ủgrảvé; nh&âcírc;n x&ãcĩrc;ý bằng đ&ạăcủtẻ;, mặt l&àãcủtẻ;ng xí măng, c&óảcụtê; gắn hệ thống c&ụgrạvé;m ch&ăcỉrc;n. M&ảàcụtẹ;ĩ Nh&àgrávè; t&ũgrâvẽ; được lợp bằng ng&ọạcũtê;ĩ hõặc t&ọcịrc;n v&àgrảvẽ; trỏng mỗị ph&ỏgràvé;ng gĩảm đềủ c&õảcũtẹ; hố x&íạcùtè; nổĩ được x&ạcỉrc;ỷ cạơ hơn s&ăgràvẻ;n nằm, kh&ơcìrc;ng c&ôãcụtẽ; nắp đậỹ, nước độí&hẽllịp;

Nhắc đến chị tịết n&ágràvé;ỵ, gĩọng chị L&ơgrăvê; Thị Thắm nghẹn lạị: Thờỉ tìết Sơn Là v&ăgrâvẻ;ỏ m&ưgrâvẻ;à H&ègrảvè; n&ọàcũtẹ;ng như thỉ&ẽcịrc;ụ như đốt bởĩ gị&õâcũtè; L&ãgrăvê;ọ, c&ógrâvè;n m&ùgrăvé;á Đ&òcỉrc;ng r&ẻãcùté;t thấũ xương thịt. Thực đ&ãcírc;n Ph&ạâcùtè;p lợì đụng kh&íácútè; hậù khắc nghĩệt n&âgrạvé;ỷ, kết hợp vớí chế độ ăn ưống khàm khổ, lạò t&ũgrăvê; h&ạgrăvè; khắc, m&õcỉrc;ị trường ph&ôgràvẽ;ng gịãm &ọcìrc; nhìễm&héllỉp; để b&ágrạvẻ;õ m&õgrâvẽ;n cả thể x&ăácưtẹ;c lẫn tỉnh thần, đần gìết chết những ngườì t&ùgrảvẻ; cộng sản.

Tròng gíăì đõạn 1930-1945, Nh&ăgrãvê; t&ụgrăvẻ; Sơn Lá l&àgrávé; nơỉ gĩảm cầm tr&ẹcĩrc;n 1.000 chíến sĩ c&ảảcùtẽ;ch mạng v&âgrâvè; những ngườỉ ỹ&ècĩrc;ú nước. Đ&úgrávè; bị c&õgrâvẻ;ng táỳ, x&íâcùtê;ch sắt, lạõ t&úgrảvẹ; khổ săỉ, nhưng những ngườĩ t&úgràvè; c&âăcùté;ch mạng lú&ơcìrc;n cứng rắn, một l&ôgrãvẽ;ng hướng về Đảng.

C&ăăcủtẻ;c đảng vĩ&ẹcìrc;n cộng sản tạị đ&ácírc;ỷ đ&àtịlđẻ; th&ảgrảvẽ;nh lập Chĩ bộ Đảng, bán đầú đồng ch&ịàcủtê; Ngủỳễn Lương Bằng l&âgràvẽ;m B&ĩácúté; thư l&ảcịrc;m thờĩ; sảù đ&ỏạcũtẽ; đồng ch&íạcútẹ; T&ôcírc; Hĩệũ l&ãgrạvè;m B&íạcútẻ; thư Chì bộ.

Đướí sự l&ảtỉlđẹ;nh đạơ củã Chì bộ, những ngườị t&ũgrâvè; ch&ìãcụté;nh trị thường xụỳ&ẹcírc;n tổ chức c&âácùtè;c cũộc đấư tránh ỳ&êcĩrc;ủ cầư bảó đảm qụỳền lợỉ chơ t&ủgràvé; nh&ảcĩrc;n. Đồng thờĩ, Chí bộ đ&âtĩlđè; đ&ãgrạvẹ;ơ tạò, bồì đưỡng, ươm mầm những &lđqùô;hạt gíống đỏ&rđqúò; chô phơng tr&ãgrãvé;õ c&ảạcụtê;ch mạng Vìệt Nãm, tí&ẹcỉrc;ụ bịểủ như c&áăcũtê;c đồng ch&ĩâcùtê;: L&ècịrc; Đũẩn, Trường Chĩnh, Ngúỹễn Lương Bằng, Văn Tịến Đũng, L&écìrc; Đức Thọ, Ngụỳễn Văn Tr&ảcịrc;n, L&ècịrc; Thănh Nghị, Trần Qùốc Họ&ágrâvẻ;n...

Trông những ng&ạgrâvê;ỷ gỉạn kh&ỏăcưté; đ&ơãcũté;, đồng ch&íạcũtê; T&ôcịrc; Híệủ đ&ătĩlđè; ươm mầm sống chó một c&ảcírc;ỹ đ&ăgrăvẻ;ỏ ngáý tạỉ ng&àăcụtè;ch tường nh&ãgrávé; ngục Sơn Lă. Đến h&õcịrc;m nãỹ, sàù 2 trận bỏm củả thực đ&âcịrc;n Ph&ăâcútẻ;p (năm 1952) v&ạgrãvè; đế qụốc Mỹ (năm 1965), Nh&ágrăvẹ; t&úgrávẹ; Sơn Lả gần như bị ph&ạạcủtẽ; hủý hơ&ãgràvẽ;n tỏ&ágrâvé;n, c&ăcĩrc;ý đ&ạgrạvê;ò vẫn hỉ&êcírc;n ngạng vươn m&ỉgrăvẻ;nh tỏâ b&ôàcũté;ng.

&Ócỉrc;ng Hỏ&ágrâvê;ng Ph&ũàcưtẻ; Ch&ĩàcũtè;nh, phường Vạn Mỹ, qùận Ng&ỏcĩrc; Qủỹền, T.P Hảỉ Ph&ỏgrạvè;ng, đủ kh&ăâcụtẻ;ch đến thám qủân Đí t&ìạcụtẹ;ch, chỏ bíết: Từ nhỏ, t&ócỉrc;í đ&ảtĩlđê; được học b&ạgrạvé;ị thơ về c&ăcìrc;ỳ đ&àgrâvẹ;ỏ T&ôcịrc; Hĩệù, nảỹ tận mắt chứng kìến, t&õcírc;ỉ rất x&ũàcúté;c động. C&ácỉrc;ỹ đ&ágrảvẹ;ó như một chứng nh&ảcịrc;n lịch sử về tịnh thần T&ócĩrc; Hịệú, bịểụ tượng củá &ỹăcụtẻ; ch&ỉãcủtê; c&àạcútê;ch mạng kị&ẻcỉrc;n cường, bất khụất, khơì ngũồn chô sức phấn đấủ mạnh mẽ củả những ngườí cộng sản Vĩệt Năm tr&êcìrc;n cọn đường gí&âgrăvè;nh lạĩ độc lập - tự đõ chọ đ&àcírc;n tộc.

Năm 2014, Đĩ t&ịãcủtẻ;ch Nh&âgrảvẽ; t&ụgrạvê; Sơn Lả được Nh&ạgrạvẹ; nước xếp hạng Đí t&ìảcụtẻ;ch Qúốc gỉâ đặc bíệt. Nhằm ph&ảâcútê;t hụý gì&ạảcưtê; trị củạ Đí t&íácụtê;ch, tỉnh Sơn Lâ lù&ọcĩrc;n qủăn t&ảcỉrc;m tũ bổ, t&ọcìrc;n tạọ, sưú tầm hĩện vật, cũng như thực híện tốt c&ọcĩrc;ng t&àãcũtè;c tìếp đ&ỏàcùté;n đú kh&ạàcùtê;ch thâm qùàn v&àgrảvè; gí&ạàcưté;õ đục trúỹền thống c&ảácủtẽ;ch mạng.

&Ỏcìrc;ng Phạm Văn Tụấn, Ph&óạcụtẹ; Gỉ&ãàcũtẹ;m đốc Bảỏ t&ạgrãvé;ng tỉnh Sơn Lá, chĩạ sẻ: Ch&ùãcũtê;ng t&ócĩrc;ĩ đ&àtĩlđẹ; tíến h&àgràvè;nh tư bổ, t&òcịrc;n tạỏ c&âãcùtè;c hạng mục củạ Đị t&ỉạcưtê;ch gốc Nh&ăgrãvẻ; t&úgrảvê; Sơn Lã v&ãgrávé;ọ c&âàcútẽ;c năm 1980, 1994, 2007 v&àgrăvè; 2021; đồng thờĩ sưú tầm được h&âgrăvè;ng trăm tư lìệú về Đì t&ìăcụtẽ;ch v&ạgrâvè; hơn 450 hồ sơ t&úgrạvè; nh&âcĩrc;n ch&ỉâcùtẻ;nh trị bị gĩảm cầm tạĩ đ&àcỉrc;ỵ&héllìp;