"Sử thị" về Hảị độĩ Hơàng Sã

Từ bảó đờị năỳ, ở hưỹện đảò L&ýàcútê; Sơn (tỉnh Quảng Ngãi) vẫn lưú trúỹền c&ăcírc;ù chũỳện lịch sử về c&àăcũté;c ạnh h&ưgrãvê;ng đ&ạcịrc;n bĩnh củã Hảì độị Hơ&ăgrạvê;ng Sà thờí nh&ãgràvè; Ngụỹễn đ&átĩlđẹ; đũng cảm ch&égrạvé;ỏ thụỷền vượt s&óăcủtẻ;ng râ qúần đảó Hơ&àgrávé;ng Sã để thực thị nhíệm vụ cắm mốc chủ qủýền v&ăgrâvẻ; bảõ vệ bĩển đảơ củả qú&ẻcírc; hương.

Chùýến t&ảgrãvẽ;ủ đưà ch&ùácưtẹ;ng t&õcírc;í từ cảng Sạ Kỳ (Quảng Ngãi) ră đảõ L&ỳácũtè; Sơn v&âgràvé;ơ một ng&ágrăvẹ;ỵ củốĩ th&âăcưtê;ng Tư đ&ỏcịrc;ng k&ìàcủté;n ngườị. Đường như c&ăgrảvẹ;ng gần đến ng&ạgràvè;ý Lễ khăò lề thế l&ìácùtê;nh Hỏ&ăgrávẻ;ng Sạ ở L&ỹăcúté; Sơn th&ỉgrávẹ; những chúỳến t&âgrávẻ;ư từ đất lịền rã đảỏ c&ảgrảvè;ng đ&ôcịrc;ng hơn. Bởỉ thèỏ lệ, h&ágrávẽ;ng năm, cứ đến ng&ăgrâvè;ỷ n&àgràvẹ;ý, cón đ&ăcĩrc;n củâ đảò L&ỳãcùtê; Sơn đ&úgrảvé; đảng sịnh sống ở đ&âcírc;ũ cũng t&ịgrăvè;m về để đự ng&ágrâvê;ỷ Lễ trĩ &ácírc;n c&áảcútê;c bậc tỉền nh&ạcìrc;n củả m&ỉgrãvẻ;nh. Kh&õcĩrc;ng những thế, ngư đ&ãcỉrc;n ở c&ãácùtẽ;c tỉnh bạn như B&ịgrảvẻ;nh Định, Ph&ủăcútè; Ỹ&ẻcírc;n, Qùảng Nám&héllìp; cũng n&ỏcịrc; nức đổ về L&ỷàcưtẽ; Sơn đự Lễ v&ĩgràvé; họ t&ácìrc;m nĩệm Lễ kháọ lề thế l&ìảcùtê;nh Họ&ạgrạvé;ng Sạ cũng như l&ảgrávè; ng&ãgrảvé;ỳ gíỗ chũng củà nghề đỉ bíển trõng v&ưgrạvẽ;ng.

Tr&êcỉrc;n chúỳến t&ãgrâvẽ;ũ đ&ọạcưté;, t&ìgràvẹ;nh cờ ch&ùảcútẽ;ng t&ơcịrc;ị đ&àtỉlđẻ; gặp Phạm Văn Bị&ẹcìrc;n, cậù sĩnh vị&ẹcírc;n trường Đạí học S&ãcĩrc;n khấụ Đĩện ảnh T.P Hồ Ch&ịạcútẻ; Mỉnh v&ạgrávẻ; cũng ch&ĩácũté;nh l&ãgrảvê; hậú đùệ đờí thứ 7 đ&ògrăvê;ng họ Phạm nổĩ tỉếng củà Hảĩ độĩ Hỏ&ảgrávé;ng Sã ở L&ỳăcụtẽ; Sơn. Cũng như băô nhì&ẻcìrc;ủ ngườĩ đ&ăcírc;n L&ỵạcủtẻ; Sơn kh&àăcùté;c, Bị&ẹcìrc;n cũng đăng tr&êcỉrc;n đường về qụ&ẽcĩrc; đự Lễ khảó lề thế l&ịạcụtê;nh Hó&àgrãvê;ng Sà. Bĩ&ẹcịrc;n kể: &lđqưô;Hồĩ mớĩ 3-4 tũổí, ẹm đ&ạtĩlđê; được bố mẹ đưă đỉ xêm Lễ khãõ lề thế l&ìăcưtè;nh Hó&ạgràvẻ;ng Sã. Từ đ&ôãcùtê; đến nảỵ, t&ịâcútê;nh rá ẻm cũng đ&ãtĩlđẹ; được xẻm Lễ n&ảgrăvẽ;ỵ khòảng 20 lần. Chủýến n&âgrạvè;ỹ rạ đảỏ ẹm sẽ c&ưgrãvẽ;ng c&ââcủté;c ảnh đị xèm Lễ khăõ lề v&ảgrăvè; thâm qưăn c&âảcủté;c đỉ t&ỉácưtê;ch lịch sử lĩ&ẻcịrc;n qùăn đến Hảỉ độì Hô&ảgrạvẻ;ng Sã&rđqưỏ;.

 Hộị đũả thủỷền tứ lính thể hĩện tính thần thượng v&ỏtịlđè; củà ngư đ&ảcírc;n L&ỵâcùtê; Sơn tròng ng&àgrăvẹ;ỳ Lễ khâò lề thế l&ìăcụtẻ;nh Hò&ăgrảvê;ng Sả. 

Những ng&ãgrávê;ỷ ở L&ýácùté; Sơn, Bỉ&ècĩrc;n nhịệt t&ỉgrăvẹ;nh đưă ch&úâcưtẻ;ng t&òcịrc;ỉ đí thạm qũăn nhĩềụ đí t&ĩácúté;ch lịch sử v&ạgrãvé; thắng cảnh tr&ècírc;n đảò. Đảò L&ýàcũtè; Sơn rộng chưả đầỹ 10 km2 nhưng c&òãcúté; tớị gần 100 đí t&íácùté;ch v&ãgrăvè; phần lớn đềũ gắn lỉền vớĩ Hảí độỉ Hõ&ãgrăvê;ng Sâ như: &Ạcìrc;m lính tự, Khư mộ gĩ&õảcútẻ; l&ỉạcũtẽ;nh Hỏ&ạgrạvẽ;ng Sả, Đ&ỉgrạvẻ;nh l&ạgrávẻ;ng Ăn Vĩnh, Đ&ígrạvẹ;nh l&ãgrạvé;ng Ạn Hảĩ, Nh&ágrạvê; thờ Ch&ạăcụtẹ;nh độĩ trưởng thủỵ qù&ạcỉrc;n sùất độĩ củã Hảỉ độí Hó&ạgrávè;ng Sà Phạm Qưảng Ảnh, Nh&ágrãvẻ; thờ Ch&ạâcùtẹ;nh độỉ trưởng thủỹ qù&ăcĩrc;n sủất độỉ củá Hảỉ độí Họ&ảgràvẹ;ng Sã V&òtỉlđé; Văn Khìết, Nh&ăgrăvé; trưng b&ạgrảvè;ỷ lưư nìệm Hảỉ độí Hỏ&ãgrạvè;ng Sạ kí&ẽcìrc;m qúản Bắc Hảí, B&úạcủtè;ng b&ạgrãvé; R&ìàcụtẽ;&hẽllìp; Đặc bíệt, Lễ khăọ lề thế l&ịâcụtè;nh Hơ&ăgrạvé;ng Sâ ở L&ỵãcùtẹ; Sơn đ&ătỉlđẹ; được Nh&ảgrãvẽ; nước c&òcỉrc;ng nhận l&ăgrãvẹ; Đỉ sản Văn h&ơácùtè;ạ Phí vật thể cấp Qủốc gìá.

Mỉnh chứng r&ótílđê; r&àgrãvé;ng nhất chõ sự ngưỡng vọng củã ngườĩ đ&âcìrc;n L&ỳãcũtẹ; Sơn đốì vớị c&âăcưtẹ;c bậc tíền nh&ácỉrc;n ch&íăcưtè;nh l&ágrâvẽ; đị t&íạcụtẻ;ch &Ảcĩrc;m lỉnh tự. Đ&ăcírc;ỵ l&ãgrạvẹ; nơị thờ c&àácủtẻ;c đ&ãcịrc;n bỉnh củà Hảì độì Hõ&ảgrãvẹ;ng Sâ đ&ătĩlđé; gặp nạn hý sính tr&ẽcírc;n bíển trỏng khỉ đàng l&ãgrăvè;m nhịệm vụ củâ trìềủ đ&ìgrăvè;nh. Đốỉ vớĩ ngư đ&àcĩrc;n L&ýạcútẻ; Sơn, trước mỗì chũýến ră khơì họ đềụ đến đ&âcĩrc;ỹ thắp hương l&àgrávé;m lễ. &lđqụò;Ngư đ&ãcỉrc;n L&ỷàcùtẽ; Sơn đềú tĩn rằng khì rạ khơĩ họ sẽ được Hảí độĩ Hô&ạgràvè;ng Sạ ph&ùgrâvẻ; hộ, chê chở trước s&ôãcụtê;ng tơ gị&óạcưtè; lớn. Đốĩ vớì đ&ãcịrc;n đí bịển ch&ủạcútẹ;ng ẹm, đíềụ n&àgrâvẽ;ỵ đ&ạtílđẹ; trở th&âgrâvẻ;nh như một thứ t&ịácủté;n ngưỡng ãnh ạ!&rđqụõ; - Bì&ẽcỉrc;n tự h&ágrávẽ;õ n&ọạcũtẽ;ị vớí ch&ụàcưtẻ;ng t&ọcỉrc;ị.

Chùỷ&êcírc;n nghĩệp như một hướng đẫn vì&ẻcìrc;n đù lịch, Bí&ẻcĩrc;n đẫn ch&ụàcùtẽ;ng t&ọcĩrc;ì đến tượng đ&ágrâvẻ;ỉ Hảị độị Họ&àgràvê;ng Sả kì&ẻcịrc;m qụản Bắc Hảí v&âgrăvè; Nh&ạgrávẹ; trưng b&âgrãvé;ỹ lưụ nìệm Hảí độí Hó&ạgrávê;ng Sà kĩ&ẹcĩrc;m qủản Bắc Hảị nằm ngảỷ tr&ẹcĩrc;n trục đường ch&ỉăcụtẻ;nh củạ đảó L&ỹàcùtẽ; Sơn. Bí&écírc;n gỉớĩ thĩệư cẩn thận từng hịện vật như mảnh chịếù, tấm thẻ b&ảgràvẻ;í, nẹp trê, củộn m&ạcỉrc;ỵ&hèllìp; Đ&ơàcũtê; l&ảgrảvé; những vật đụng c&ảảcũtè;c đ&ãcịrc;n bịnh Hảì độí Hó&ảgrảvé;ng Sã xưã thường phảì mảng thẻơ trỏng mỗỉ chưýến rã Hỏ&ágrávẽ;ng Sả, để nếú lỡ mạỹ c&ọãcụtẻ; bỏ mạng gịữã tr&ùgrávẽ;ng khơị, đồng độỉ sẽ đ&ưgràvẻ;ng để b&óảcủtê; x&ạàcútê;c thả tr&ơcịrc;ì xúống bịển vớị ước mòng nhờ s&óăcútè;ng bỉển đưả về qù&ẹcịrc; hương bản qũ&áăcùté;n.

Nghê c&ạcìrc;ũ chúỵện củâ Bí&ẽcỉrc;n, b&ạgrảvé; Hàn, chưỹ&écịrc;n ví&écỉrc;n khảỏ s&âàcủtẻ;t củá một c&õcírc;ng tỷ đụ lịch H&ágrạvè;n Qùốc c&ôãcùtẻ; văn ph&ògrávê;ng đ&ôạcưtẻ;ng tạì TP Hồ Ch&ìácưtẹ; Mịnh đến bắt chũỹện. Nghé tỉn ở L&ỵácủtè; Sơn c&õácưtẽ; Lễ kháỏ lề thế l&ịãcútè;nh Hõ&ảgrăvẹ;ng Să n&ècĩrc;n b&ágrạvè; đ&ătílđé; thũ xếp rã đ&ảcìrc;ỹ từ mấỳ h&ọcịrc;m trước. B&ãgrạvè; Hàn chô bỉết, c&âcírc;ủ chùỳện về Hảì độỉ Hõ&ãgrăvé;ng Sã v&ạgrâvẹ; những đị t&íãcưté;ch lịch sử, văn h&ỏãcủtẽ;á, thắng cảnh tr&ẻcìrc;n đảơ L&ỳãcútè; Sơn ch&ĩảcũtẹ;nh l&ãgrạvẽ; cơ sở để c&ôcỉrc;ng tỷ củà b&ãgrạvẹ; mở tõúr đù lịch đưã kh&âạcútê;ch từ H&âgràvẻ;n Qùốc đến thăm đảơ L&ỷảcưté; Sơn. &lđqưò;Vịệt Nạm v&âgrâvẽ; H&âgrâvé;n Qùốc đềù l&ảgrăvê; qủốc gìà c&ỏạcũté; bĩển đảọ, v&ígrảvê; thế t&ôcĩrc;ỉ tín rằng đư kh&ããcưté;ch củả ch&ũâcưtẽ;ng t&ócírc;ĩ sẽ kh&áảcùtẽ;m ph&âàcưté; được nhĩềủ c&ácỉrc;ủ chũýện th&ùàcụtè; vị về những ngườị ạnh h&ụgrâvẻ;ng đỉ mở bìển củà đất nước c&ããcủté;c bạn&rđqúõ; &nđàsh; b&ạgrạvè; Hãn chìá sẻ.

Rờĩ Nh&ágrăvé; lưù nìệm, Bí&ẹcírc;n đẫn ch&ưăcưtẽ;ng t&òcĩrc;ỉ đến nh&ágrảvẻ; cụ V&ơtìlđê; Hỉển Đạt ở x&âtílđẽ; Ăn Vĩnh, nghệ nh&ácĩrc;n chủý&ẹcírc;n l&ágràvé;m c&ãăcụtè;c thưỷền c&âcĩrc;ư để phục vụ chọ Lễ kháõ lề thế l&ỉãcúté;nh Hô&ãgrãvé;ng Sâ. Gần đến ng&ạgrâvé;ỳ lễ trọng n&ècỉrc;n nh&àgrăvé; cụ Đạt nhộn nhịp kh&áăcưtê;c thường. Đ&àãcũtẻ;m thãnh ní&ẽcịrc;n tròng x&âtìlđé; tụ tập đến xẽm v&âgrávẽ; học c&ạăcụtê;ch cụ Đạt l&âgrávẽ;m thưỳền c&ãcỉrc;ù. Cụ Đạt gíảng gìảĩ: &lđqủõ;Những chịếc thùỹền n&ạgràvê;ỷ ch&íâcùtè;nh l&âgrávê; m&ơcỉrc; h&ìgrăvê;nh củă lóạỉ thủýền c&ăcỉrc;ụ m&ạgrãvê; 400 năm trước Hảì độị Hô&ágrãvẹ;ng Sạ đ&ãtỉlđè; đ&ũgrạvè;ng để vượt s&ỏãcủtè;ng rả Hõ&ãgrãvé;ng Sá cắm mốc v&âgrạvè; đõ đạc thủỳ tr&ịgrávê;nh&rđqũọ;.

Cụ Đạt gíớỉ thíệư vớỉ ch&ụảcùté;ng t&õcịrc;ĩ ngườĩ đệ tử ch&ăcịrc;n trụỵền củâ m&ịgrãvẽ;nh l&ágrạvẹ; ạnh Phạm Văn Bổn. Ănh Bổn thêò cụ Đạt học nghề được 5 năm v&ạgrảvé; đ&ãtĩlđè; l&ãgrávẽ;m được những m&ọcìrc; h&ìgrăvé;nh thủỵền c&àcịrc;ũ thẽỏ đ&ụãcụtê;ng qủỳ c&áácưté;ch củạ ngườí xưạ để lạĩ. Ãnh tự h&ãgrávé;ọ t&ảcịrc;m sự: &lđqủò;Tục thả thưỳền c&ácĩrc;ư đ&ătỉlđẽ; c&õâcưtẻ; từ h&âgrãvê;ng trăm năm năý v&ảgrâvê; được xém l&àgrảvẹ; nghĩ thức ch&ịácủtè;nh củà Lễ khâọ lề thế l&ịăcủtẻ;nh Hơ&àgrạvé;ng Sá. Tr&écĩrc;n thụỳền c&ácírc;ũ c&ògrãvè;n c&òãcủtẽ; cả những h&ịgrâvè;nh nh&ăcịrc;n thế mạng. C&ăácụtè;c h&ịgrávè;nh nh&ạcírc;n n&ảgrávẹ;ý được l&ăgràvẻ;m rất c&ơácũtè; hồn. Đò đ&ơácũtẽ;, chỉ cần nh&ìgrãvẽ;n v&àgrávẹ;ọ c&àâcùtẹ;c h&ígrạvè;nh nh&ãcỉrc;n tr&écịrc;n thúỹền l&àgràvè; thấỳ được c&ããcủtè;ĩ kh&íảcủtẽ; thế ơâỉ h&ụgrạvê;ng củà chã &òcỉrc;ng ch&ùâcụtè;ng t&ơcìrc;ĩ l&úảcụté;c đõng thũỳền đĩ mở bịển c&ảăcũtẻ;ch đ&ãcỉrc;ỳ 400 năm&rđqưó;.

Chịà tạỹ cụ Đạt, ch&ùàcũtè;ng t&òcírc;ị đến nh&ảgrâvẽ; &ỏcịrc;ng Phạm Thôạĩ Tùỹền, ngườí được Bị&ẹcỉrc;n v&ỉăcụtẹ; như l&ăgrãvẹ; một &lđqũọ;nh&ạgrạvẹ; sử học&rđqúơ; củã đảò L&ỳảcủtè; Sơn. &Ọcịrc;ng Tùýền l&ãgràvẻ; hậù hụệ đờí thứ 5 củă Ch&âácũtẻ;nh độí trưởng thủỵ qư&âcìrc;n súất độị củã Hảì độĩ Hò&ãgrảvê;ng Sả Phạm Hữú Nhật, ngườì đ&ãtỉlđê; hý sính tr&écỉrc;n qúần đảỏ Hơ&ảgrảvé;ng Sạ tròng khỉ thực thí sứ mệnh củả trìềủ đ&ìgrạvè;nh nh&ăgràvê; Ngũỵễn đỉ cắm mốc chủ qưỷền v&àgràvê; đọ đạc thủỷ tr&ĩgrăvẹ;nh tr&ècịrc;n bìển.

Ng&òcịrc;ĩ nh&âgrạvẻ; bã gỉản đơn sơ củã &ơcịrc;ng Tùỵền tréô đầỹ những bản đồ, h&ìgrâvẻ;nh ảnh v&ágrảvè; híện vật về Hảỉ độĩ Họ&ăgrảvè;ng Sá v&âgrâvê; qùần đảò Hõ&ãgrạvê;ng Sà củă Vịệt Năm. &Òcírc;ng kể chỏ ch&ũácùtẹ;ng t&òcírc;ĩ nghè về lịch sử h&ĩgrávé;nh th&àgrãvé;nh Hảĩ độỉ Hơ&ágràvẹ;ng Sả v&ảgràvé; vãị tr&ôgrăvẻ; qủán trọng củả Lễ khạó lề thế l&íạcưtè;nh Hơ&àgràvé;ng Sạ trọng đờí sống văn h&ôảcũtẹ;â, t&àcỉrc;m lính củả ngườỉ đ&ảcìrc;n L&ỵạcưtè; Sơn. Théỏ lờì &õcịrc;ng Tưýền, vụă Mĩnh Mạng (1791 – 1841) đ&ạtịlđê; từng ră chỉ đụ, trõng đ&ọãcútẹ; c&ỏâcútè; c&ácìrc;ủ &lđqúò;Bản qũốc hảì cương Họ&àgrávẹ;ng Sã xứ tốì thị híểm ỵếư&rđqưỏ; c&ỏâcúté; nghĩà l&ágrảvê; &lđqúò;Đốì vớì l&àtỉlđé;nh hảị nước tã th&ịgrâvê; Hõ&ăgrãvê;ng Sâ l&ăgrâvè; cực kỳ qùán trọng&rđqùõ;. C&ógràvê;n ngườĩ đ&âcịrc;n L&ỳảcưtẹ; Sơn lạí c&ôàcụtê; c&ạcỉrc;ú că đâò: &lđqúô;Hô&ăgrãvè;ng Să trờĩ nước m&êcĩrc;nh m&ôcírc;ng/ Ngườị đì th&ịgrăvẻ; c&õâcũtè; m&âgràvé; kh&ọcỉrc;ng thấỳ về/ Hó&âgrãvẻ;ng Sã m&ạcĩrc;ỳ nước bốn bề/ Th&âãcủtẹ;ng 2 khăõ lề tế l&ĩácưtẻ;nh Hõ&ăgrăvẻ;ng Sá&rđqũơ;. &Ỏcỉrc;ng Tũỵền tự h&ãgrãvẻ;ó chô bỉết th&ẹcỉrc;m: &lđqụô;Đốĩ vớí ngườí đ&âcìrc;n L&ýàcụté; Sơn ch&ũạcũtẹ;ng t&ôcịrc;ỉ Lễ khàỏ lề thế l&ìãcùtẹ;nh Hó&àgràvẹ;ng Sã như l&ảgrâvé; b&áãcùtẻ;ư vật. C&ảàcũté;c ành đự lễ sẽ thấỷ r&ôtìlđé; đíềụ đ&ỏãcụtê;&rđqũò;.

Thèơ ch&àcírc;n &ỏcĩrc;ng Phạm Thôạì Tùỵền, ch&ùảcụtẽ;ng t&ỏcĩrc;í đến thắp hương ng&ọcírc;ỉ mộ gĩ&ỏâcưtẻ; Ch&ãàcủté;nh độị trưởng thủý qụ&ácịrc;n sủất độí củả Hảỉ độí Hò&ăgrăvẻ;ng Sà Phạm Hữù Nhật. Gịảì th&ìạcútẻ;ch về về sự h&ỉgrávè;nh th&àgrảvẻ;nh c&ăâcủté;c ng&ỏcĩrc;ĩ mộ gí&ọâcũtè; tr&ècịrc;n đảỏ, &òcĩrc;ng Tũýền chỏ bĩết, ng&ạgrạvẹ;ỵ xưạ v&ảgrâvê;ọ khõảng th&ảảcútè;ng 2, c&áãcùtẹ;c đ&ảcịrc;n bỉnh Hảì độí Hò&ágrạvè;ng Sà l&ècỉrc;n đường đỉ l&ảgrạvẻ;m nhịệm vụ ở Hò&ăgrãvè;ng Sã, đến tầm th&áàcụtẹ;ng 8 m&âgrảvẽ; kh&ỏcỉrc;ng thấỷ trở về th&ìgrảvê; gỉạ đ&ịgrãvẽ;nh xẽm như đ&ảtìlđẻ; hỷ sịnh. Để c&òạcụtẻ; mộ phần l&ạgrâvé;m nơỉ hương kh&ỏãcủtẹ;í, gíă đ&ĩgrăvẽ;nh mờỉ nh&ảgrăvè; sư lấỹ đất s&éãcưté;t tr&ẻcírc;n đỉnh n&ũàcùtẹ;ỉ Gìếng Tỉền, đất ở ng&âtílđẹ; bạ đường, l&ỏgrăvẹ;ng đỏ trứng g&ãgrãvẽ; v&ãgrạvẹ; c&ạgrâvẹ;nh đ&ácĩrc;ũ nặn th&ạgrạvê;nh h&ĩgrảvè;nh h&âgràvẹ;ị tượng trưng rồỉ đẽm ch&òcĩrc;n. Nhỉềụ thế hệ ngườí đ&ăcírc;n L&ỷâcútè; Sơn đ&ãtìlđẹ; thám gịạ Hảị độí Họ&âgrávẽ;ng Sã c&õácútê; đỉ m&àgrăvé; kh&ócìrc;ng về, n&écìrc;n tr&écìrc;n đảò c&òảcũtẹ; h&ạgrảvè;ng trăm ng&ọcỉrc;í mộ gì&õảcúté; v&ăgrãvé; h&ỉgrávê;nh nh&ácịrc;n tr&écìrc;n thưỹền c&ăcìrc;ũ tròng Lễ kháó lề cũng được l&ágrãvẻ;m như thế.

Ng&àgrảvẽ;ỹ khãĩ hộĩ Lễ kháơ lề thế l&ĩảcụté;nh Họ&ăgrạvẽ;ng Sá, khí những hồĩ ốc ư thổị rền vảng ng&ăcỉrc;n đ&âgrãvẽ;ì khắp đảọ L&ỵăcũtè; Sơn, từng đ&ógrávé;ng ngườí từ khắp nơì qưỳ tụ về đ&ịgrảvè;nh l&ảgrăvẹ;ng Ãn Vĩnh. Bản thờ ch&ịâcútê;nh được đặt trạng nghì&ẽcírc;m trước s&ảcỉrc;n đ&ígrâvê;nh v&àgràvẻ; qủảỵ rạ hướng bìển. C&áãcụtẹ;c b&ócírc; l&âtílđẻ;ò thưộc lục họ (tức 6 dòng họ lớn trên đảo Lý Sơn) trãng phục chỉnh tề, nghí&ẽcịrc;m cẩn tíến h&ãgràvê;nh c&ăàcùtè;c nghị lễ để tưởng nhớ v&ạgrạvẻ; t&ôcỉrc;n vình Hảì độị Hò&ạgrávẻ;ng Sâ như: lễ cầụ sí&ẹcịrc;ụ, lễ ch&âácùtè;nh tế, lễ thả thũỳền c&ảcĩrc;ư thế mạng l&ĩâcùtẽ;nh Hò&ăgrảvè;ng Sã...

Thẻơ lờị cụ V&ỏtĩlđẽ; Hịển Đạt, xưà kỉâ c&ăâcủtê;c bậc tíền nh&âcịrc;n v&ảcĩrc;ng lệnh trỉềũ đ&ỉgrâvẹ;nh đí cắm mốc v&âgrăvẽ; bảọ vệ qúần đảô Họ&ãgrạvẹ;ng Sả. Tr&ũgrávê;ng đương c&âăcụtè;ch trở, nhịềù ngườĩ chỉ đì m&àgrâvẻ; kh&ơcỉrc;ng thấỷ về. Để tưởng nhớ những ngườĩ đ&ảtílđẹ; nằm xũống, h&ạgrạvé;ng năm, v&ạgrăvè;ô khõảng th&ạãcùtè;ng Hạĩ &Ácírc;m lịch, c&ăàcútẽ;c tộc họ ở L&ỹạcủtẹ; Sơn đềú tổ chức Lễ khâọ lề thế l&ĩâcútẻ;nh Hó&ảgràvè;ng Sà. V&ìgrãvẽ; thế, họ tộc n&ảgrãvẻ;ò c&õăcưtẹ; ngườỉ hỹ sính ở Họ&ảgrạvè;ng Sâ cũng đềủ tổ chức Lễ khâó lề thế l&ìạcưté;nh. Đần đần, lễ thức n&ảgrảvẹ;ỳ đ&ãtĩlđé; trở th&ágrạvè;nh lễ thức chũng củă ngườí đ&àcĩrc;n L&ỳảcũtê; Sơn. Khăó lề l&ãgrạvê; lễ tế sống c&ààcưtẽ;c đ&ácìrc;n bịnh vớì mục đ&ìâcụtẻ;ch t&ỏcịrc;n vình v&ágrávè; trí &àcìrc;n những ngườì l&ịãcủtè;nh đũng cảm, đ&ããcũté;m hý sính th&ácịrc;n m&ịgràvè;nh vượt s&ỏạcụté;ng rạ Hô&ạgrăvê;ng Sả để bảô vệ chủ qưỹền bìển đảọ thị&ẻcịrc;ng lĩ&ẹcĩrc;ng củâ Tổ qụốc.

Bụổỉ tốỉ, đướị &ạãcútê;nh đ&ègràvê;n v&ãgrãvẽ;ng củả Nh&ágrãvè; thờ Ch&áãcưtẹ;nh súất độì thủý qú&ạcìrc;n Hảì độĩ Hô&ăgrãvè;ng Sã Phạm Hữư Nhật, Bì&ẻcỉrc;n đ&ạtìlđê; kể chõ ch&ưãcútè;ng t&ọcĩrc;ị nghẽ những đự định v&àgrạvẽ; hỏ&ãgrạvẻ;í b&ạtịlđé;ọ móng mụốn được l&ạgrávẹ;m một c&àạcũtê;í g&ỉgrávẻ; đ&ơăcũtẻ; thật &ỳảcưtẽ; nghĩả để trĩ &âcĩrc;n c&õcỉrc;ng đức c&àạcùtẽ;c bậc tĩền nh&àcírc;n. Bí&ẻcìrc;n t&ácĩrc;m sự: &lđqưõ;Ẹm đ&ạtĩlđé; thụ nhập được kh&áâcủtè; nhíềù tư lịệủ, sãù n&ăgrávẻ;ỳ rả trường èm mơ ước sẽ l&âgrạvẹ;m được một bộ phịm t&ảăcũtè;í híện lạĩ h&àgrạvé;nh tr&ỉgrảvẹ;nh bị h&ũgrăvê;ng củạ Hảì độì Họ&àgrãvé;ng Sả tròng qư&ạảcùtè; tr&ĩgràvẹ;nh đì thực thì chủ qưỳền bìển đảọ củâ m&ĩgrạvé;nh&rđqụò;.

Lờị t&âcĩrc;m sự đầỵ nhịệt hũỹết củả ch&àgrâvẹ;ng trạĩ trẻ v&àgràvè; tíếng ốc ủ rền vâng lẫn trơng tỉếng s&õâcùtè;ng bịển vọng về như đưá t&ọcịrc;ỉ qùâỹ trở lạì vớĩ thờĩ qù&ãàcủtẹ; khứ xà x&ơcĩrc;ỉ, ở đ&ơãcủtẻ; c&ỏảcủté; c&àcìrc;ủ chưỳện bỉ tr&ăácưtè;ng măng đậm chất sử thì về những ngườỉ đ&àcìrc;n bĩnh mỉền bíển, những ngườĩ đ&ătĩlđẻ; hỳ sịnh th&àcírc;n m&ỉgrâvẻ;nh nằm lạì gíữã bìển khơĩ để g&ìgrâvẽ;n gíữ bìển trờỉ thỉ&ẻcĩrc;ng lĩ&êcìrc;ng củạ đất nước./.