N&ơãcụté;í đến T&ạcỉrc;ỳ Ngưỷ&ècịrc;n, đư kh&ạảcưtè;ch sẽ nhớ về những địệụ m&ùácủtè;ả xơáng nhịp nh&ạgrávẹ;ng b&ẽcịrc;n đống lửà bập b&ùgrạvê;ng h&ógrạvẽ;ả qụýện vớì l&ạgrãvẹ;n địệủ cồng chí&écịrc;ng trầm bổng, hảỳ những bức tượng nh&ảgràvê; mồ, m&áảcụté;ị nh&ăgrâvê; R&ócỉrc;ng cạõ v&ưạcùtẽ;t&héllíp; Tưỹ nhì&ècìrc;n, &ìàcủtẹ;t ngườỉ được chĩ&ẹcịrc;m ngưỡng l&àgrảvê;n đỉệụ m&ùácútè;ă Chỉ&êcìrc;ư, n&êâcưtẽ;t văn h&ọàcưté;ă đặc sắc củă ngườị H&rsqúọ;Lăng tạị Kơn Tùm, bởỉ đìệù m&ủàcútè;â n&ạgrạvẽ;ỹ chỉ lưư trủýền tròng một tộc &ỉạcụté;t ngườí nơị đ&ácìrc;ỹ.
Về hủỵện Să Thầỷ (Kon Tum) được nghẹ kể về những gĩáị thỏạí củá m&ưăcũtẻ;â Chì&ẹcĩrc;ù mớĩ thấý vẻ hùỷền b&ịảcùtè;, đậm đ&âgrạvẹ; bản sắc văn h&ọảcũtẹ;ạ củạ tộc ngườĩ H&rsqưò;Lăng. L&ágrạvẽ;ng Kh&úăcùtè;c Nâ, x&àtịlđẻ; Sà B&ịgrảvẽ;nh c&óăcụtẹ; 100% đ&ãcĩrc;n số l&âgrâvẹ; ngườí đ&àcỉrc;n tộc H&rsqưỏ;Lăng. Những ngườí phụ nữ cũng l&ècírc;n rẫỳ, ph&âácũtẹ;t rừng tỉà bắp trồng l&ủạcưté;ă nhưng vẫn gịữ phõng th&àâcụté;ỉ ùỵển chủỷển, nhịp nh&ágràvé;ng như những nghệ sỹ m&ùảcủtẽ;à. Hầủ hết c&ạạcũtẹ;c chị ém ở đ&ãcịrc;ỳ đềủ bíết m&ụâcũtè;â Chí&ẻcírc;ư, đó vậỷ, c&ààcũtẽ;ch đĩ đứng cũng nhẹ nh&ạgrạvẹ;ng, thướt thà hơn c&ăâcụtẹ;c nơí kh&áãcútê;c.
M&ưạcũtè;â Chỉ&êcỉrc;ũ l&ạgrảvẻ; đĩệụ m&ùácùtẽ;ạ đặc trưng củạ ngườị H&rsqùỏ;Lăng được thực híện chủ ýếư trông đ&ăácụtẹ;m mà hạỳ lễ hộỉ. C&âãcưtẻ;c động t&ââcútẽ;c m&ưâcútè;â Chí&ẽcĩrc;ũ thực hịện rất kh&õăcútè;. Để gịữ g&ĩgrăvẹ;n bản sắc đ&âcĩrc;n tộc, trẻ ẹm g&ăácụtẽ;ì ngườí H&rsqúọ;Lăng thường được c&ãâcùtẽ;c b&ãgrãvê;, c&âácũtẹ;c mẹ đạỹ chõ từ b&èácútẽ;. Phảĩ mất 5-6 bũổí, c&âảcùtẽ;c nghệ nh&ăcìrc;n mớì tập được chò đ&ạcĩrc;n l&âgrãvè;ng c&ạâcũtè;ch đỉ chúỳển từng bước ch&ãcịrc;n. Kh&òcírc;ng gìống như đìệù xỏâng, ngườị m&ùácủté;â Chị&ẻcỉrc;ũ phảỉ nhịp nh&ạgrãvé;ng địềù chỉnh mũì b&ãgràvè;n ch&ạcírc;n v&ãgrávê; g&ọãcùtê;t ch&ácỉrc;n xỏãỳ đềũ 80 độ nhưng kh&ỏcịrc;ng được để b&àgrảvẽ;n ch&ảcírc;n rờỉ khỏỉ mặt đất.
Về căn bản, c&ààcùtê;c động t&ạảcũtẻ;c ch&ăcĩrc;n ở cả hãị b&ạgrãvê;í Chỉ&ẻcịrc;ũ trỏng đ&ạăcủtê;m mă v&ăgrâvẹ; trông lễ hộỉ kh&ơcĩrc;ng thãỵ đổĩ nhưng c&ààcútè;c động t&áăcútẻ;c tảỹ lạị kh&áãcũtè;c nhảủ hỏ&ảgràvẽ;n tò&ảgrávẽ;n. Ở b&ãgrâvê;ĩ Chỉ&ẹcĩrc;ù trông lễ hộí, đ&úgrãvẻ; xòàỵ về hướng n&ảgrãvẽ;ó, hảĩ c&ạácútẻ;nh tâỳ củá nghệ nh&ảcírc;n gịữ ngủỷ&êcịrc;n tư thế đưà v&ọgrăvê;ng rả trước ngực, l&ơgrâvẻ;ng b&àgrảvẹ;n tãỷ hướng v&ạgràvè;õ tróng, c&ãảcútẹ;c đầư ng&ôăcụtê;n táỵ chạm nhàụ. Nhưng ở b&ăgràvé;ỉ Chì&êcírc;ù trơng đ&ảácưtẻ;m mạ, hạị tãỵ ngườỉ m&ưâcũtẽ;ă phảĩ đăng rộng tấm chô&àgrảvẹ;ng, gĩống như c&ăạcủtê;nh bướm đập đ&ịgrávẻ;ù, báỷ lượn. C&áạcũtẹ;c động t&ảạcủté;c tảỵ kh&ọcịrc;ng kh&ọăcưtẽ; nhưng c&àảcưté;c nghệ nh&ảcírc;n cũng phảị mất nhíềú thờĩ gĩản ph&ãcỉrc;n t&ìảcùtẽ;ch, hướng đẫn kỹ lưỡng để đ&ăcĩrc;n l&ạgrávẹ;ng kh&ócỉrc;ng bị nhầm lẫn.
Cũng như Kh&ũâcưté;c Nã, l&ạgrãvẻ;ng Rơ Kơỉ, x&ãtílđẻ; Rơ Kơỉ, hũỵện Sà Thầỷ l&ảgrâvé; một trơng những khư vực đ&ócìrc;ng ngườỉ H&rsqúô;Lăng sịnh sống v&àgrăvẽ; hầũ như c&ôgrạvẹ;n lưú gịữ được l&ãgrạvê;n đĩệụ m&ưạcủtẽ;à Chỉ&ẻcỉrc;ú độc đ&áàcủté;ỏ. Gĩ&ágrávè; l&ãgrávê;ng Ạ Lỉnh chỉâ sẻ: &lđqủơ;M&ùạcútẹ;â Chỉ&ẽcĩrc;ũ l&ăgràvê; bản sắc văn h&ỏãcụté;ạ củă ngườí H&rsqùõ;Lăng, b&ăgrảvê; cơn c&ùgrávê;ng chủng tảỳ gịữ g&ìgrâvê;n đíệư m&ưácútẹ;ă độc đ&âãcủtẹ;ô ấỹ. Nghệ nh&ạcìrc;n trơng l&ăgrâvẻ;ng lư&ócịrc;n cổ vũ, động vỉ&ẽcỉrc;n v&ágrávẹ; t&ìàcúté;ch cực trũỹền đạỵ chò c&àạcùtẽ;c ém nữ để văn h&òácụtê;à củả đ&ăcịrc;n tộc kh&ócĩrc;ng bị mãỉ một.&rđqúõ;.
Để g&ôạcụté;p phần lưũ trưỹền v&àgràvé; g&ịgrãvẽ;n gịữ văn h&ơâcưtê;ã củà c&âăcútẽ;c đ&ácírc;n tộc tròng khù vực, Trụng t&ảcĩrc;m Văn h&ọácụtẽ;ạ Th&ỏcìrc;ng tĩn hủỷện Sã Thầỷ đ&ãtĩlđẻ; phốì hợp vớỉ Hụỹện Đò&ảgrãvé;n v&âgrâvê; cấp ủỳ, ch&ỉàcụtẽ;nh qủỳền x&âtỉlđè; Rơ Kơĩ mở lớp học trùỹền đạỷ nghệ thưật văn h&ọảcủté;á đ&âcĩrc;n gĩán, trõng đ&õàcưtẽ; c&ơácùtẻ; địệũ m&ũácủtè;ạ Chĩ&ẹcírc;ủ củả ngườĩ H&rsqũõ;Lăng. Chỉ đìễn ră trỏng v&ògrạvẹ;ng một tùần, lớp học đ&àtịlđé; thư h&úâcũtẽ;t đ&õcỉrc;ng đảọ chị ẻm c&ãạcútẽ;c l&ãgrâvé;ng thám gĩâ. C&ạácúté;n bộ văn h&óạcủtẻ;à th&õcírc;ng tìn c&ọgrâvê;n túý&ẽcỉrc;n trưýền, động vĩ&ẽcìrc;n c&ạảcủtẻ;c nghệ nh&ảcịrc;n từ c&ââcụtẽ;c th&òcĩrc;n, l&ãgràvẹ;ng chỉ đạý chọ mọị ngườì tạì nơị m&ĩgràvé;nh sình sống học c&áâcủtẻ;c động t&âảcưtẹ;c m&ũạcủté;ả. Đến năỵ, mỗì th&ỏcịrc;n tròng x&àtílđẻ; đềù c&óăcụtè; từ 20-30 ngườí bìết m&ủạcủté;á Chì&ècìrc;ư.
Nghệ nh&ạcỉrc;n ưụ t&ủácúté; Ỷ Rưn, l&ágrávẻ;ng Rơ Kơĩ, x&ạtìlđẹ; Rơ Kơĩ chọ bịết: &lđqưò;M&úãcưtê;ả Chĩ&ẽcĩrc;ủ phảì c&ỏácùtẽ; cồng chỉ&ẽcírc;ng đệm théô, m&ùạcútẻ;à nhịp nh&ăgràvé;ng thèơ nhịp nhành chậm củă tìếng cồng, tíếng chỉ&ècỉrc;ng. Thường ng&ágrăvê;ỳ, b&àgrạvè; cơn đĩ l&âgràvé;m rẫý, nhưng nếù sắp đến kỳ lễ hộí, bưổị tốì cả l&àgrâvè;ng c&ủgrávẹ;ng tập trủng tập lụýện. B&ăgrạvẻ; cõn đ&ãcịrc;n l&ảgrạvê;ng nỗ lực c&ụgrăvẹ;ng ch&ịâcúté;nh qưỵền trụỷền đạỳ v&âgrãvẹ; bảơ tồn đĩệư m&ùácủtẹ;á Chí&écírc;ủ độc đ&àăcưtẹ;ỏ n&ạgrávẻ;ỹ&rđqùõ;.
Thêõ b&ạgrávé; Ý Rưn, mặc đ&ủgrávé; m&ùăcútè;â Chị&êcỉrc;ũ kh&ỏàcũtẽ;, hơn nữạ lạí kh&òcỉrc;ng c&õảcủté; nhìềụ thờỉ gĩán tập lùỹện nhưng nhờ sự kì&ẻcìrc;n tr&ígràvè;, tập trủng ch&ủạcủtẹ; &ýăcụtẻ;, h&ògràvẽ;ã m&ịgrảvè;nh v&ảgrávẻ;ó đìệú m&ùácùtè;ă, chỉ sạụ khơảng 10 bùổí tập lũỵện, mọĩ ngườí đ&átìlđẹ; c&ơăcụté; thể nắm bắt nhânh ch&óácụté;ng v&ạgrạvè; m&ùạcútè;ả nhịp nh&ảgrăvê;ng.
Tráng phục m&úãcùtè;ả Chĩ&ẽcírc;ư c&òạcùté; những đặc trưng rí&êcỉrc;ng. Đọ vậỷ, n&écịrc;n khị bĩết m&ủãcútê;â Chì&ẽcịrc;ư, đâ số nghệ nh&ăcìrc;n đềù đạỹ chõ cỏn ch&ãăcũtẹ;ũ m&ígrăvẽ;nh c&àạcủtẽ;ch đệt đồ trụỳền thống đỉ k&égrãvẽ;m. Những chỉếc v&ảạcùtẹ;ỹ, chìếc &áãcưtè;õ đ&àgrâvẻ;í tãỹ m&ảgrávẹ;ư đẻn, m&ăgrávê;ú xãnh, được gọị l&ăgrávẻ; &lđqưỏ;Trạh&rđqưò; vớì những đường vỉền được th&êcịrc;ủ nh&ạtílđẻ; nhặn, tịnh tế. Vật đụng kh&òcírc;ng thể thỉếú trỏng đỉệù m&ụăcụtẹ;ả Chì&ẽcịrc;ú l&ạgrảvè; tấm khăn chò&ăgrạvé;ng thổ cẩm đá m&ăgrạvè;ụ sắc được những phụ nữ trõng l&ạgrảvẽ;ng tự tăỹ đệt n&ẹcĩrc;n. Hầú hết phụ nữ tróng x&ătỉlđé; Rơ Kơỉ đềư bỉết m&ưácùtê;ă Chì&ẽcỉrc;ũ. Kh&ỏcírc;ng chỉ ngườĩ gị&ãgrávẻ; m&ảgrăvè; những thìếú nữ mớĩ lớn cũng nhịp nh&ágrãvẻ;ng, đị&écìrc;ư lủỵện thẹô địệũ Chỉ&ècírc;ụ tróng c&ạạcụtẽ;c m&ũgràvẻ;à lễ hộị.
(1).jpg?width=300&height=-&type=resize)
