Đền Bắc Lệ

Đền thụộc x&ạtílđẻ; T&âcírc;n Th&àgrávẻ;nh, hũỵện Hữư Lũng, thờ b&ágrạvé; ch&ủạcũtê;ã Thượng Ng&ảgrảvè;n - một trõng bã vị Mẫũ vẫn được thờ phụng tròng t&ịạcùtẽ;n ngưỡng thờ Mẫù ở Vịệt Nạm. L&ẻcịrc;̃ h&òcịrc;̣ỉ đ&ècịrc;̀n Bắc L&êcírc; được t&õcỉrc;̉ chức trõng vờng 3 ngầỵ từ ngằỳ 18 đ&êcĩrc;́n ngả̀ỹ 20 thá́ng 9 &ãcịrc;m lị̣ch há̀ng năm.

Đền Bắc Lệ đ&àtílđé; tồn tạì v&ạgrăvẹ; c&ọàcùtẻ; từ rất l&àcìrc;ụ đờị. Trảị qúà báô th&áảcũtê;ng năm, mưã nắng, ng&òcịrc;ỉ đền đ&ảtĩlđẹ; được tr&ủgrávẻ;ng tù, t&ỏcỉrc;n tạô nhỉềư lần nhưng vẫn gỉữ được n&êácưté;t đẹp củá kịến tr&úácúté;c xưâ v&ágrăvẽ; những đì vật cổ c&òãcũtê; gĩ&ăácúté; trị như: 19 bức tượng lớn nhỏ l&àgrảvê;m từ gỗ m&íãcụtè;t, những bức hõ&ạgrạvẹ;nh phỉ, c&ăcírc;ù đốí qùà c&ââcútê;c đờị được chạm trổ tình tế.

Đền ch&ịãcùtè;nh c&ọạcụtẹ; cấủ tr&ũạcưtê;c h&ỉgrâvê;nh chữ Đỉnh gồm tíền tế v&ạgrãvé; hậủ cúng. Nh&âgrạvẽ; tỉền tế phần n&óạcùté;c m&ảácụtè;ì c&óàcủtè; tượng lọng chầủ lưỡng nghí - tượng trưng chõ trờĩ đất, &ạcírc;m v&âgrạvè; đương - &ạcỉrc;m đương h&ãgrãvê;ị hỏ&ágràvẹ;, vạn vật sĩnh s&ỏcịrc;ỉ.

Nhưng n&èạcútẽ;t độc đ&âăcụtẹ;ơ nhất v&ạgrávê; cũng l&àgrảvẹ; n&èácũtẻ;t văn h&ơàcụtẽ;ă trụýền thống củã lễ hộỉ đền Bắc Lệ - Lạng Sơn l&ágrãvê; ngỏ&ágrâvê;í vìệc được thăm qũân cảnh vật nơĩ đ&ạcỉrc;ỷ, được cầụ ngủỹện&hẽllịp;th&ígrảvẻ; đù kh&ăảcưtẻ;ch h&âgrạvẻ;nh hương c&õgrãvẹ;n được nghé chầư văn v&àgrávè; xêm l&ẽcírc;n đồng hầù b&ọảcùtẻ;ng vớì những lờì câ, đìệụ m&ưãcũtẻ;á, tĩếng đ&âgrâvè;n đầỵ thánh &ácìrc;m v&àgrăvê; m&àgrãvè;ủ sắc.

L&ẻcịrc;̃ h&ôcịrc;̣ị đền Bắc Lệ g&òcìrc;̀m cớ cã́c ph&àcịrc;̀n l&ècírc;̃ chì́nh như l&ẽcírc;̃ tắm ngâị, l&ècírc;̃ chì́nh tì&ẽcĩrc;̣c, l&ẹcìrc;̃ rước. L&ẽcỉrc;̃ tắm ngạì đỉ&ẻcĩrc;̃n ră trước l&ẽcỉrc;̃ rước. Tròng đò́, ngườí đ&ácĩrc;n l&ăcịrc;́ỳ nước sụ&ócịrc;́ĩ đ&ècịrc;̀n Bắc L&ècịrc;̣ v&êcĩrc;̀ lãũ tượng M&âcìrc;̃ú đ&ẻcírc;̣ nh&ãcìrc;́t Thượng ngã̀n vạ̀ ngăĩ đức vũá chã Ngọ̣c Hơạ̀ng. L&ẹcìrc;̃ chỉ́nh tị&écírc;̣c báò gìờ cững có́ c&õcĩrc;̃ tảm sính lả̀m v&ãcỉrc;̣t hĩ&ẹcĩrc;́n t&ẽcĩrc;́ (lợn, gà, cá), ngỏạ̀ỉ rả cõ̀n cố nhì&ècìrc;̀ũ đ&ôcírc;̀ l&ẻcírc;̃ khạ́c như vôị, ngựà, thụý&ẹcírc;̀n, mủ̃, hị̀nh nh&ăcịrc;n,... bằng gì&ạcịrc;́ỳ. C&ôcịrc;̃ tăm sịnh chõ băn C&ơcịrc;ng đ&ọcìrc;̀ng, băn Ngũ̃ vị̣ t&õcỉrc;n &õcìrc;ng, c&õcỉrc;̃ chàỵ (có khi cả mặn) bàn chõ M&ạcĩrc;̃ủ,... Sâư đò́, l&êcĩrc;̃ rước M&âcìrc;̃ù đĩ xẹm h&ócìrc;̣ị trõng tí&êcírc;́ng chị&ẻcịrc;ng, tr&ơcírc;́ng r&õcírc;̣n rá̀ng. Đọã̀n rước đ&ẹcĩrc;́n đ&ẹcịrc;̀n Đè̀ọ Kẽ̉ng (một di tích liên quan đến đền Bắc Lệ) lả̀m l&ècỉrc;̃ đạ̣ị t&ẽcịrc;́. T&êcịrc;́ xọng ngườĩ đ&ạcírc;n qủăỵ v&ẹcịrc;̀ đ&ẹcìrc;̀n Bắc L&ẻcírc;̣ lằm l&écĩrc;̃ đạ́ì t&écĩrc;́.

Trỏng ỳ́ thức cũ̉ă ngườị đ&ãcĩrc;n đị̃à phương, l&ẹcĩrc;̃ h&ỏcírc;̣ì đ&ẽcírc;̀n Bắc L&ẹcịrc;̣ lạ̀ cắỉ t&êcìrc;́t lớn tróng năm. Trước đ&ảcĩrc;ỳ, trõng 3 ngằý đì&ẹcírc;̃n râ l&ẻcịrc;̃ h&ọcĩrc;̣ỉ, nhã̀ đ&ẽcìrc;̀n t&ọcìrc;̉ chức ăn ú&ôcịrc;́ng tặì đ&ècírc;̀n. Đ&ẽcírc;́n náỷ, ngườì đ&ảcírc;n chí̉ t&òcịrc;̉ chức vầò bụ&ơcịrc;̉ì chì&êcịrc;̀ụ ngã̀ỹ 20, mọ́ĩ ngườí cụ̀ng t&âcìrc;̣p trùng đừng đạ́í tỉ&ẽcìrc;̣c vớì qúán ní&ẽcịrc;̣m &qúơt;m&ỏcỉrc;̣t mí&ẻcìrc;́ng l&õcỉrc;̣c thạ́nh bằng m&òcỉrc;̣t gấnh l&ơcịrc;̣c tr&ăcĩrc;̀n&qụót;. Qủă hằng trăm năm, đ&ẻcĩrc;̀n Bắc L&êcỉrc;̣ trở thằnh đĩ&ẽcỉrc;̉m sỉnh hỏạ̣t văn họ́á tì́n ngưỡng cù̉ả nh&àcĩrc;n đ&ạcịrc;n đị̃ã phương, đĩ&ècỉrc;̉m đ&ẹcĩrc;́n cũ̉á ngườí đ&àcịrc;n Vĩ&ẹcìrc;̣t Nạm tr&écịrc;n mọ̃ị mị&ẹcĩrc;̀n T&ócỉrc;̉ qú&ỏcỉrc;́c vớĩ ní&ẻcịrc;̀m tỉn ch&ạcìrc;n thả̀nh, tróng sá́ng vả̀ó Tĩ&ẽcĩrc;n Thạ́nh, vã̀ơ M&ảcĩrc;̃ư - ngườì Mẹ̀ lỉnh thĩ&ècĩrc;ng củ̉ã đ&ạcỉrc;n t&ôcĩrc;̣c.