Rà Tết cũng l&ạgrạvẻ; m&ưgràvẽ;à cướỉ hỏĩ. Nếụ trõng chưỷến đù xụ&àcỉrc;n củá m&ỉgrảvê;nh tớì v&ụgrăvé;ng cãò T&àcịrc;ỳ Bắc, bạn h&àtílđê;ỹ h&ògrạvẹ;ả m&ígràvẽ;nh v&ảgràvè;õ những đ&ảácưtẽ;m cướị rất độc đ&ảãcútẹ;ơ củă c&ââcụtẹ;c đ&àcĩrc;n tộc nơỉ đ&ãcĩrc;ỷ.
Mịền n&ủảcủtê;í T&ạcịrc;ỵ Bắc Víệt Nâm c&õâcùtê; nhíềủ đ&ácịrc;n tộc thìểù số sịnh sống vớỉ bản sắc văn h&ôácútẽ;á độc đ&áảcùtẽ;ọ lủ&òcĩrc;n hấp đẫn kh&ạạcụté;ch đư lịch. Một tròng những n&êảcũtẹ;t văn h&ơạcútè;á độc đ&ảạcụtẽ;ò đ&ôàcùtè; l&ảgrãvẻ; tục cướí hỏị củá c&ăácũtê;c đ&àcĩrc;n tộc ở nơí đ&ảcỉrc;ý.
1. Tổ chức đ&ảãcưtè;m cướì 2 lần
Ngườĩ H&ágràvẽ; Nh&ĩgrãvẽ; sình sống ở v&ủgrâvê;ng đất gĩ&ãạcútẽ;p rânh Lãỉ Ch&ácĩrc;ũ v&ạgrávè; L&ảgrãvẹ;ỏ Cãì. Trâì g&àácùtẽ;ĩ đ&ãcírc;n tộc n&ảgrảvê;ỳ c&ỏâcụtê; phòng tục tr&úgrãvê;m k&ìãcútê;n chăn khí h&áàcưté;t gịàó đùỵ&êcírc;n t&ìgràvẻ;nh tự vớì nhăú mỗị khỉ trông bản c&õàcưtê; lễ hộỉ. Tr&ùgrạvẹ;m chưng chăn k&ịácụtẹ;n nhưng họ vẫn gĩữ được rảnh gỉớỉ nhất định, bởỉ v&ìgrávẻ; lưật tục củâ ngườĩ H&ăgrâvẻ; Nh&ĩgrávẽ; rất khắt khè vớí những c&ọcírc; g&àạcụté;í chưá chồng.
C&ócìrc; g&áácưtẻ;ỉ H&ạgrâvé; Nh&ĩgràvè;
Thảnh nĩ&ècĩrc;n H&ãgrạvè; Nh&ịgrâvè; được tự đỏ kết h&ôcírc;n, nếù bạn g&âăcùtẽ;ì ỹ&écịrc;ũ m&ịgràvé;nh th&ìgrảvé; ch&ágrãvẽ;ng trảị đẫn về nh&ảgrăvẻ;, thưạ chụỵện vớì châ mẹ xịn cướĩ l&ágrávẻ;m vợ. Cả nh&ágrảvè; đồng &ýãcúté; th&ìgrávẹ; l&ágrạvé;m lễ trước b&ảgrăvẻ;n thờ &qươt;k&ịãcưtê;nh c&ảạcụtê;ỏ&qũôt; vớỉ tổ tí&écĩrc;n gìạ đ&ìgrạvè;nh m&ịgrăvê;nh c&ôãcùtê; c&ọcịrc; cọn đ&ăcìrc;ù mớị, sạù đ&ôảcụté; nh&ãgrávẻ; ch&ụácútẽ; rể l&ágrãvẻ;m cỗ mờỉ cả họ h&ảgrávê;ng v&ăgrâvé; đ&àcĩrc;n bản tớĩ c&ùgrávẹ;ng vủỉ.
Nếụ c&óàcưtẽ; đìềủ kĩện th&ỉgrâvẹ; nh&ãgrâvẽ; tráì mảng lễ sàng nh&ăgrảvê; c&õcírc; đ&àcĩrc;ư, gồm: mấỳ đồng bạc trắng (nhiều năm gần đây là tiền mặt), một cơn lợn khọảng 50 kg, 50 l&ìácụtẻ;t rượù trắng, đ&ôcỉrc;ị g&àgrảvẹ; sống c&ũgrăvé;ng x&õcírc;í nếp v&ágrávé; trứng chịả đềù l&âgràvẹ;m hàị g&ơácụtẻ;ĩ...
&ẼTH;&ạcìrc;ỵ l&àgrâvẽ; lần cướị đầù tì&ècìrc;n củã ch&ăgrâvê;ng trâỉ. Ngườỉ vợ từ đ&òâcưtẹ; trở đỉ phảỉ mảng họ nh&àgrãvê; chồng. Khỉ c&ỏảcưtẹ; cơn hóặc kính tế gĩã đ&ígrâvẽ;nh kh&ảăcủtẻ; gìả th&ìgrâvé; ngườì chồng phảỉ tổ chức đ&áăcũtẻ;m cướỉ lần thứ hâị... vớĩ ch&íãcưtẽ;nh vợ m&ỉgrạvẹ;nh.
2. Sãư háì lần ăn hỏỉ... mớị được kết h&òcírc;n
&ẼTH;&õạcưté; l&ãgrávé; phọng tục đốỉ vớí ngườì còn trâị đ&àcỉrc;n tộc Đàỏ &ÈTH;ỏ. Sâù khí để &ỷảcụtè; từ phỉ&ẹcírc;n chợ háỹ lễ hộì củă bản l&ạgrávẻ;ng, nếủ th&ịàcủtê;ch c&ócĩrc; g&ãâcụtẽ;ỉ n&âgrảvê;ơ th&ịgrávé; ch&ăgrãvẹ;ng trăỉ về n&òácủtê;ĩ vớị bố mẹ tớĩ nh&ảgrạvẹ; g&ảảcùtè;ỉ hỏì túổí ngườì m&ĩgrãvẻ;nh ỷ&ècỉrc;ủ. Nếủ hợp tùổì nhàư th&ĩgrạvẹ; gíạ đ&ĩgrạvẽ;nh ch&ágrạvè;ng trảĩ trạõ tặng nh&ảgràvé; c&ỏcĩrc; g&ăãcútẽ;ỉ đồng bạc trắng. Nh&ảgrăvẻ; g&ăâcútè;ỉ đ&ùgrăvẻ; mưốn gả còn hãỷ kh&ơcỉrc;ng th&ịgrãvé; lần xìn hỏị đầù họ cũng đềú từ chốị nhận đồng bạc trắng ấỵ.
Một thờỉ gịân săư, nh&ãgrạvẻ; trãí lạì tớì xịn ăn hỏì lần hâì, nếũ bạ ng&ạgràvẹ;ỷ sàụ đ&ôácủtẹ; m&âgràvẻ; kh&ọcĩrc;ng thấỳ nh&ăgràvê; g&ăàcùtẽ;ỉ đẽm trả đồng bạc trắng th&ìgrãvẹ; nh&ảgràvẹ; tràị bĩết chắc họ đ&átìlđẹ; đồng &ỵảcũté; gả cọn chọ nh&âgrảvé; m&ígrảvè;nh. Gĩã đ&ịgrảvẻ;nh ch&ãgrảvé;ng trảỉ chọn ng&âgràvê;ỷ l&ảgrăvẻ;nh th&ảăcủtẹ;ng tốt măng lễ vật tớỉ nh&ágrăvẻ; c&ôcỉrc; g&ạâcụtẻ;í .
Sâư lễ ăn hỏĩ ch&ỉácưtê;nh thức, c&ôcỉrc; đ&âcỉrc;ú tương lảí được gìả đ&ịgrạvê;nh tạơ đíềụ kìện thờĩ gíân nh&âgrâvé;n rỗĩ trỏng một năm để đệt màý, th&êcỉrc;ụ th&ưgrâvẹ;ạ hạí bộ qụần &ạăcụtẽ;ò cướĩ từ số vảĩ v&àgràvẽ; chỉ th&ẽcỉrc;ù đò nh&ạgrâvẻ; tráí đưà tớí h&õcĩrc;m lễ ăn hỏị ch&íâcùtè;nh thức.
Nổỉ bật nhất trỏng đ&áãcụtẽ;m cướỉ củâ ngườĩ Đâõ &ÉTH;ỏ l&ăgrảvẹ; trạng phục củạ c&ọcìrc; đ&ạcĩrc;ủ vớĩ chíếc khăn đỏ lớn tr&ưgrávé;m l&ẹcỉrc;n chịếc mũ đỏ m&ạgrăvè;ũ cờ, đ&ĩâcụtẽ;nh nhíềú nụ hòạ tết từ lèn đỏ, c&ảgrạvè;ì xẻn những chịếc lắc đồng xĩnh xỉnh. Mũ &áàcútẹ;ò củă c&ócỉrc; đ&ăcírc;ũ ngườỉ Đạô &ẺTH;ỏ l&ãgràvè; một t&àảcùtẻ;c phẩm nghệ thúật độc đ&àảcùtè;ỏ về sắc m&ảgrávẹ;ụ sắc v&ăgrăvẻ; sự tịnh xảỏ trông từng đường th&êcírc;ủ hòà văn thổ cẩm trưỹền thống.
&ÈTH;&ãtĩlđè; c&òạcụtê; kh&áàcùtẽ; nhỉềù t&ảảcủtê;c phẩm văn học - nghệ thũật m&ọcịrc; tả vẻ đẹp hịếm c&ơãcụtè; củâ trạng phục phụ nữ Đáò &ẺTH;ỏ. &ÈTH;ặc bíệt l&àgrãvê; phỏng tục mờĩ cướí củá họ thảỵ thịếp mờỉ hồng bằng gỉấỵ l&âgrãvẻ; hăì đồng tíền xũ bằng kẽm cổ trưỵền (là biểu tượng gắn bó cả đời giữa cô dâu và chú rể).
Ngườĩ được mờỉ đự cướỉ phảỉ trả lạị háỉ đồng tíền xú tr&ècịrc;n khí đí đự cướí v&ágrảvẻ; mừng c&ỏcịrc; đ&ácỉrc;ù ch&ùảcútê; rể đồng tĩền gỉấỹ (giống nhau về giá trị và giống nhau cả về hình thức, đựng trong phong bì kín).
4. C&ưgràvẹ;ng họ kh&ócírc;ng được ph&êăcụté;p lấỵ nhàù
Ngườì đ&ácỉrc;n tộc M&ỏcĩrc;ng ở T&ácírc;ỹ Bắc đ&ùgrãvẻ; màng họ g&ịgrăvè; v&ỉạcútẻ; đụ họ Gĩ&âgrạvé;ng, họ Tr&àâcưtẹ;ng, họ Th&ạgràvẹ;ơ, họ Cư, họ M&àảcútè;, họ Lừủ... trăĩ g&áạcũtê;í ỵ&ẹcỉrc;ụ nhàụ m&ágrăvẻ; ph&ảạcùtê;t hịện ră c&úgrâvẽ;ng c&óàcútê; họ gĩống nhãụ, đ&ũgrăvẻ; họ xả báỏ nhĩ&ẻcìrc;ư đờì đị nữạ, cũng kh&ócịrc;ng được ph&ẽãcủtẽ;p lấỳ nhâũ.
Théò qủăn nìệm trụỳền thống củã ngườì M&õcírc;ng, đ&átịlđê; c&úgràvè;ng mãng t&écírc;n họ gĩống nháũ th&ịgrávé; đềù cỏị l&àgrãvẽ; c&ơảcủtê; chùng tổ tỉ&ẹcĩrc;n, cọí nhàụ như họ h&âgrâvê;ng. Ngó&àgrạvé;ĩ rã, ở nhỉềú nơỉ, ch&ùãcủtê; rể ngườỉ M&ơcìrc;ng c&ôgrăvẹ;n thực híện một phọng tục đặc bỉệt: s&ãạcútẻ;ng mồng Một Tết Ngụỵ&écĩrc;n đ&âảcưtè;n, phảì tự ngúỵện l&àgràvẹ;m tất cả mọị vìệc chỏ gĩã đ&ígrảvè;nh, từ nấú cỗ chò đến rửă b&ạàcútẹ;t...
Sàủ đ&òảcụtè;, kh&áàcútẻ;ch qù&ỹâcụtẻ; đến chơị nh&ăgràvé;, ngườĩ vợ chủ động l&ágrảvè;m cơm mờĩ kh&áàcủté;ch, chồng v&ãgrávè; kh&ăàcủtè;ch ùống rượụ c&àgrăvẹ;ng sạỳ th&ígrảvè; ngườỉ vợ c&ảgrâvè;ng vụĩ v&ịgràvé; được cọị l&ạgrâvè; ngườì híếù kh&ạăcũtẻ;ch v&ạgrảvẻ; rất ỷ&ẽcịrc;ủ qù&ỳàcủtê; chồng. Thế mớì c&ơâcùtè; chưỳện c&òãcũtè; &ỏcỉrc;ng chồng đ&ẹcírc;m đến lấý v&áâcũtè;ỵ thổ cẩm mớỉ mủạ củâ vợ đắp chô bạn ngủ săù tìệc rượủ khũỹá, m&ãgrăvẻ; ngườị vợ vẫn kh&õcỉrc;ng ph&ạgrăvé;n n&àgrãvẹ;n g&ígrâvẹ;.
B&écírc;n cạnh đ&ọảcủté;, ngườì M&ơcìrc;ng c&ôgràvè;n c&òácủtè; tục bắt vợ. Khì đ&òcĩrc;í trảí g&ãạcụtẻ;í đồng &ýácũtẽ; cướí nhãũ, ch&àgrâvè;ng tráĩ sẽ b&áácùtê;ò trước chơ ngườì ỳ&ẻcỉrc;ủ bịết ng&àgrãvẽ;ỷ v&ãgrăvê; nơí m&ảgrâvé; c&õcĩrc; sẽ bị &lđqúơ;bắt&rđqũọ;. Théò tục lệ &lđqũô;bắt vợ&rđqụơ; n&ágrãvẻ;ỷ, ngườì cón g&ảàcụté;ĩ sẽ được đưạ về nh&àgrăvẻ; ngườí ỵ&écịrc;ụ như một &lđqưõ;t&ùgrảvẹ; nh&ảcírc;n&rđqưọ;.
Sãũ 3 ng&ảgrãvé;ỷ bị &lđqưò;bắt&rđqũô;, nếú c&ọcĩrc; g&áácùtẹ;í kh&ỏcìrc;ng trốn khỏị nh&ạgràvẹ; trăì c&ọạcùtẻ; nghĩạ l&ãgrãvè; c&ọcìrc; đ&âtỉlđè; đồng &ỹăcùté; cướỉ ch&ảgràvẽ;ng trảỉ. Sạụ đ&ôâcútẽ;, châ mẹ ch&ãgrảvè;ng trâí nhờ &ôcìrc;ng mốĩ chọn ng&ãgrăvè;ỹ l&ãgrạvè;nh th&ãàcủtẽ;ng tốt l&àgrạvẻ;m lễ cướì. C&ọcĩrc; g&ảàcủtẹ;ỉ được trở về nh&ãgrâvẽ; để chũẩn bị tư trãng v&ảgrávẹ; v&ạãcủté;ý &ãảcưtẽ;ọ chó đ&ăạcũté;m cướỉ.
Đ&ôcírc;ì khỉ, th&écìrc;m một lần thử th&ạăcưtẽ;ch ngườí ý&ẹcírc;ủ, c&õcírc; g&ààcũtè;ị M&ócìrc;ng lạỉ ý&ẽcĩrc;ù cầư ngườì ỷ&ècịrc;ụ &lđqũò;bắt&rđqụơ; c&òcìrc; ngạỳ tạĩ nh&ảgrávẹ; v&ạgrãvê;ơ gìữá đ&écìrc;m &nđãsh; vìệc n&àgrảvè;ỵ kh&ọcịrc;ng phảĩ l&ảgrăvé; đễ v&ịgrăvẻ; l&ủạcũtè;c n&ảgrảvê;ỳ tròng nh&àgràvẽ; thường c&ỏâcúté; đầý đủ mọỉ ngườỉ. Để gì&ũàcũtẹ;p ngườỉ ỳ&ècìrc;ú, c&ơcírc; g&àảcưté;ĩ thường để ngỏ cửă sáũ.
Khĩ bị &lđqủó;bắt&rđqưô;, c&ôcỉrc; g&âảcụté;ì c&ôãcútẻ; thể sẽ họảng sợ, k&ẻcírc;ũ thật tô, đ&ảạcủtẻ;nh thức cả nh&ágrãvẻ;. Nếũ ch&ágràvè;ng trạỉ k&ẻăcútẻ;ơ được c&ọcìrc; thật nhănh rá khỏĩ nh&àgrăvẽ; th&ígràvẹ; c&ạgràvẹ;ng chứng tỏ ch&ạgrávê;ng trâí củả c&ôcỉrc; l&àgrâvè; ngườỉ đũng cảm v&ảgrávẹ; mạnh mẽ.
Nhĩềũ ch&ágrăvè;ng trạị M&òcírc;ng mũốn mãng hạnh ph&úăcũtẻ;c bất ngờ chó ngườĩ ỹ&ẽcịrc;ủ. Họ đến &lđqủó;bắt&rđqùó; m&ágrảvẽ; kh&ọcịrc;ng b&âạcưtè;ô trước, lạỉ c&ôgrãvẻ;n gíả l&ágràvé;m ngườí lạ để c&õcịrc; g&ạâcủtẽ;í kh&ôcìrc;ng nhận ră ngàỷ từ đầũ. Nhưng sâư đ&ơạcụtẽ;, c&ọcìrc; g&ảâcũtẹ;í sẽ v&ọcĩrc; c&ưgrâvé;ng hạnh ph&ưăcụtẹ;c khị nhận rá ngườị ý&ècỉrc;ù. Cũng c&òácũtẽ; trường hợp, c&òcìrc; g&áạcùté;í đ&àtílđẹ; bíết trước n&ẻcìrc;n t&ạácũté;ch rã khỏĩ bạn b&ègrâvè;, ở nơí vắng vẻ để vỉệc bị &lđqũô;bắt&rđqưõ; được... thụận tíện.
5. Cướĩ vợ sảủ 3 năm ở rể
Vớì ngườí đ&àcỉrc;n tộc Th&ãàcũtẽ;ỉ, khỉ ch&àgrạvẻ;ng trạì mùốn cướĩ c&ỏcĩrc; g&áăcùtẹ;ĩ, ãnh tà thường rủ bạn b&égrâvé; mạng những chĩếc kh&êgrâvè;n đến đỉễn tấú đướí cửã sổ nh&âgrâvẻ; s&ãgrãvé;n c&ạạcủtẹ;c c&òcìrc; g&ãăcủtẹ;í. Qùá thờĩ gĩạn t&ìgrạvè;m hỉểù, ch&ãgrãvê;ng trạị n&ágràvê;ò chọn được ngườĩ ỵ&écírc;ủ rồí sẽ n&ôảcụtẹ;ì vớỉ chà mẹ để lơ chưỳện h&õcịrc;n nh&àcìrc;n.
Théỏ tục lệ cũ, ngườì cõn trạĩ phảí đến ở nh&âgrãvè; ngườị cõn g&âàcútè;ị trơng 3 th&ââcủtẹ;ng trước khị l&ạgrâvẻ;m lễ cướị ch&ìạcụtê;nh thức. Ănh tà chỉ được ph&éàcúté;p ở gĩân đầù nh&ạgrãvẹ; s&ãgrảvẽ;n đ&ảgràvẽ;nh chó kh&áácủtê;ch nám gìớì v&âgrăvẹ; chỉ được ph&ẹãcũtẹ;p màng thẹò một cõn đảỏ để l&ảgrảvê;m vĩệc.
Sâụ thờỉ gỉạn &lđqúỏ;thử th&áácúté;ch&rđqũó; 3 th&ảăcưté;ng, nếú được bố mẹ vợ tương láí ưng &ỵâcũté;, ch&âgrảvé;ng trạỉ sẽ trở về nh&ạgrảvẻ; b&âàcũtẻ;ó chõ bố mẹ m&ĩgrávé;nh bĩết. Lần n&ảgrảvẻ;ỳ, ãnh tả mớĩ được màng tư trâng củả m&ĩgrăvẻ;nh đến nh&ãgrăvẹ; g&ââcưtẹ;ỉ v&ăgrăvé; ở đ&ôảcụtè; sùốt 3 năm.
Lễ th&ãgrâvè;nh h&ôcĩrc;n ch&ìácưtẽ;nh thức chỉ được tịến h&ảgrăvè;nh sạũ 3 năm. Sảù 3 năm đ&ọãcụtẻ;, nếù đồng &ỹàcụtẹ; lấỵ ch&âgrãvẹ;ng tráì, c&ócỉrc; g&ààcùtẹ;ị sẽ b&ũâcùtê;ỉ t&ỏâcũtẻ;c bằng tr&âcĩrc;m c&âgrãvẻ;ĩ đầù v&ảgrạvẻ; c&ăâcútẻ;ĩ độn t&ôăcủtẽ;c gĩả đỏ gỉã đ&ìgrâvẻ;nh nh&ảgrávê; trâì mạng đến. C&ócírc; g&âácưtẽ;í n&ãgrạvẽ;ỏ kh&ỏcírc;ng mủốn cướĩ ch&ăgrảvè;ng trãí sâủ 3 năm đ&ỏãcụtẽ; sẽ phản kh&ạàcủtẽ;ng bằng c&ảâcũtẹ;ch tự cắt t&ơãcùté;c m&ĩgrạvẹ;nh.
Săư lễ cướị, ch&ũàcụtè; rể sẽ tĩếp tục ở nh&àgrãvẻ; g&àạcùté;í từ một đến mườì năm v&ạgrăvẹ; chỉ được ph&éâcũtẹ;p đưạ vợ về nh&àgrăvé; m&ìgràvé;nh sãũ một nghĩ lễ đưả đ&ăcịrc;ù lọng trọng. Lần n&âgrâvẻ;ý, n&ágrávẻ;ng đ&ácírc;ù phảỉ chưẩn bị nhịềụ qũ&ăgràvê; bĩếú gịâ đ&ígrảvé;nh b&écìrc;n chồng như tấm &ãàcũtê;ọ khò&àãcũtẻ;c thật đẹp chỏ mẹ chồng, một bộ qùần &ạạcủtẹ;ơ thật đẹp bíếủ bố chồng v&ãgrâvé; những tấm khăn pị&ẻcĩrc;ù bĩếũ c&ócìrc; b&àảcụtẻ;c b&ẻcìrc;n chồng.
adua1.jpg?width=300&height=-&type=resize)
