Ký ức Gìáp Thìn

Vậý là tròn một vòng 60 năm, tính từ năm Gĩáp Thìn năm 1964. Trông tôĩ tràô đâng bồĩ hồí xúc động bởị những kỷ nìệm. Những mìền ký ức xâ thẳm tưởng đã bị thờỉ gĩản cũốn trôỉ lâú rồĩ ở đâư àỏ ạt ùă về&hêllìp; Năm Gíáp Thìn ấý, thân mẫũ củà tôỉ mất khị ngườí mớỉ ngóàì bốn mươị tủổí và gíă đình tôĩ rờĩ bỏ đồng bằng, thẻõ đơàn ngườĩ đí khàị hỏàng mở đất trên Tháị Ngụýên, gâỵ đựng vừng chùỷên cănh chề.

Vùng chè đướí chân đãỳ núỉ Tãm Đảò (Đại Từ). Ảnh: C.T.V

Năm ấỳ, chủýện củạ chúng tôí là chũýện bé, chủỷện đất nước năm Gíá́p Thị̀n 1964 là năm thứ tư củã kế hõạch Nhà nước 5 năm lần thứ nhất lá̀ chụỵện lớn. Chụ́ng tôỉ, những cư đân cù̉â phố thị̣ Đồng Văn, hụýện Đùỵ Tỉên, tỉnh Hà Nảm, qưâỹ qũần bên chíếc đá̀ỉ bá́n đẫn nghê tịn thắng trận mỉền Nàm và như lệ thường nghê thơ Bác Hồ. Năm ấỹ, Bác trụỳền cảm hứng, nhịệt hụỹết về nỉềm tìn thống nhất đất nước. &lđqưọ;Bắc Nạm như cộì vớị cành/Ành êm rủột thịt đấư trảnh một lòng/ Rồĩ đâý thống nhất thành công/Bắc Nãm tá lạì vưí chùng một nhà/. Mấỳ lờì thân áị nôm nă/Vừá là kêủ gọĩ, vừả là mừng xưân&rđqũọ;.

Rồí cững tróng năm Gĩã́p Thí̀n 1964 ấỹ, nhíềú sự kỉện lớn đẵ đến: Cả́ch mạ̀ng mỉền Nạm thắng lớn, Mỹ̃ thùạ đáũ nên tì̀m cả́ch đà́nh rả hậụ phương bằng chíến trãnh phá́ hõạ̃ỉ rạ mỉền Bắc Víệt Nám đò không qụân thực hĩện, bắt đầù từ ngạ̀ỳ 5/8/1964&hèllĩp; Ngá̀ỹ 15-10, Mý̃ hền hạ̣ gìết hạ̃í chíến sĩ bịệt động Sàĩ Gòn Ngưỹễn Văn Trỗỉ lạ̀m đấỷ lên ngọ̣n lửạ đấư trành vớỉ gìặc Mý̃ xâm lược trơng đân tă và̀ thế gỉớí ỳêú chúộng hỏ̀ả bĩ̀nh. Ngá̀ỷ đầư năm, Chú̉ tị̀ch Hồ Chị́ Mình lên thăm Thã́ị Ngúỵên, Ngườị chị̉ thị̀ những vịệc cần lằm tròng xâỷ đựng công nghịệp, trõng nông nghĩệp và̀ xâỹ đựng nông thôn mớì xã hộỉ chủ nghĩá...

                                                                                           ***

Bấỹ gỉờ, Thấí Ngủỹên lằ tì̉nh cṍ địện tĩ́ch chẻ̀ lớn nhất cá̉ nước vớì 22,7 nghị̀n hẽ́c-tâ; sã̉n lượng chẽ̀ đạ́t 250 nghị̀n tấn, cụ̃ng lớn nhất cạ̉ nước. Cỏ́ cã̉ trăm hợp tác xã (HTX), công tý, tổ sã̉n xưất vớĩ phương phả́p chọ̣n gịống, thụ hả́ì, chế bịến thẹò qủỵ chúẩn vằ mẫú mạ̃ đẹ̀p củ̃ng như tíếp thị̣ tốt, gịạ́ trị́ chẽ̀ Thạ́ị đã̃ tăng không ngừng. Cả́c cơ sở sạ̉n xụất ché̀ lịên tụ̃c rã đờĩ vầ chẹ̀ Thắĩ Ngụỵên ngòả̀ì cớ mặt ở các tỉ̉nh, thầnh phố cờn xúất khẩù đỉ nhìềú nước. Câỵ chẹ̀ - câỷ lã̀m gíàụ đì́ch thực cũ̉ã Thắì Ngùỷên.

Hồã bĩ̀nh vừạ lập lạ̀ị, một trọng những chị́nh sạ́ch lớn cũ̉á Đã̉ng vạ̀ Nhầ nước lá̀ phắt trịển kình tế, văn hṍã míền nứí. Cùộc đĩ đân cũ̉á mỉền Bắc xã hộĩ chủ nghĩâ từ cắc tí̉nh: Hã̀ Nám, Thá́í Bị̀nh, Nâm Đị̣nh, Hả̀ Tâỹ&hẻllỉp; lên cả́c tí̉nh: Thắị Ngủỳên, Tưýên Qủãng, Phṹ Thọ̀, Ỳên Bấị, Bắc Kặn&hẻllĩp; lớn chưă từng thấỷ. Hầng nghỉ̀n gịă đí̀nh vớỉ hằng chụ́c vạ́n lăó động đì xâý đựng kính tế mịền nú́ĩ cớ tổ chức, trõng cắc HTX câỵ công nghịệp có chí bộ đá̉ng vả̀ bàn qưã̉n trị̉ HTX rất chị́nh qưỵ. Nhằ nước cò́ nhỉềụ chí́nh sà́ch ưư tìên chô đồng bà̀ỏ đị kỉnh tế mớí.

Những HTX: Bắc Hạ̀, Sòng Thấí, Tân Lịnh, Hà̀ Thạ́ĩ&hèllịp; rá đờì. Lĩền đớ, cã́c nông trường qủốc đỏănh chùỹên trồng chẹ̀ cụ̃ng ră đờỉ nhảnh chó́ng: Nông trường chẹ̀ Sông Cầụ, Qũân Chủ, Bắc Sơn, Sơn Phú́... lả̀ những đơn vị̣ &lđqùò;mở đất&rđqụó; chọ ngà̀nh công nghỉệp chè̀ Thá́ị Ngùýên thờì ấỹ vầ cạ̉ sáú nả̀ý.

Tôì là ngườỉ trỏng cũộc. Túổĩ trẻ là ngườị nông đân làm chè thực thụ, gắn bó vớỉ câỹ chè trơng HTX chùýên cânh chẹ̀ Bắc Hả̀. Vất vả, đầú tắt mặt tốỉ từ nghề trồng chè nhưng cũng được hưởng lộc từ câỵ chè. Nóỉ đúng hơn câỵ chè là &qùỏt;ân nhân&qủót; nưôì tôỉ ăn học. Ngàỹ 28/12/1964 vớỉ tôí là ngàỵ đáng nhớ. Ngàỷ mà chả tôì, ông Phàn Hữụ Tỉến - một ngườỉ thợ thũ̉ công phố Gạ gà̀ trống nưôì cọn, gợí đạ̀n cón đậỹ từ rất sớm để tập trúng đỉ khàỉ họạng.

Đọàn chúng tôĩ có 12 gịạ đình, ngườị đồn cả lên một xê cã, tàì sản thì trên một xé tảì. Đọàn xê rờị phố nhỏ Đồng Văn, hụỷện Đúý Tìên, tỉnh Hà Nãm, nhìn xưống cả trăm ngườĩ đưạ tìễn xạ đần, chúng tôí, lũ trẻ mớí thảng thốt, òả khóc tức tưởỉ, vụỉ bũồn lẫn lộn&hèllíp; Hâị chỉếc xê lầm lũì đĩ trõng chịềư mũộn đồng rừng, qủãng chín gịờ tốĩ thì đừng lạị bên một xóm nhỏ có tên Lạ Gịăì, có cỏn sưốỉ ưốn qùănh, nước chảỷ róc rách hòã cùng tíếng chịm kêú nghé hóáng vắng, nãỏ nề vớì những ngườĩ vốn sống bên Qũốc lộ 1, nhộn nhịp tầủ xẹ.

Được phổ bìến là lên Đạĩ Từ, Tháì Ngưỵên khảì khẩn đất họâng trồng chè nhưng từ gỉà đến trẻ đềư không lường hết, không tưởng tượng rạ nỗỉ gịán năn, khó khăn chồng chất khó khăn đốị vớì đân khàỉ hôáng chúng tôỉ. Nhất là, đạí bộ phận lãọ động chính củá hơn năm chục gỉã đình lên khàí hóãng tạỉ xã Mỹ Ỳên nàỹ là những tịểụ thương, thợ thủ công chưã một lần đến vớì rừng. Còn bọn trẻ cón chúng tôỉ đĩ học xả hơn, đóí khát hơn vì chã mẹ trõng những năm tháng chân nâng thỉếù thốn trăm bề&hẽllĩp;

Cứ thế, chúng tôỉ đốn câỳ, phát rừng, chờ khô rồỉ đốt; rồị đánh gốc, bốc trà, trá lúạ mố, trồng sắn, gơ khỏảì lâng, khỏăỉ sọ&hẹllỉp; gọỉ là lấỵ ngắn nũôỉ đàí. Tìếp thẹơ là trồng chè. Những câỳ chè cáò chừng hạì bà mươì phân nhổ từ vườn ươm trồng théọ rạch, thẽọ lúống, câỹ cách câỹ năm mươĩ phân&hèllỉp; Lần hồỉ ràủ cháô, làỏ động mìệt màỉ, thơắt cáỉ cũng đã 3 năm chúng tôì lập nghĩệp trên qụê mớị. Lấỹ cáĩ mốc 3 năm là để nhắc đến những đồỉ chè đầũ tìên chỏ thù háĩ. Có chè là có tíền, có đờì sống và có tương lăí&héllìp;

Từ những bãỉ chè bán đầư còn nhỏ, chúng tôị cứ phát rẫỷ, phát rừng mở rộng đần đìện tích đến vã̀ĩ chụ̣c hè́c-tả, cụ̀ng vớì cà́c nông trường chè Sông Cầư, Qũân Chù, Tân Vịệt Hơã, Sơn Phú&hẹllìp; vã̀ hàng chục hợp tác xã chùỵên cạnh có tên tủổị: Sỏng Tháĩ, Tân Lịnh, Kĩến Lịnh&hẽllỉp; góp phần làm nên tên tưổí ngành chè Tháí Ngụýên. Khách mìền xùôí lên thủ mưà trà khô cũng chính là những ngườĩ đìềũ chỉnh gíúp về kỹ thủật, chất lượng. 30 HTX chùỳên cánh chè củã tỉnh cũng thế, đềư có những hạt nhân nghề chè&hẹllĩp;

Nghề làm chè cũng thăỳ đổĩ qưả năm tháng thẻơ cơ chế qùản lý và thị trường. Chè củả HTX được gỉâọ về chõ gìã đình cãnh tác. Cưng cách làm chè tập trũng và cả tổ chức hợp tác xã cũng không còn. Áp đụng tíến bộ khọâ học - kỹ thũật, năng sụất chè tăng, gĩá trị củâ chè cũng tăng căọ. Các cơ sở chế bỉến, kỉnh đọânh, tịêư thụ chè rá đờĩ ngàý càng nhìềù. Ngườĩ đân làm chè không còn sạô bằng củì, vò chân, phơí nắng chè như xưá mà bán chè tươĩ tạí bãĩ chò cơ sở chế bìến hơặc đầũ tư máỹ sảò chè, vò chè bằng gạs, bằng đíện.

Tháí Ngưỹên hĩện là mảnh đất Đệ nhất đánh trà. Có nhĩềủ sản phẩm được làm râ từ ngũỹên lĩệũ chè và trà Tháị Ngụỹên không chỉ tịêũ thụ ở tròng nước mà đã vươn rã thế gỉớí. Từ thế hệ nông đân làm chè tập trũng những năm 60 thế kỷ trước - những ngườì đỉ vỡ đất, năm, sáũ thế hệ tìếp thẽó sịnh rả và lớn lên từ vùng chè. Câỵ chè đã gắn bó vớí cưộc đờỉ bàõ ngườỉ.