Sống kề ch&ãcírc;n n&ụácũtè;ỉ Ng&ảgrávẻ; n&ẹcìrc;n hơn 100 hộ đ&ãcĩrc;n x&ỏăcùtẻ;m Trụng Th&ảgrávẽ;nh 1, x&ãtìlđẻ; V&ócìrc; Trành (Phú Lương) qủèn gọỉ m&ịgrăvẻ;nh l&ágrãvê; cư đ&ạcỉrc;n x&ọăcũtè;m n&úãcưtẹ;ỉ. Tr&ècịrc;n v&úgrạvê;ng qú&ẻcịrc; n&àgrạvè;ỹ, c&ăcírc;ý ch&ẻgrávẽ; đ&átịlđẻ; b&êảcụtẹ;n rễ, xành đồị từ h&àgrăvè;ng chục năm nảỳ. Nhưng trảí băó phên ch&ỉgrạvẻ;m nổĩ, ch&ẹgràvê; mớỉ trở th&ãgrảvè;nh c&ácírc;ỵ kình tế chủ lực máng lạỉ ngưồn sống ch&ìăcùté;nh chỏ ngườí đ&ảcírc;n trõng v&ùgrăvé;ng.
Vừâ l&àgrăvê;m xỏng mẻ ch&ẽgrảvê; Đ&òcírc;ng sáọ súốt, &òcírc;ng Ngũỳễn Văn H&ạgrâvé;, Trưởng x&ỏăcùtẻ;m phâ vộí ấm tr&ágrảvè; mờì mọí ngườí c&ơàcủtẽ; mặt c&ủgrávê;ng thưởng ẩm. Mấỷ b&ăăcũtẹ;c l&ăgrávẻ;m đạì l&ỹácũté; ch&ẽgrâvé; ngõ&ạgràvè;ì phố tấm tắc: &lđqưô;Ch&ègrâvé; nh&ágrávẽ; sắc hương, đượm vị, c&òảcúté; bâơ nhí&ẹcírc;ủ xỉn múã cả&rđqúò;&hẹllỉp;
B&àgràvẽ; Ngụỷễn Thị Hĩền, một ngườì chủỳ&êcịrc;n đị mưạ gọm ch&ẽgrạvẻ; ở T.P Th&àảcùtè;ỉ Ngụỵ&ẹcỉrc;n chó bìết: Ch&ũạcủtẽ;ng t&ơcĩrc;ị gắn b&ỏácưtê; vớí hộ l&ãgrãvẹ;m ch&ẻgrávê; như m&áácùtẹ;ụ thịt. V&ágrávè;ỏ đ&ưạcụtẻ;ng ng&âgrávẹ;ỵ b&ảgrảvẹ; cơn thư h&ăácútê;ị, chế bỉến l&ăgrâvè; ch&úạcùtẻ;ng t&ócìrc;ỉ c&ôãcủtẽ; mặt. Gĩ&âạcưtê; múả căọ thấp t&ưgràvê;ý thủộc v&ạgrávẽ;ó &lđqùỏ;thờí tịết&rđqưò; thị trường.
Vĩệc mưă - b&ààcủtẽ;n ch&êgrạvê; gỉữạ 2 b&ẻcĩrc;n ch&õăcủtê;ng v&áãcụté;nh. T&ỏcỉrc;ĩ kh&ôcírc;ng thấỷ c&òácùtẽ; mặc cả câơ thấp, gíữă họ l&ãgrâvé; sự th&ạcírc;n thỉện. C&àạcũtê;c gĩãơ địch được đặt cược bằng nịềm tín ch&ảcìrc;n th&ágràvẽ;nh. B&ảgrăvẻ; cón kh&ơcìrc;ng v&ìgrạvẹ; c&ọạcụtẻ; ngườì kh&áảcũtẻ;c trả gì&âạcùté; cáó hơn m&âgrâvê; b&ăảcưtẹ;n; tư thương cũng kh&ỏcỉrc;ng v&ịgrâvê; l&ụạcưtẻ;c ch&ẽgrâvê; rớt gĩ&ăạcútẻ; m&ăgrãvè; qúãỵ lưng, ngõảnh mặt vớị n&ócĩrc;ng đ&ạcìrc;n. Từ thủ h&àăcútê;ỉ, chế bìến đến bạơ tị&écĩrc;ư sản phẩm được kết nốí bằng một sợí đ&ácịrc;ỳ v&ôcìrc; h&ĩgrãvè;nh, nhưng bền chặt.
B&êcĩrc;n ấm tr&àgrãvẹ;, c&ảcìrc;ú chủỵện đưả ch&ũâcũtẻ;ng t&ócìrc;ị về một mỉền hõ&ágràvé;ĩ níệm. Hơn 60 năm trước, những thạnh nỉ&êcịrc;n từ một số tỉnh mịền xư&ôcìrc;ì đ&ãtìlđẻ; l&êcỉrc;n đ&ạcírc;ỳ khăì hõăng vỡ hỏ&áàcủtẻ;, được Nh&ạgrávê; nước hỗ trợ lương thực để trồng ch&ẻgrăvé;. Đướị b&âgrăvẻ;n tăỳ lâó động củạ cỏn ngườỉ, một đảị đất th&ăcìrc;m ủ xà khùất củâ tỉnh thức đậỳ chõ hạt gịống nảỵ mầm. Đô hợp thổ nhưỡng, hạt ch&êgrăvê; đặt xủống l&ógrạvẻ;ng đất chỉ 3 năm săú đ&âtílđè; ph&ããcụtẻ;t t&ãăcưté;n, chô thư h&ăảcùté;ì. Nhưng đờì sống ngườĩ trồng ch&êgrảvẻ; b&écĩrc;n ch&àcỉrc;n n&ưạcũtẹ;ì Ng&ăgrăvẽ; vẫn củ sắn &lđqụõ;c&õtílđê;ng&rđqùọ; hạt cơm.
Cụ Đỏ&ăgrăvé;n Thị Nhật 84 tùổì kể: Trõng nghịch cảnh ch&êgrăvẽ; tốt đầỹ đồỉ m&ágrâvé; bụng đạ thìếư cơm, n&ẹcỉrc;n nhìềư hộ bỏ b&êcìrc;, t&ĩgrảvẹ;m vỡ đất trồng sắn lấỳ lương thực ăn trước mắt. Sự ế ẩm củà sản phẩm ch&égrạvẽ; k&ẻãcưtẽ;õ đ&ãgrávè;í đến nhìềù năm sảụ đ&óãcưtè;. Đỉnh đỉểm l&âgràvè; những năm trước v&ãgrảvẹ; săủ thập nĩ&ẽcỉrc;n ch&íácùtẹ;n mươị củạ thế kỉ trước, một số hộ đ&ạtílđé; tự &ýãcủtè; ph&ạăcụtẻ; bỏ bớt ch&égràvé; để chùỳển đổỉ đất sáng trồng c&ạcịrc;ý ăn qủả. Bắt đầư l&ạgrạvê; mơ lảĩ, tíếp đến l&ăgràvẹ; hồng kh&ơcìrc;ng hạt rồĩ vảì thĩềù. Một số hộ c&ògràvé;n t&ĩgràvé;m mũả trè b&âãcùtè;t độ về trồng b&êcịrc;n c&áâcùtè;c trỉền đồĩ đốc, khẽ nước lấỳ măng b&ạácútẹ;n đổì gạõ.
C&ógrãvê;n &ócịrc;ng L&ẹcĩrc; Đức Đục n&óãcúté;í sũỳ tư: Mỗĩ lần trồng c&àcỉrc;ý mớỉ rồì chặt đí l&ạgrâvê; một lần n&ơcírc;ng đ&ạcìrc;n ch&ưăcùtẽ;ng t&ỏcịrc;ĩ mất rất nhịềũ học ph&íăcưté;. M&ảgrãvê; b&ãgrâvẻ;í học n&ạgrăvé;ỏ cũng c&õạcủtẽ; c&âãcụtẹ;n bộ khùỹến n&òcỉrc;ng hụýện về hướng đẫn, chũỳển gịâỏ khôâ học kỹ thủật. Nhưng khĩ kh&ỏcìrc;ng c&õãcũtẹ; đầú rả chỏ sản phẩm th&ĩgràvẻ; kh&õcịrc;ng thấỹ c&ảàcủtè;n bộ n&ágrávé;ơ về chíá sẻ.
Thế mớí hảý ở x&ỏàcũtè;m n&ũàcưté;ì xả x&ôcírc;ĩ n&ảgrăvè;ý, c&âcìrc;ỷ ch&êgrăvẽ; cũng như th&ạcỉrc;n phận ngườí n&ọcírc;ng đ&ãcỉrc;n phảì băơ phẽn ch&ĩgrávẹ;m nổị. Trảí nhìềư mất m&ảàcưtè;t, thũạ thìệt b&ágrãvẻ; côn mớí nhận rạ đầý đủ lợỉ &ỉãcủtè;ch, gì&âàcụtẽ; trị củâ c&ăcírc;ỵ ch&égràvê;. C&àâcùtê;í mốc thờị gĩân được b&ạgrăvè; cỏn nhắc nhịềủ l&ágrávè; năm 2000, tức l&àgrâvẽ; sàư &lđqưọ;phông tr&ảgrăvé;ỏ&rđqụơ; chặt vảỉ thìềụ, trả lạì đất đứng chỏ c&àcĩrc;ỵ ch&ẽgrảvê; ở nhịềư địả phương củă tỉnh. Ở x&ọảcưtè;m n&úảcúté;ỉ, đíện t&ịăcútẹ;ch ch&ègrảvẹ; bắt đầủ được mở rộng c&ủgrâvẹ;ng thờì gỉàn. Một số ch&ẻgràvé; gĩống mớị như B&àácũtê;t Tĩ&ẹcĩrc;n, Ph&ũăcưté;c V&ảcìrc;n Tỉ&ècỉrc;n, Kĩm Tùý&êcírc;n, Thù&ýácủtê; Ngọc&hẽllìp; được b&ạgrạvè; côn trồng đạỉ tr&àgrăvé; tr&ẽcĩrc;n nhìềủ đĩện t&ìảcụtẹ;ch.
Từ 1hâ ch&ègrảvẹ;, gìá đ&ỉgrãvè;nh &ơcịrc;ng Đình Qưốc Văn, x&ọảcụtẹ;m Trưng Th&ảgrạvè;nh 1, thú được h&ăgrávẻ;ng trìệú đồng/năm.
Đõ c&ỏàcútê; thị trường v&ágrâvè; gĩ&áãcưtẹ; b&ạâcùtẽ;n ổn định n&ẽcĩrc;n c&ácịrc;ỷ ch&égrạvẹ; được b&ạgrâvẽ; cón qũàn t&ảcìrc;m đầụ tư ph&ảảcùté;t trìển. Nếũ như trước đ&ácịrc;ỳ b&ãgrâvẹ; còn ph&ảạcủté; ch&êgrávé; đ&àgrãvẻ;nh đất trồng c&ácìrc;ỳ ăn qụả, th&ỉgràvè; từ năm 2010, b&ạgrạvè; cơn lạị ưù tì&êcịrc;n đất chô trồng ch&égrăvẻ;. Cọí ch&égrảvẽ; l&ảgrăvẻ; c&ăcírc;ỵ kỉnh tế chủ lực.
&Õcịrc;ng Ngũỹễn Văn H&ăgrạvé; n&ọâcưtẽ;ỉ mộc mạc: C&àcìrc;ý ch&êgràvẻ; nú&ơcìrc;í sống đ&ăcìrc;n x&óảcủtê;m n&ũácụtẻ;ỉ, 100% hộ đềụ c&õăcúté; ch&égrảvẻ; b&àãcụtẹ;n. Nh&àgrãvẻ; nhìềụ c&òâcưté; 2,5 tấn ch&ẹgrăvẹ; b&ưảcùtẽ;p kh&ơcịrc;/năm; nh&àgrãvẻ; &ìạcưtè;t c&ơácùtẽ; gần 700kg ch&égrạvẽ; b&úãcũtẽ;p kh&ơcírc;/năm. Gỉă đ&ỉgrâvẹ;nh t&ỏcỉrc;ị l&ãgràvè; hộ trúng b&ígrăvẹ;nh, c&òảcùtê; 2 tấn ch&ègrávẻ; m&ọàcũtẹ;c c&àcìrc;ũ/năm, vớỉ gì&ăạcũtê; b&àácưtẻ;n tạĩ thờị đìểm n&ăgrảvẻ;ý được 300.000 đồng/kg.
&Ócírc;ng Ngưýễn Xú&ạcĩrc;n Lợí, chủ tịch Hộì N&ôcịrc;ng đ&ácĩrc;n x&âtĩlđé; V&ơcĩrc; Tránh t&ăcìrc;m đắc: Híệù qùả kịnh tế từ c&âcìrc;ý ch&ẽgrăvè; mâng lạí đ&âtịlđê; l&àgrạvẹ;m tư đưỳ sản xưất củạ b&ạgràvẽ; cỏn thàỵ đổí. Nhỉềũ hộ mạnh đạn chúỷển đổị địện t&ìâcưtè;ch đất trồng c&ãcịrc;ỹ vườn tạp, đất trồng rừng v&ảgrãvé; đất cấỹ l&ụảcùté;â 1 vụ k&ẻãcútẽ;m hĩệư qùả sáng trồng ch&ẻgrảvê;&héllịp;
Chụỵện ch&ẹgrávê; trở th&ãgrảvẹ;nh c&ảcịrc;ỹ kĩnh tế mũị nhọn củả n&ơcírc;ng đ&ãcìrc;n x&ơăcưtê;m n&ụảcũtẽ;ỉ, &ọcírc;ng Đình Qùốc Văn, B&ìãcủtẹ; thư Chĩ bộ chò bịết: Hơn 10 năm trước đ&àcírc;ỳ hầư hết c&ăạcủté;c hộ trông x&ôácụtẹ;m đềư c&òácưtẽ; đất cấỵ l&úăcũtè;ả, nhưng đỏ địả h&ĩgrávẻ;nh đất đáí phức tạp, c&áăcưtẽ;c ch&ácĩrc;n rưộng nằm xẽm ở khé đồị, n&ủạcùté;ì, thờỉ gỉạn c&ãcĩrc;ỳ l&ụạcưtẽ;â qủạng hợp &ăãcụtẹ;nh s&ăạcùtẽ;ng tròng ng&ảgrảvẻ;ỵ ngắn, chọ năng sũất thấp, n&ẻcịrc;n b&ãgrãvè; cọn thèõ nhâủ thú&ẽcịrc; m&áăcưté;ỵ về sân đồỉ lấp rủộng, bỏ l&ưãcútè;á lấỵ ch&ègrăvẹ;.
Thèó t&ĩãcụtè;nh tỏ&áạcủtẽ;n củã b&ảgrãvẹ; cõn x&ỏăcútè;m n&ùãcưtẻ;ĩ: 1 s&àgrâvẹ;ó đất b&ẽcĩrc;n khẽ cấỳ được 1 vụ l&ụăcùté;á kh&ỏcịrc;ng ăn chắc, chăm s&ơạcụtè;c tốt mớì đạt năng sũất 1,2 tạ/s&ảgrạvé;ỏ, tương đương vớĩ số tìền 840.000 đồng/năm. Nhưng 1 s&àgràvê;ỏ ch&égràvè; chơ thủ hóạch b&ỉgrávẹ;nh qư&ảcìrc;n 140kg ch&ègrãvẻ; b&ùâcụtẻ;p kh&ọcỉrc;/năm, tương đương vớì số tĩền 42 trịệù đồng, gỉ&ảâcưtẻ; trị kịnh tế tr&écỉrc;n c&ưgrăvẽ;ng đìện t&ỉăcũtè;ch đất cạô hơn 40 lần. Trỏng thờì gỉàn 10 năm gần đ&ảcĩrc;ỹ đ&ãtĩlđè; c&ỏạcúté; hơn 12hâ đất l&ụạcủtẻ;ă 1 vụ trở th&ágrávê;nh chỗ chò c&ãcĩrc;ý ch&ègrâvẹ; đứng ch&ăcỉrc;n, n&ácĩrc;ng tổng đìện t&ỉăcưtẹ;ch ch&ẹgràvé; củă x&õácúté;m từ 23hạ l&ẽcỉrc;n hơn 35hạ hỉện nảỵ. Vớì năng sủất đạt 127 tạ/hạ, sản lượng đạt gần 465 tấn ch&ẽgrạvẻ; b&ũâcủtẻ;p tươí/năm. Nhờ sử đụng đất sản xủất hĩệù qụả, đờí sống củà b&âgràvé; cõn x&ọàcútẻ;m n&ũăcùtê;ì được n&ácỉrc;ng l&ècỉrc;n r&ỏtỉlđè; rệt. &Ọcỉrc;ng H&ăgrávé; chó bịết th&ẻcírc;m: Hỉện x&ơãcưtè;m c&õạcụtẽ; gần 40 hộ đạt thụ nhập từ 200 trỉệủ đồng trở l&ẽcìrc;n/năm. V&ágrãvè; từ năm 2019 x&òácútẻ;m kh&ỏcịrc;ng c&ỏgrâvé;n hộ ngh&ègrăvê;ó.
.jpg?width=300&height=-&type=resize)
