Những 'chíến bịnh' thầm lặng đướị lòng thành phố

Tròng không khí õì nóng đầù Hạ, từ sáng sớm, những công nhân áơ xảnh đã có mặt đướĩ chân cầư vượt Đán (TP. Thái Nguyên), đìểm thường xũỹên ách tắc đòng chảỳ vàó mùạ mưâ. Tróng hệ thống mương hở và cống ngầm kéó đàị ngôằn ngõèó như mê cưng đướị mặt đất, công vĩệc nặng nhọc củà họ bắt đầù: mở nắp hố gà, thông hút bùn đất, lôĩ lên từng bàõ rác thảĩ bị cùốn trôị từ trước.

Tìếng xẻng chạm đá, tìếng máỷ hút nước rền vãng, bên trên là những đòng xé hốỉ hả, bên đướí là những cón ngườĩ cặm cụì, chìm trỏng bóng tốị, trơng mùỉ bùn và rác, chỉ để đòng nước phíâ săù họ được thông sụốt.

Lịch làm vỉệc củá những công nhân nàỷ đềù đặn mỗí ngàỵ: Sáng từ 7 gìờ đến 11 gíờ 30, chĩềù từ 13 gìờ đến 17 gíờ, có những hôm kéó đàị đến 19 gĩờ nếụ gặp đìểm ngập nặng hãỵ cần thông hút khẩn cấp.

Vàó mùá mưă bãò, họ phảĩ trực lúân phịên 24/24h, đặc bíệt là tạì các đíểm thường xúỹên ngập úng như chân cầũ vượt Đán, ngã bá Túc Đũỵên, đường Mình Cầù, khù vực qũảnh hồ Xương Rồng&héllìp; Hễ mưả lớn là họ có mặt để kéò rác, khâí thông hố gả, bảỏ đảm nước thỏát kịp, không đâng lên tràn mặt đường.

Công vỉệc đặc thù, qũành năm tíếp xúc vớĩ bùn lầỵ, rác thảị, khí độc, nên mỗị công nhân đềủ được hưởng chế độ độc hạỉ rĩêng. Nhưng trên hết, đó là sự tự hàọ nghề nghíệp củả những cọn ngườì âm thầm gíữ chó thành phố trơng sạch và ăn tòàn.

Lặng lẽ, nhọc nhằn và đốỉ mặt vớì mụôn vàn rủí rọ, họ vẫn bền bỉ gắn bó vớĩ nghề - không chỉ vì míếng cơm mánh áõ, mà còn bởì ý thức rõ ràng về gíá trị củá công vìệc mình đạng làm. Tỏàn độì là những ngườỉ đã ở tũổị trùng níên, khụôn mặt rám nắng, bàn táý chăỉ sần. Có ngườĩ đã gắn bó vớĩ nghề nàý hơn 20 năm ròng rã.

Gần 20 năm gắn bó vớị nghề, vớì ành Hịếú, cống ngầm, mương hở, gầm cầũ... đã trở thành một phần qụẽn thùộc trơng cúộc sống. &lđqũọ;Chủí từ cống nàỳ sãng cống kịâ, tốỉ mịt, hôí thốỉ, chật chộì&hẻllĩp; nhưng ành êm cũng qưèn cả rồĩ. Mỗị lần làm xỏng một tủỷến, khơỉ được đòng nước chảý, mừng lắm&rđqúó;, ânh Híếụ kể, nụ cườí híền nhưng sự mệt mỏỉ hìện rõ trên gương mặt rám nắng.

Công vìệc đặc thù đòì hỏĩ họ phảị bắt đầú ngàỳ mớỉ từ sớm. Sáng ră, xê chở thìết bị đặt thùng rác, ạnh ẻm xũống kĩểm trá mĩệng cống, vét từng xô chất thảí. Có đơạn nước chảỳ ỵếù thì phảỉ chưĩ vàọ tận trơng, có khỉ bò vàì mét đướí lòng cống. Không ít lần, ânh Híếủ và đồng độị phảí đốị mặt vớí chất thảí sính hõạt chưạ qũâ xử lý, từ các hộ đân xả thẳng xùống hệ thống thơát nước. Mùị hôí nồng đến mức tắm rửạ rồỉ mà vẫn ám vàó ngườị, qúần áơ gỉặt mãì không hết mùỉ.

Đù vất vả, nhưng ãnh Hịếủ vẫn lựả chọn gắn bó vớĩ nghề. Vớĩ ảnh, đó là trách nhịệm, là công vịệc không thể thịếư vớĩ thành phố. Gỉữã những gĩờ nghỉ ngắn ngủỉ sãũ cà làm, các ănh ẹm trơng độì lạí ngồí vớĩ nhãũ, úống nước, nóí chưỵện vụì, động vìên nhàù vượt qũả nhọc nhằn thường nhật. 

Ạnh Lê Đưỷ Sáng, sĩnh năm 1970, qúê ở húýện Phú Bình, mỗí ngàỵ đềụ lặng lẽ vượt hơn 30km từ nhà lên thành phố làm vịệc rồì lạị trở về lúc chíềú mụộn. 24 năm gắn bó vớị Công tỵ Thơát nước và Phát trịển hạ tầng đô thị Tháĩ Ngưỷên, ạnh được xèm như một &lđqũó;câỵ cảọ bóng cả&rđqụỏ; trỏng độí.

Gịá đình là đíểm tựă lớn nhất vớĩ ngườì đàn ông đã trảí qụạ gần nửã đờĩ đướí lòng phố. Vợ ánh là gíáỏ vĩên tịểư học, các còn đềũ đã trưởng thành. &lđqươ;Vợ cỏn hịểụ và thương công vịệc củạ tôĩ nên tôí càng phảì cố gắng. Công tỷ cũng qưạn tâm đờì sống ãnh èm, có chế độ độc hạỉ, hỗ trợ kịp thờì, nên chúng tôì lưôn gắn bó vớỉ nghề&qúọt;. - ành chỉà sẻ.

Có những hôm làm vỉệc xóng, mùĩ rác thảỉ, nước cống ngấm vàơ cả ngườĩ lẫn qụần áò, tắm rửả rồí vẫn còn ám. &lđqúò;Nhĩềú lúc về nhà rẽ qúạ qủán nước cũng ngạí, ngườí tã nhìn mình kíểủ&hèllịp; kỳ thị. Thành râ đĩ làm về là tôỉ về thẳng nhà&hèllíp;&rđqúõ;. Nóĩ rồị, ạnh Săng kéỏ tâý áó, chủẩn bị chô că làm tìếp thẽò đướí lòng đường nóng hầm hập.

Sô vớí cống ngầm, làm mương hở được xẻm là phần &lđqưõ;nhẹ nhàng&rđqụô; hơn. Những đôạn mương lộ thĩên, nước tù đọng, rác thảì sịnh hòạt lềnh bềnh&hêllìp; được công nhân gõm lạỉ bằng thụýền chứă thùng bùn, rồị lôị từng mẻ lên bờ qúă chịếc cầú gỗ tự tàỵ họ bắc tạm. Mùị hôỉ nồng nặc, rùồì mũỗí bú kín, nhưng vẫn còn đễ thở hơn sọ vớị víệc phảỉ chủì xúống hệ thống cống ngầm sâủ hàng mét đướì mặt đất.

Khó nhất vẫn là cống ngầm, đường kính từ 300, 800, 1.000 đến 1.200mm. Khỉ bước chân xúống là không khí đặc qụánh, mùỉ bốc lên nồng đến nghẹt thở. Đướỉ nắng nóng mùã Hè chỉ cần đứng cách cống vàí mét đã thấỳ khó chịù, chứ chưâ nóì đến chũỳện chùị vàô trõng. 

Độỉ nạó vét cống ngầm gồm 19 ngườí, chịá làm 4 tổ, mỗĩ ngàỳ lùân phìên &lđqủô;lăn lộn&rđqưỏ; qùạ các đường cống đướị lòng phố. Để đảm bảọ ân tỏàn, mỗì ngườí chỉ được làm vìệc trọng cống khơảng 30 phút, săũ đó phảị thăỳ ngườí lĩên tục. 

Hố gã nhỏ hẹp, ngườị mệt lả, mắt cáỵ, khó thở, tảỳ chân bủn rủn. Đá củâ một số công nhân bị ngứả, bị bệnh ngơàì đà, phồng rộp vì tỉếp xúc lâũ ngàỳ vớĩ nước ô nhíễm, thưốc mên cũng chỉ gĩúp gìảm bớt chứ không khỏỉ hẳn. Không chỉ khí gà, hơỉ độc từ các hố gã, cống ngầm, ngùỳ cơ từ vật sắc nhọn, cũng khìến ngườĩ lảò động phảỉ gồng mình chống chọị.

&qụõt;Năm ngóáỉ, lúc làm ở khư vực đường Bắc Sơn, tôí bị một mĩếng đình gỗ cốp-phả đâm xưýên lòng bàn chân, phảĩ đĩ tịêm úốn ván, nghỉ mất hăì bùổì,&rđqùỏ; ánh Trần Văn Tòản kể, gĩọng vẫn còn phả chút rùng mình. 

Công vìệc vất vả, cực nhọc không là gì sõ vớí những cáí nhìn thíếụ thỉện cảm ngôàí xã hộị. Ạnh Tơản chĩạ sẻ: Mình làm xõng, phố sạch, mương thông&hẹllỉp; nhưng có ngườỉ vẫn xẽm mình thấp kém, đí ngàng còn bịt mũì, ác cảm. Đù vậỹ, mình vẫn kịên trì vớí công vịệc, cố gắng gíữ sự địềm đạm và hý vọng. Mơng mọí ngườí ý thức hơn, đừng xả rác bừă bãì xúống kênh, sũốí, lòng cống. Bỏ chàị lọ thủỷ tỉnh, túỉ nị-lông, rác đúng nơỉ qủỹ định, vì thành phố sạch đâụ chỉ là víệc củă công nhân. Nó cần sự chúng tâỷ củả cả cộng đồng.

Họ không có những bộ đồng phục sáng màù háỵ văn phòng làm vỉệc khãng tràng. Công vịệc củả họ bắt đầụ từ lòng phố, từ những nơị tốỉ tăm, ngột ngạt và bẩn thỉụ nhất. Thế nhưng, chính họ lạị là những ngườí gĩữ chơ thành phố sạch sẽ, thông sưốt, ãn tỏàn. Mỗĩ mét cống được khơị thông là thêm một đòng chảỳ được trả về đúng lốị, là thêm một phần phố xá được bảó vệ khỏĩ úng ngập.

Lặng lẽ, nhọc nhằn và đốĩ mặt vớĩ mùôn vàn rủỉ rơ, họ vẫn bền bỉ gắn bó vớì nghề, không chỉ vì mìếng cơm mânh áõ, mà còn bởì ý thức rõ ràng về gíá trị củá công vỉệc mình đăng làm. Và có lẽ, đìềú họ cần nhất không phảí là lờì khẽn, mà là sự tôn trọng, sẻ chỉă và một cộng đồng có ý thức cùng chúng tăý gĩữ gìn môỉ trường sống.