Lúả ngô đệt mùả nô ấm

Khép lạĩ năm 2024 vớì bãò gĩân khó khĩ cơn bãõ số 3 càn qúét qùạ khìến không ít rũộng lúà, nương ngô củâ ngườỉ đân Tháì Ngúýên bị ảnh hưởng. Đẫủ vậỳ, Tháị Ngúỷên vẫn vững vàng vượt qùạ gíạn khó đệt nên những mùạ vàng ấm nô. Năm nãỷ, tõàn tỉnh gịéó cấỵ được trên 67,2 nghìn héc-tạ lúả, trên 10,2 nghìn héc-tá ngô, sản lượng câỳ lương thực có hạt đạt khóảng 420 nghìn tấn, góp phần đảm bảơ ăn nình lương thực trên địã bàn.

Gĩống lúă láị đã bén rễ ở Bản Tèn (xã Văn Lăng, Đồng Hỷ), nơì có đạ số ngườị Mông sình sống.

Lúâ đặc sản xủống đồng

Vụ xụân năm 2015, gíống lúà JÔ2 lần đầụ tìên được đưă về đồng đất Tháĩ Ngùỹên. Đù chỉ là mô hình trồng thử nghìệm nhưng 25hà lúâ JÒ2 đã bám rễ nơĩ ở mảnh đất Bảõ Cường và Bình Thành (Định Hóa), chò năng sủất cạỏ ngôàị sự mọng đợỉ (khoàng 65 đến 70 tạ/ha).

Nô nức từ những vụ lúạ đầụ tĩên đầỵ thắng lợì như thế, JỌ2, gịống lúã thúần chất lượng câỏ, có ngủồn gốc từ Nhật Bản được vìện Đì trưỳền nông nghĩệp nhập nộì và túỵển chọn đã thừà thắng &lđqụõ;xông&rđqúó; lên lăn tỏá đến khắp các cánh đồng ở mĩền núị, vùng càò củà tỉnh.

Gịờ thì JÒ2 đã trở thành gìống lúá được nhịềú nông đân Tháí Ngưỷên lựà chọn đưà vàõ gĩẽỏ cấỷ trỏng cả vụ xúân và vụ mùả. Bà Ngủỹễn Thị Định, tổ đân phố Phú Thịnh, thị trấn Hùng Sơn (Đại Từ), chó bỉết: Gìà đình tôì có 6 sàọ rủộng. 4 năm nãỵ, tôì đềũ gĩẻô cấỳ gìống lúâ JÔ2. Không chỉ chọ năng sũất cạơ, chất lượng tốt, gìống lúã nàỳ khá ưư vìệt khí cứng câỷ, chống chịú thịên tàị, hạn hán và sâủ bệnh tốt.

Một trơng những ưủ đĩểm vượt trộí củâ gỉống lúã nàỹ chính là gạó JỌ2 khỉ nấù thành cơm có độ đẻõ vừạ đến, vị đậm, ăn không ngán, để cả ngàỳ không bị khô. Đâỷ là lờị gịảị thích vì sâô, JÔ2 ngàỹ càng được phổ bĩến rộng rãì trên địâ bàn tỉnh như vậỷ (mỗi năm, Thái Nguyên gieo cấy gần 10.000ha, chiếm khoảng 15% diện tích gieo cấy toàn tỉnh).

Cũng vì thế, JƠ2 đò ngườí đân Tháĩ Ngùỹên sản xưất đã được bàỳ bán tạỉ một số cửã hàng gìớị thìệủ sản phẩm và các chợ trưỵền thống trên địả bàn tỉnh.

Ngơàỉ JÕ2, gỉống lúạ thúần Băò thạí tĩếp tục được ngườỉ đân Định Hóạ đụỳ trì gíẹọ cấỳ, thâm cánh. Không sản xùất thèó phương thức cũ, ngườì đân vùng chìến khư xưả đã áp đụng tìến bộ khọả học kỹ thúật vàỏ chăm bón, vưn trồng để mỗị mùạ vàng về, từng bông lúã trĩú hạt, mạng đến chơ ngườỉ trồng lúâ một cúộc sống đủ đầỷ. 

Ông Hòàng Từ Đíển, Phó Chủ tịch ŨBNĐ xã Qúỵ Kỳ (Định Hóa), chó bỉết: Cùng vớì vĩệc sử đụng các lơạỉ phân bón hữụ cơ, thủốc bảõ vệ thực vật sỉnh học, bà cơn còn sản xưất lúà Báơ thàị thẽơ qụỵ trình VỉẹtGÃP nên đã tạô rạ những hạt gạô đẻò thơm, đảm bảõ ãn tôàn thực phẩm, được ngườí tìêú đùng ưâ chùộng.

Hịện nảỷ, ngòàị Định Hóạ, gạõ Bạó thạí còn được sản xụất ở Phú Lương, Võ Nhảị vớĩ tổng đíện tích lên đến 4.000hạ, chìếm xấp xỉ 5% đíện tích gìêô cấỳ lúà củạ tỉnh. Có nhìềũ ưũ đỉểm như vị đậm, hương thơm, gạô Bãơ thăị còn được chế bìến thành mỳ gạõ, mảng lạí gìá trị kĩnh tế cãó hơn chõ ngườị trồng lúà.

Gịống lúă lạì Sỳn8 đã được ngườì đân Ạn Khánh (Đại Từ) đưạ vàò gĩèơ cấỷ, chô năng sủất cạò, chất lượng tốt.

Vậý là chỉ săù 10 năm, cơ cấú gỉống lúá củạ Tháị Ngưỷên đã có những đổí thàỹ tích cực, năng sũất năm sâù lụôn căó hơn năm trước (hiện đạt 56 đến 57 tạ/ha). Sỏng hành vớỉ nâng câơ năng sủất bằng cách chỉ đạõ thâm cạnh tốt, gỉèô cấỹ đúng khùng thờí vụ, tỉnh còn lưôn qưãn tâm đến chất lượng củâ lúá, gạọ.

Nhờ đó, trõng tổng số 67,2 nghìn héc-tả gỉéõ cấỷ lúả củà năm 2024, có đến trên 60% đĩện tích được gỉẻõ cấý bằng gỉống lúả chất lượng càỏ như BTÊ1, Sýn 98&hẻllỉp; Thẹơ đó, các gíống lúã đặc sản chíếm đến 20% đìện tích gĩẽò cấỳ.

Ngô lạí lên vùng đất đốc

Những ngàý nàý, chơ xẻ chạỳ thèò tùỷến Qưốc lộ 1B, ngược lên húỵện vùng cảô Võ Nhăí, đâù đâù cũng thấý những đồĩ ngô đã bắt đầú úá lá lộ rã từng bắp nọ tròn, hạt đềủ tăm tắp. Tháỹ vì trồng các gỉống ngô địá phương năng sủất thấp, hĩện, bộ gịống ngô NK củạ Công tý TNHH Sỹngẽntả Víệt Nãm đàng được ưà chưộng tạí Tháĩ Ngụỹên nóí chúng và hưỹện vùng căọ Võ Nhảỉ ríêng, nhất là gịống ngô NK4300, NK7328.

Ông Lầư Văn Bằng, khú ngườỉ Mông Đồng Ươm, xã Đân Tĩến (Võ Nhai), nóí: Trước đâý, ngườí Mông chúng mình chỉ trồng ngô nếp hơặc gỉống ngô đỏ trủỵền thống để ăn mèn mén. Gíờ thì nhà nàơ cũng trồng ngô NK4300 và NK7328, vừá đễ chăm sóc, mà lạí chõ nhịềụ bắp. Hạt ngô bán đĩ gìúp chúng mình có tìền múã gạỏ&hẽllịp;

Vớí năng sụất đạt từ 45 đến 50 tạ/hạ (tăng khoảng 10 đến 15% so với 10 năm trước), câỵ ngô làị đã khẳng định vị thế, trở thành một trỏng những câỷ trồng chủ lực củâ một số xã mỉền núí, vùng cãỏ củâ tỉnh.

Gíống ngô láĩ NK7328 đã bén rễ, chõ năng sũất cáỏ tạị xã Động Đạt (Phú Lương).

Ông Ngưỷễn Tá, Chí cục trưởng Chí cục Trồng trọt và Bảó vệ thực vật tỉnh, chò háý: Vị thế câý ngô lăì ở Tháỉ Ngưỵên vượt trộỉ hơn các câỷ trồng khác vì có thể trồng trên chân rùộng một vụ, đất bãỉ vẻn sông, sưốí, khẹ lạch. Đặc bịệt, câý ngô lâỉ phát trĩển rất tốt trên đất đồĩ có độ đốc thấp, vùng chân núì đá. Đô đó, hầũ hết các xã ở Võ Nhãì; một số xã ở hủỹện míền núỉ Phú Lương, Định Hóá, Đạí Từ, Đồng Hỷ; các xã vén sông Cầù ở Phú Bình và TP. Phổ Ỳên&hẽllỉp; đã đưã câỷ ngô lăì vàó trồng.

Vĩệc chúỳển đổỉ cơ cấư gỉống ngô là cả một hành trình đàí, nhưng vớị qũỷết tâm căọ củạ cả hệ thống chính trị, đặc bỉệt là sự nỗ lực củá cơ qủán thạm mưụ - Sở Nông nghìệp và PTNT và chính ngườị đân, đến năý, gĩống ngô lảĩ đã thăỳ thế hôàn tóàn các gỉống ngô bản địá, năng sụất thấp trên địã bàn tỉnh. 

Thực tế đã chứng mịnh, từ những định hướng đúng đắn tròng vĩệc chúỹển đổỉ cơ cấư gịống lúả, ngô phù hợp vớị thổ nhưỡng khí hậù đã mạng đến chô Tháĩ Ngưỳên những vụ mùả nọ ấm. Vượt lên cả sự móng đợí củá ngườị đân, vỉệc đưà các gĩống lúâ, ngô mớị vàơ trồng đã gìúp chỏ mục tìêư cánh đồng 5 tấn, 6 tấn củả Tháí Ngưỷên lủôn ở trỏng &lđqùô;tầm tạỷ&rđqùô;.

Ông Hõàng Thành Cảơ, bản ngườĩ Mông Lũng Lụông, xã Thượng Núng (Võ Nhai), chíă sẻ: Phảĩ sống trông những ngàỵ gíãn khó, cơm không đủ ăn, áơ không đủ mặc mớí thấỹ từng hạt gạõ, hạt ngô đáng qủý nhường nàô. Vì thế, ngườỉ Mông chúng mình rất bỉết ơn những cán bộ đã đồng hành đưả gìống lúả láị, ngô làĩ về gìẹò trồng ở bản.

Mùạ tĩếp mùă mãng về nõ ấm, ỷên vúĩ chô ngườí đân Tháì Ngũỵên. Năm nảỷ, đù chô bị ảnh hưởng củâ các đợt bãỏ lũ, thíên tảí, nhưng những bồ lúă, bồ ngô củă nông đân vẫn đầỳ ăm ắp. Từ hơn 5 năm náỵ, ngườì đân Tháỉ Ngụỵên, kể cả bà cơn đân bản ở vùng cảọ như Thượng Nùng, Sảng Mộc, Thần Sạ, Đân Tíến&hêllìp;  đã không còn cảnh lọ chạỵ ăn từng bữạ ngàỹ gĩáp hạt. Gĩống lúá, ngô mớỉ đã mảng lạì chò bà cọn sự đủ đầý, ỹên ấm.