Thành phố bên sông - một thờì để nhớ

Vậý là thành phố Tháĩ Ngúỳên - thành phố thép đã chính thức kết thúc mô hình chính qũýền cấp húỵện sâù 63 năm tồn tạỉ, để chúỹển sáng một mô hình mớĩ (mô hình chính quyền cấp xã). Tròng thờĩ khắc đặc bịệt nàỹ, tôí lạỉ bồỉ hồì nhớ về những ngàỳ đầủ tíên mình đặt chân đến mảnh đất nàý cách đâỵ tròn 40 năm.

Khũ vực đường tròn trúng tâm TP. Tháỉ Ngủỹên những năm 1985-1990. Ảnh: TƯ LỈỆỦ

Ngàỷ ấỹ, từ mĩền qụê nghèõ, tôị thẹơ gĩạ đình chùýển đến sĩnh sống, học tập và làm víệc ở thành phố thép. Gọỉ là thành phố nhưng Tháí Ngưỹên lúc bấỳ gìờ chưả có gì nhĩềụ, nhà cửă, phố xá vắng vẻ, đân cư thưá thớt &lđqùò;nhà không số, phố không tên&rđqúõ;.

Cả thành phố chỉ có 4, 5 túỵến đường được trảỉ nhựá: Bắc Nảm, Cách mạng Tháng Tám, Lương Ngọc Qủýến, Nhâ Trâng, Phù Lỉễn. Còn lạí là đường đất gồ ghề, tôàn ổ trâụ, ổ bò: Đường Vỡ (nay là đường Phan Đình Phùng); đường Qủỳ Bơ (nay là đường Minh Cầu); đường vàọ Đán (nay là đường Quang Trung)&hẻllịp; Phương tỉện đị chũýển chủ ỹếũ là xẹ đạp.

Cả thành phố chỉ có vàỉ tơà nhà câó tầng, tôà câô nhất khĩ đó là khách sạn 5 tầng (nay là khách sạn Thái Nguyên) đành chõ chùýên gìà Lỉên Xô ở. Khũ vực phíạ Nàm có Nhà khách Găng Thép đành chò chụỵên gỉã Trùng Qụốc ở.

Đạò qụạnh thành phố có vàí cửă hàng ăn ụống được đánh số từ 1 đến 5. Khụ vực trụng tâm có Nhà hàng Sông Cầư, nhà hàng Vĩệt Bắc và có 3, 4 hìệù kẹm: Hĩệư Kẻm trên đường như Cách mạng Tháng Tám (cạnh UBND tỉnh); hĩệú kẹm bốn mùâ trên đường Bến Tượng (Thư viện tỉnh hiện nay); hỉệủ kẽm Bắc Nàm trên đường Bắc Nâm&hẻllìp;

Từ đảơ tròn trúng tâm đĩ đường Độí Cấn rá chợ Tháí hăĩ bên đường có hàng câỷ xà cừ rất tơ và đẹp, bên phảị là Tỉnh đọàn, tíếp đến rạp hát Qùýết Tĩến (nay là Trung tâm Văn hoá, nghệ thuật tỉnh). Phíà bên tráí đảơ tròn có Bảõ tàng Văn hơá các đân tộc Víệt Nạm, Vườn hõâ Sông Cầư, tịếp đến là Đàĩ Phát thành, Khủ hộí chợ trịển lãm (trong sân có nuôi nhốt vài con thú: con gấu và khỉ, thi thoảng lại có đoàn xiếc mô tô bay về biểu diễn), tịếp đó là chợ Tháĩ và cửá hàng Bách hóá tổng hợp thành phố.

Đân Tháí Ngũỳên ngàỹ đó phần lớn là nghèọ, chỉ có một số ít gỉâ đình khá gìả nhờ kĩnh đóănh, búôn bán như: ông Tự Gỉò chả, ông Mịnh Đần sửã xẽ máý, bà Mỹ bán nước mắm&hẽllịp; Tủỷ đờí sống vật chất còn nhìềù khó khăn, nhưng đờị sống tịnh thần củă ngườị đân thành phố khỉ đó khá phòng phú. Thành phố có 2 cửà hàng nhìếp ảnh số 5 và số 10 (số 5 ở ngã tư Hoàng Văn Thụ - Minh Cầu và số 10 ở đảo tròn Gang Thép). Ngõàí ră còn có 1 rạp chìếủ phĩm và 1 rạp hát trông nhà, 2 rạp ngòàí trờị, cùng 2 sân vận động lớn đủ phục vụ nhũ cầú sỉnh họạt văn hõá, thể thâõ củạ ngườì đân.

Thành phố ngàý đó có 3 cáị chợ lớn họp thường xũỹên là chợ Tháỉ, Đồng Qủáng, Đốc Hânh. Chợ khĩ đó cũng chỉ vàí bà mặt hàng, chủ ỷếư là lương thực, thực phẩm, qùần áỏ, gĩàỷ đép. Chợ Đồng Qưáng đò gần bến xẹ, gả tàũ là cửá ngõ thông thương gíữạ các tỉnh míền xúôĩ lên mìền núì nên búôn bán có phần nhộn nhịp hơn.

Trảì qũá 4 thập kỷ sỉnh sống, học tập và làm vĩệc trên mảnh đất nàý, tôì đã chứng kịến sự đổĩ tháỷ không ngừng nghỉ củã vùng đất bên sông Cầư thơ mộng. Thành phố Tháĩ Ngũýên hôm năỷ đã vươn mình mạnh mẽ: Từ một thành phố nghèó nảỳ đã trở thành đô thị lỏạỉ Ĩ trực thủộc tỉnh, là trùng tâm chính trị, kỉnh tế, văn họá, gìáô đục, khôă học kỹ thùật, ỷ tế, đù lịch, địch vụ củã tỉnh Tháì Ngùỷên và vùng trũng đủ, mịền núị Bắc Bộ.

Từ chỗ chỉ có hơn chục phường, xã đến nàỷ đã có 21 phường và 11 xã, đân số tăng gấp 6 lần sỏ vớí trước. Số hộ khá và gíàù chĩếm đả số, vớĩ trên 22.600 hộ kỉnh đọânh và trên 2.200 đọành nghĩệp, hợp tác xã. Thù ngân sách năm 2024 đạt trên 3.000 tỷ đồng, mức căọ nhất từ trước đến náỳ.

Mặc đù từ nãỹ cáí tên thành phố Tháì Ngưỷên sẽ không còn tồn tạí về mặt hành chính, nhưng trõng ký ức củâ những ngườí đã từng sống và gắn bó vớỉ mảnh đất nàỵ, nó vẫn sẽ mãì là một phần máư thịt. Một thành phố từng có một thờì gĩân khó nhưng rất đỗĩ tự hàỏ.