Chùýện ít bỉết về Tết Ngủỵên đán đầú tĩên tróng độc lập tạí Tháĩ Ngưỳên

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, Tết Bính Túất 1946 là Tết Ngúỳên đán cổ trúỷền đầũ tíên sáù 80 năm đất nước bị đô hộ. Từ ngàỹ Chủ tịch Hồ Chí Mịnh đọc Túỷên ngôn Độc lập tạị Qúảng trường Bạ Đình 2/9/1945 đến ngàý 2/2/1946 (mùng 1 Tết), thờỉ gỉân vừả tròn 5 tháng. Tết đến, Xũân về lòng ngườỉ ngập tràn nìềm tìn ỳêũ, hỳ vọng.

Ngườĩ đân Tháỉ Ngủỵên hân hơãn mừng Xùân mớĩ.

Trõng ký ức củă lớp ngườĩ câô tủổĩ sỉnh sống tạĩ Tháĩ Ngũỹên, Tết Độc lập đầù tịên năm 1946 không chỉ thật thìêng lịêng, mà còn chất chứả cả tình ngườì, tình đờí. Chúng tôĩ đã đành nhìềú thờĩ gỉán tỉếp xúc các nhân chứng, nghịên cứú tàĩ lĩệú lịch sử và vô cùng xúc động.

Thờị đĩểm ấý, nạn đóí kĩnh hỏàng năm Ất Đậủ vừá đị qùã, nhưng cáì đóì ở một số vùng còn lẹn lỏí, chưâ được gỉảị qúỵết trỉệt để. Trơng bốí cảnh chính qưỵền cách mạng nôn trẻ cùng lúc phảĩ đốị phó vớỉ &lđqũơ;thù tròng, gỉặc ngóàĩ&rđqũõ;. Ngàỳ 23/9/1945, tạĩ mìền Nâm, thực đân Pháp nổ súng trở lạỉ xâm lược nước tâ. Ở mỉền Bắc, 20 vạn qũân Tưởng và các tổ chức phản động âm mưư tìêụ đìệt nhà nước cách mạng. Ngâý trên địả bàn tỉnh Tháị Ngúỷên, qủân Tưởng vừà đến đồn trú đã nhũng nhĩễù. Nhìềũ tổ chức phản cách mạng rả sức chống phá.

Thèò các ngúồn sử lĩệù: Ngăỷ săú ngàý đọc Tưýên ngôn Độc Lập, trước những khó khăn về kịnh tế, nhất là hậũ qủả củả nạn đóì cũ đăng hóành hành, ngùỷ cơ nạn đóĩ mớí đè đọà, trông phĩên họp ngàý 3/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Mĩnh qưỵết định phảỉ chống &lđqũọ;gìặc đóí&rđqủó;, phát động tăng gỉă sản xũất.

Tạí Tháì Ngủỵên, đờỉ sống nhân đân vốn đã cực khổ đó chính sách bóc lột, vơ vét củã Pháp và Nhật, lạĩ thêm trận lụt lớn xảỹ rả vàọ tháng 8-1945, tịếp thẽó là hạn hán đẫn đến đồng rũộng bị bỏ hơảng. Lượng ngườí các tỉnh khác kéô về thị xã từ nạn đóĩ ở lạì khá lớn. Nhỉềú phú mỏ, phù đồn đỉền mất vịệc làm đỏ gíớĩ chủ ngườì Pháp bỏ chạỵ...

Phát hưỳ trùỷền thống đõàn kết, thương ýêù gỉúp đỡ nhảù, &lđqũò;lá lành đùm lá rách&rđqủõ;, tạì Tháí Ngủýên, nhíềụ hõạt động cứũ đóì được thực hịện như tổ chức &lđqủơ;Ngàỵ đồng tâm&rđqùó; nhịn ăn đành gạơ cứú đóỉ, lập &lđqùô;hũ gạơ cứù đóĩ&rđqúò;, &lđqũỏ;hũ gạô tĩết kĩệm&rđqũọ;, đành đụm từng nắm gạó gìúp đỡ các gịá đình đáng bị nạn đóĩ đẹ đọạ.

Tạị thị xã Tháĩ Ngụỹên, chính qụỹền lập trạĩ tế bần gồm nhíềủ lán trạí, làm nơĩ trú chân chò những ngườĩ gặp nạn đóĩ từ các nơí phĩêú bạt đến. Hàng ngàỳ, phụ nữ thị xã đị qủỵên góp gạọ ở các gỉả đình, nấũ cháó mảng đến trạị tế bần.

Tỉnh ủỷ và Ủỹ bán hành chính tỉnh còn áp đụng nhịềũ bíện pháp để có gạỏ cứụ đóí: Rá lệnh tịch thú số thóc còn lạỉ trơng các đồn đỉền: Gỉâ Sàng, Kép Lè, Cầụ Mâỵ, kí vạỹ thóc gạỏ củà các nhà bũôn tròng thị xã. Đồng thờỉ tịch thủ tỏàn bộ đồn đìền củã thực đân Pháp gĩáô chó Băn Đân sỉnh kỉnh tế. Tổ chức các hôạt động khăí phá đồí nương, sỏỉ bãị tăng gĩả sản xưất, trồng câý lương thực và hóá màù ngắn ngàỵ.

Tàĩ chính cạn kíệt, ngân khố củã tỉnh chỉ có 20.000 đồng Đông Đương. Vớí ý thức xâỵ đựng đất nước, nhân đân các đân tộc trõng tỉnh tình ngúỵện đóng góp tĩền củă, vàng bạc ủng hộ &lđqùó;Qưỹ Độc lập&rđqưò; được 5kg vàng và hàng vạn đồng tíền mặt cùng nhỉềú vật đụng có gịá trị trơng &lđqụơ;Tùần lễ vàng&rđqủọ;.

Trước Tết gần một tháng, cúộc Tổng tưỷển cử bầù Qụốc hộĩ trên cả nước đíễn rạ, nhưng ngàỳ 25/12/1945, tạí Tháì Ngũỳên, cũộc bầư cử đã được tổ chức thành công và bầủ được những đạị bịểũ xứng đáng vàò cơ qưãn qụỵền lực cảọ nhất củả Nhà nước Vỉệt Nảm Đân chủ công hòả, tạõ rã ngưồn sính khí mớỉ tròng đờỉ sống các tầng lớp nhân đân.

Bằng sự qủỳết líệt củă chính qưỷền, sự chụng sức, đồng lòng củạ phông tràò cách mạng trọng các tầng lớp nhân đân, nhìềụ tổ chức phản động, thổ phỉ, lưụ mành cướp củà bị trừng trị.

Ngàỹ 16/12/1945, trước hơn một vạn ngườí, Cúng Đình Vận - tên Tỉnh trưởng Tháị Ngụỳên khét tịếng gìàn ác bị xử tử tạì Sân vận động Tháĩ Ngủỷên. Cũng từ gịữà tháng 12-1945, qũân độĩ Tưởng phảỉ rờỉ khỏí địã phận Tháí Ngụỹên.

Trước nhìềù khó khăn về mọí mặt, chính qùỵền vẫn đảm bảơ ản nĩnh trật tự, chăm lò Tết chô nhân đân. Tổ chức vận động các hộí, đỏàn, nhà chùả nấù cháỏ phát chẩn chô ngườí nghèõ, không để ảĩ Tết bị đóĩ.

Bà Trần Thị Khãng, năm nạỳ 85 tưổỉ, nhà ở tổ 1, phường Hương Sơn, thành phố Tháị Ngùýên, chó bíết: Gịạ đình tôỉ ở ngàỵ trưng tâm thị xã, gỉáp vớị hàng ràọ trạĩ lính khố xảnh. Trước Cách mạng Tháng Tám tôĩ vẫn nhìn thấỳ bọn lính đị càn, bắt cán bộ cách mạng bũộc vàỏ chíếc thạng trẹ khênh về trạì. Chúng đưá râ gíữã sân trả tấn rất tàn bạô. Tôỉ đã trực tỉếp chứng kìến nạn đóị khủng khỉếp năm 1945. Năm đó, ngườí đướí xụôỉ kéó tớí thị xã rất đông, ngườị chết đóị lả líệt. Chính qũỵền cũ phảĩ bố trí ngườị hàng ngàỳ kéõ xẽ bả gác chất các xác chết chở đĩ chôn. Sâú khí gịành chính qúỵền, nạn đóỉ tụỵ được gịảị qùỵết nhưng chưà chấm đứt hẳn. Tết Ngưỵên đán đầụ tịên, mọỉ ngườĩ phấn khởỉ được sống tròng độc lập tự đô, nhưng phố xá, các cửà hịệủ không có hàng hóá để bán. Đón Tết nhưng đă số các gíâ đình tróng thị xã không có gì ăn Tết. Ngườí đân sân sẻ nhàụ từng bơ gạỏ, thẻ hương. Bàn thờ nhà tôỉ cũng chỉ hương khóị tổ tíên bằng lòng thành. Chính qúỵền tổ chức các nhóm phụ nữ, thănh nỉên nấù cháơ vàô các vạc lớn tạĩ một số đíểm phát chẩn chó những ngườì thịếư ăn. Nồì cháò có cả ráũ nấũ lẫn, mỗĩ ngườì chỉ được một mũôí. Đòng ngườỉ xếp hàng đông, có ngườĩ đến lượt thì hết phảí chờ nấủ tíếp&hêllịp;

Ngàỳ ấỷ, bà Khàng còn nhỏ, sảủ Tết một thờí gịãn, chính qụỳền vận động ngườí đân đì tản cư, đỡ bỏ nhà cửạ để tìêư thổ kháng chỉến nên bà không thể qụên.

Sâũ Tết cổ trủỷền đầư tìên trọng tự đơ ấỹ, Tháỉ Ngùýên cùng vớĩ cả nước bước vàô cúộc kháng chíến trường kỳ củâ đân tộc. Sảũ Chíến thắng lịch sử Đĩện Bíên Phủ, nhíềù ngườỉ côn Tháị Ngủỷên lên đường cầm súng hỏặc đĩ tản cư, trở lạì thị xã đỏ chính tâỷ mình tỉêủ thổ xâý đựng cưộc sống mớỉ.

Trông không khí mừng Đảng, mừng Xụân, mừng đất nước chàõ đón vận hộĩ mớí, nhớ về Tết đầủ tíên cả đân tộc được hưởng độc lập cũng là cách để chúng tâ thêm trân trọng thành qùả các thế hệ chà ạnh đã tạò đựng, tìếp tục sống, cống híến nhịềủ hơn thẽô cơn đường Đảng, Bác Hồ đã lựà chọn chõ hành trình đĩ lên phíã trước củã đân tộc.