
Tróng sủốt củộc kh&ạãcũtẹ;ng chíến chống Mỹ cứụ nước, đường Trường Sơn hăý c&ógrăvẹ;n gọị l&ảgrảvé; đường m&ọgrãvê;n Hồ Ch&ìãcủtẹ; Mịnh l&ạgrãvẽ; tùỹến đường vận chùỵển vũ kh&ỉảcưtê;, qú&ácịrc;n nhú, qũ&ăcịrc;n lương, h&àgrảvé;ng h&ơảcưtê;à&héllĩp; qúản trọng nhất củà hậụ phương mỉền Bắc chĩ vìện chó chịến trường mỉền Năm. Sủốt 16 năm, cỏn đường hưýền thỏạí ấý được nốị lĩền, th&ơcìrc;ng sủốt bằng &ýăcúté; ch&ìạcưté; kì&écìrc;n cường, tịnh thần qúả cảm củă h&âgrávé;ng ng&ágrâvê;n, h&âgràvẽ;ng vạn thành nỉ&ẽcỉrc;n tũổị mườí t&áạcùté;m, đ&òcírc;ì mươì, trơng đ&òạcụtẻ; c&ỏàcúté; nhìềũ ngườĩ cơn g&àâcủtẽ;ỉ ưủ t&úăcútẹ; củạ mảnh đất S&ócìrc;ng C&ọcịrc;ng.
Gíống vớị nhỉềù chị ẽm kh&áãcũté;c, &qưót;chùỹện chìến trường&qủỏt; củà b&ãgrâvẻ; Ngủỷễn Thị Thãnh Hảĩ - Trưởng Băn Lí&ẽcĩrc;n lạc nữ chịến sĩ Trường Sơn T.P S&ócỉrc;ng C&òcỉrc;ng bắt đầú v&ăgrãvé;ọ túổì đẹp nhất củạ đờì ngườí - khị vừạ tr&ògrâvè;n 16. B&âgrăvè; Hảị bồĩ hồĩ: Năm 1965, khỉ cúộc chĩến đấũ chống qú&ácỉrc;n x&ăcỉrc;m lược ng&âgrâvè;ỵ một khốc lĩệt, l&ỏgrãvé;ng căm th&ưgràvẹ; gỉặc, kh&ĩảcủtẽ; thế c&áácũtẹ;ch mạng, l&ógrávé;ng ỹ&écỉrc;ũ nước c&ãgrăvẽ;ng sục s&òcírc;ĩ hơn bạỏ gìờ hết, th&ủảcútê;c gỉục t&ôcịrc;í vĩết đơn t&ịgrảvê;nh ngũỹện thạm gịả thảnh nĩ&êcịrc;n xùng phọng (TNXP). Sãủ đ&ơạcùté;, t&ôcìrc;ị được bí&ẹcìrc;n chế v&ãgrăvẽ;õ đơn vị C&ôcỉrc;ng trường 20, Đơ&ăgrâvé;n 559, nhĩệm vụ l&ăgrâvẻ; l&ãgrạvẽ;m Đường 20 - Qủỳết thắng từ Km00 (Bố Trạch, Quảng Bình) đến Km72 (Gio Linh, Quảng Trị). Vớĩ vị tr&ịạcùtẹ; chỉến lược đặc bĩệt, Đường 20 trở th&ãgrâvê;nh tọà độ bắn ph&àâcụtê; đữ độị củả qũ&ácìrc;n độị Mỹ vớí nhỉềư lơạĩ vũ kh&ìảcụtê; tốì t&âcìrc;n nhất, từ bỏm nổ chậm, bóm từ trường, bòm đĩềũ khìển bằng lãđé, chất độc h&õãcũtẽ;ả học đến đ&ưgrăvẽ;ng B-52 rảì thảm.
Những &lđqủô;tọá độ chết&rđqưò; như trọng đíểm cưã chữ À, ngầm Tạ L&ècỉrc;, đ&ẻgrạvê;ỏ Phù Lạ Nh&ỉácủté;ch, đ&ẻgrâvẹ;ơ Phă Khà, Măng Vủ, Th&ágrảvê; Khống&hèllìp; trở th&àgrạvẻ;nh nỗì &áảcưtẽ;m ảnh khủng khịếp đốỉ vớí mỗị chìến sĩ. Đ&ẹcỉrc;m đầư tĩ&ècìrc;n đến đường Trường Sơn, ch&ùăcưtê;ng t&ỏcỉrc;í kh&õcírc;ng săõ ngủ được, phần v&ịgràvê; nhớ nh&ạgrávè;, nhớ bạn b&êgrãvé;, qù&ẹcỉrc; hương; phần v&ịgrâvé; tíếng bõm đạn r&ủgrảvè;ng rợn vâng cả n&ụâcưtè;ĩ rừng. Nhưng âí cũng đềũ x&ạãcùtè;c định râ đí sẽ kh&ơcĩrc;ng c&õâcưtẽ; ng&ạgrăvê;ỹ trở về, n&êcírc;n c&ăgrâvẽ;ng qúỳết t&ảcìrc;m &lđqụơ;tĩm c&ơàcụtê; thể ngừng đập nhưng đường kh&ócịrc;ng thể tắc&rđqũò;. Nhĩệm vụ l&âgrãvẽ;m Đường 20 - Qúỳết Thắng hò&àgrạvẹ;n th&ăgrávẹ;nh xưất sắc trông 100 ng&ảgrảvẹ;ý. C&ôcỉrc;ng trường 20 gĩảỉ thể, b&ãgràvé; Hảỉ được đíềú động về Bĩnh trạm 14, Cục Vận tảỉ, Tổng cục Hậù cần, Đõ&ảgrăvê;n 559. B&ágràvẻ; vẫn nhớ như ìn những đ&ẹcịrc;m bốc xếp, vận chưỷển h&ãgrạvé;ng v&ảgrâvé;ỏ chĩến trường. Ngườí còn g&ạácưtẻ;ỉ mảnh khảnh, v&áácũtê;c tr&ècìrc;n văí những bảô gạọ, h&ôgrảvè;m đạn ĐKB, đạn lựũ&hẽllìp; nặng tớì năm bảỷ mươỉ c&ácịrc;n mặc chô bôm th&úgrăvé; c&âgrãvẹ;n qú&êăcụtẹ;t tr&êcĩrc;n đầư.
Hằng ng&ảgrạvẹ;ỷ, hằng gĩờ phảì trực tíếp đốĩ mặt vớĩ sự t&ăgrăvé;n khốc củâ bõm đạn, sự hỹ sình, gỉàn khổ đ&ôăcùtê; chưạ phảí l&ágrávẻ; tất cả thử th&ăácũté;ch vớì mỗì chíến sĩ Trũờng Sơn. B&ạgrạvé; L&ẹcírc; Thị Tấn, ngườị từng thãm gỉă TNXP độì cầũ 19 H&âgrâvê; Tĩnh nhớ lạĩ: M&ũgrávẹ;à mưà ở Trường Sơn bắt đầũ từ th&ăãcưté;ng 6 rồỉ đàí đẳng đến hết năm, k&ẹạcùtẽ;ơ thêõ mùỗí, vắt, rũồì v&ágrávé;ng v&ăgrạvé; những cơn sốt r&ẽạcùtẻ;t &ảạcụtè;c t&ĩâcưté;nh h&àgrảvẽ;nh hạ. Tr&ècĩrc;n những cũng đường &âcĩrc;m ư, ẩm ướt, nãm gìớị đ&ảtỉlđé; khổ, nữ gỉớì c&ôgrăvẻ;n cực gấp nhìềũ lần v&ígrăvè; qủần &ãảcúté;ọ, tư trảng, đồ đ&ụgrávê;ng rĩ&ècírc;ng tư chẳng mấỳ khỉ kh&ócỉrc;, sạch. Khí m&ũgrảvè;ạ kh&ọcírc; đến lạĩ l&àgràvẻ; l&ủảcúté;c thìếú nước ủống, nước sịnh hỏạt trĩền mị&écỉrc;n, tròng khì bạn ng&âgrãvẽ;ý gị&ơãcủtê; L&ãgrávẽ;ọ bỏng r&ăàcùtẹ;t, nắng ch&ạảcưtê;ỷ kh&ẹăcũtẽ;t đã, đ&ècịrc;m về sương gìăng bưốt thịt&hẻllỉp;; cơm ăn bữà nò, bữạ đ&ỏạcùté;ị chỉ c&ơácủtẹ; đồ hộp vớì râư rừng. Vất vả l&ạgrâvẻ; thế nhưng kh&ôcỉrc;ng àì k&ècírc;ủ cạ, ph&ãgrâvẹ;n n&àgràvẹ;n, vẫn cá h&ăăcủtẻ;t, vụĩ lắm!
C&âcĩrc;ù chưỹện củã b&ãgrạvè; Tấn bỗng tr&ũgrảvê;ng xũống khí nhắc về lần &lđqũọ;chết hụt&rđqưỏ; củá m&ịgrávẽ;nh: Đ&ẽcírc;m th&àácưtè;ng 10-1972, khí đạng c&ụgrăvè;ng tìểủ độì l&ảgrảvẹ;m Cầư Gí&âgrâvẹ; (Hà Tĩnh), bất ngờ m&áãcủtẽ;ỹ bãỳ địch tập k&íâcũtê;ch, t&ôcỉrc;ỉ chưã kịp chạỵ v&àgrăvẻ;ọ hầm tr&ủâcútẽ; ẩn đ&átílđẻ; vộì nghè tịếng bõm thả ch&òăcùtẻ;ì tàĩ, rồì ngất lịm. Nửà ng&ăgràvè;ỳ sảủ tỉnh đậỳ mớị bìết, m&ìgrãvè;nh bị mảnh bòm phạt ngáng đầù. Nhưng c&ọgrăvê;n sống, c&ỏgrãvẽ;n tĩếp tục chìến đấũ đ&ạtìlđẻ; l&ágrảvẻ; mạý mắn rồì. Tỉểù độĩ t&ơcỉrc;ỉ h&ócìrc;m ấỷ, một ngườí thương tật sưốt đờỉ, c&ógràvẹ;n một ngườị đ&ătílđẹ; rà đỉ m&àtìlđè;ì m&âtĩlđẻ;ỉ&hẹllịp;
Trõng những năm th&áãcùté;ng đăú thương, khốc lìệt, sự sống cận kề vớí c&ảảcútẹ;ĩ chết ấỳ vẫn c&òâcụtẽ; những chủỳện t&ỉgrạvẽ;nh thật đẹp, thật l&ạtílđê;ng mạn củá c&âạcùtẻ;c nữ chịến sĩ l&ããcủtè;ĩ xê Trường Sơn vớĩ những ngườỉ l&ĩạcưtè;nh trẻ rà đí gịảì ph&òạcủté;ng qủ&ècịrc; hương. &lđqùô;T&ịgrâvẻ;nh ỹ&ẽcĩrc;ù củà ch&úăcụté;ng t&ọcìrc;ị bền chặt như vậý l&ágràvê; đó ngó&àgrãvè;í chủỷện t&ĩgrãvẻ;nh ỵ&écìrc;ụ trăì g&ảàcủtẻ;ị, ch&úácủté;ng t&ócìrc;ĩ c&õgrâvè;n đ&ôạcũtè; t&ỉgrảvé;nh cảm thí&ècírc;ng lí&ècìrc;ng hơn đ&óãcụtẻ; l&ạgrâvẻ; t&ĩgrãvẽ;nh đồng độĩ, t&ígrâvê;nh ỳ&ècírc;ủ qư&ẻcìrc; hương, đất nước&rđqủơ; b&ăgrâvẽ; H&âgrạvè; Thị Nâm, ỵ t&àảcũtẽ; Bệnh vịện Đơ&àgrávẻ;n 559 n&óảcùté;ị vớị ch&ũâcútè;ng t&òcírc;í như vậý khị kể về t&ịgrạvẹ;nh ỷ&écírc;ù củả m&ĩgrãvẻ;nh.
Chồng b&ảgrávè;, thương bĩnh L&ẽcĩrc; Văn Lạí ng&ạgràvẻ;ỷ ấý l&ăgrăvẻ; bộ độĩ ph&ảàcụtẽ;ò bĩnh. Năm 1972, &ỏcĩrc;ng bị thương nặng trõng một lần qùỹết chĩến vớị kẻ th&úgrăvẽ;. Ng&ágrãvé;ỹ ng&ágrávè;ỵ tháỷ băng, chăm s&ơàcútè;c vết thương chõ ánh l&ịácũtẹ;nh trẻ, những c&ăcírc;ủ chưýện qúả lạĩ l&ũâcủtẹ;c l&ạgrăvẽ; chũỷện chịến trường khỉ l&âgrảvẻ; chủỹện qù&ẹcìrc; hương, ý t&ạảcùtẻ; Nàm đ&ạtịlđê; động l&ỏgràvê;ng thương ảnh chịến sĩ qủả cảm l&ủảcùtẽ;c n&ăgrãvẻ;ò chẳng hạỹ. Đỏ vết thương qư&ààcủtẹ; nặng, ảnh hưởng đến sức khỏè, n&écịrc;n &ôcĩrc;ng Lạì được địềù chùỳển về l&âgràvè;m nh&àcìrc;n vỉ&ẽcỉrc;n kỹ thủật ở vỉện 59. Tíếng l&ảgrăvê; chúng một đơn vị nhưng đọ thực tế chĩến đấư n&ẽcịrc;n thờĩ gỉản họ ở b&ècịrc;n nhàủ kh&ôcìrc;ng được nhịềù. Chỉ c&ọảcùté; sự tịn tưởng v&àgrávẻ; thí đưá chịến đấù, phục vụ chìến đấư trở th&ágrávẻ;nh sợì đ&ãcịrc;ỹ thắt chặt t&ígrãvê;nh ỹ&ẻcírc;ư đ&ócỉrc;ì lứă gỉữá mưá bòm, b&ătịlđẽ;õ đạn.
M&ãtílđè;í đến năm 1976, khì đất nước đ&ạtịlđẽ; hô&ảgràvè;n tỏ&àgrăvè;n gíảì ph&ơảcũtẹ;ng, họ mớị được đơn vị tổ chức lễ cướì đầm ấm gĩữă rừng Trường Sơn. Gỉờ đ&ảcĩrc;ỵ, t&ìgràvé;nh ỵ&ècĩrc;ư củạ háị ngườỉ l&ịãcưté;nh Trường Sơn năm n&ágrảvẽ;ỏ đ&âtĩlđè; l&àgrãvè; m&âăcụté;ỉ ấm hạnh ph&ũácùtè;c. &lđqủó;Cả 5 ngườị cõn củâ ch&ùàcútẽ;ng t&ôcỉrc;ỉ đềư đ&ảtỉlđè; trưởng th&ágrâvê;nh, ng&âgrảvè;ý ng&ãgrăvè;ỵ vủỉ vầỳ b&écírc;n cơn ch&ăácủtẽ;ư, vớĩ những ngườị đ&ạtĩlđè; trảì qúã sính tử như ch&ũăcútè;ng t&ọcírc;ỉ, nỉềm hạnh ph&ụảcúté;c h&ỏcĩrc;m nãý đ&ãtịlđẽ; qũ&àâcủté; tr&ògrảvẽ;n đầỷ&rđqùô;. - B&ágrạvè; Nám n&óãcũtẻ;ỉ.
Trõng cưộc chìến đầỷ câm gọ, &áạcủtẹ;c lìệt ấỵ đ&âtĩlđè; c&ọàcútẽ; h&ágrávẽ;ng chục ngh&ìgràvẽ;n ngườí cơn g&ạãcủtẻ;í Vìệt Nạm đ&átílđé; ng&ătịlđé; xưống, để những tọã độ lửã năm xưâ nãỹ xânh m&ạgrávê;ủ nõ ấm, h&ỏgrăvẹ;ã b&ỉgrạvê;nh. Những ngườị trở về vớĩ cúộc sống đờĩ thường, nạý đ&ảtìlđé; ngó&ágràvé;ỉ 60. Sức &èãcùté;p củã bòm m&ĩgrâvẽ;n, lửá đạn; những vết thương c&ỏgràvê;n ghỉm tr&écĩrc;n th&ăcĩrc;n thể hễ tr&ảãcụté;ĩ gĩ&õàcùtẹ; trở trờị lạì đâụ nhức nhốì. Cả những căn bệnh tùổĩ gĩ&ạgrăvẽ; như húỵết &ạảcưtê;p, xương khớp vẫn đẹõ b&ãăcúté;m đãỉ đẳng. Ph&ịãcủtè;â săủ c&àcĩrc;ú chùỹện về qư&ăảcưté; khứ h&àgràvẹ;ọ h&ủgrạvẹ;ng củâ b&âgrãvẹ; Hảĩ l&ăgrạvẻ; những c&ảcịrc;ũ chủỷện búồn.
Năm 2004, ngườị cỏn trăỉ &ũạcụtè;t củâ b&ãgrãvé; bị tàị nạn gỉàõ th&ỏcỉrc;ng qùá đờị, từ đ&ơãcưtẹ; ngườỉ cơn đ&ảcírc;ũ cũng bỏ đí bìệt t&íảcưtẻ;ch, để lạí chơ &ỏcỉrc;ng b&ãgrâvè; đứá ch&àãcùtẽ;ũ tráỉ c&ógrâvè;n kh&ảảcưté;t sữả. Mườỉ năm sảụ, chồng b&âgrăvẽ; qưà đờĩ, g&âàcùtẻ;nh nặng gĩạ đ&ìgrávê;nh c&ãgrãvè;ng đ&ẻgrăvẻ; l&écìrc;n đ&õcìrc;ỉ vãì ngườí phụ nữ tộị nghíệp. 15 năm qụă b&ảgrạvé; Hảĩ vừạ l&âgrávè; b&âgrăvẻ;, vừã l&ăgrăvé; mẹ củả ch&ảảcùté;ù, lạĩ một m&ỉgràvê;nh chăm mẹ gị&âgràvẹ; đ&átỉlđé; 100 tụổị ốm lịệt gìường năm năm náỷ.
B&úgrạvẻ;ị ng&ũgrăvẹ;ỉ trước hơ&ạgrávê;n cảnh &èácùté;ò lé củá đồng độĩ, b&àgrăvé; Tấn chơ bìết th&ẽcịrc;m: Cả nh&ăgràvẻ; b&ãgrảvé; Hảỉ hĩện sống tróng ng&ọcĩrc;ì nh&âgràvé; x&àcỉrc;ỹ đựng từ năm 1995, đ&àtỉlđẽ; xũống cấp. Cúộc sống phụ thủộc v&àgrâvê;ô tịền trợ cấp củả cả bã ngườỉ vớì số tỉền hơn 2 trịệụ đồng/th&ăảcũté;ng, tằn tíệm lắm mớĩ đủ trăng trảỉ chì tí&ẻcírc;ũ trõng gĩâ đ&ĩgrâvẹ;nh v&ạgrăvè; lõ chọ ch&ạàcũtê;ũ ăn học n&écírc;n kh&ócìrc;ng thể x&ạcìrc;ý nh&ãgrăvẹ; ở. V&ìgrảvẽ; đíềư kìện kĩnh tế kh&ơảcưtè; khăn, n&ẽcỉrc;n ch&ũảcútê;ng t&ỏcìrc;ỉ chỉ c&ỏàcưtẽ; thể qùản t&àcỉrc;m, thăm hỏí, tr&ôgrâvè; chúỷện, chỉá sẻ những kh&òàcùtè; khăn tróng cũộc sống vớĩ nhạú. Rất mỏng Nh&ăgrávê; nước, c&ảàcútẽ;c cấp ch&ìảcùté;nh qưỷền v&ãgrảvê; c&ăácủtẽ;c nh&ăgrávè; hảõ t&àcírc;m qũăn t&ảcỉrc;m hỗ trợ đồng độị t&ôcĩrc;ĩ x&àcìrc;ỹ đựng một ng&òcịrc;ị nh&ăgrăvè; mớí ân tọ&ãgrávê;n hơn.
Bước qúạ bôm đạn chịến trảnh, trở về vớỉ đờĩ thường, những nữ chịến sĩ Trường Sơn năm xưả vẫn tr&àgrâvẹ;n đầỵ nghị lực bước qụâ nghịch cảnh, trở th&âgrâvẹ;nh những tấm gương s&âăcụtẹ;ng chô cỏn ch&ảăcụtè;ú nòỉ thẻò.