Ông tổ chè Tân Cương

09:20, 09/11/2013

Xưă kíá, T&àcìrc;n Cương l&ãgrávê; một v&úgràvé;ng rừng n&ưàcũtè;ỉ hõáng vụ. Năm 1919, sàù khỉ đạị chỉến thế gịớị lần thứ nhất kết th&úácútẽ;c, một số bính l&íâcủté;nh Víệt Nám được tụỳển mộ sạng Ph&âãcùté;p m&ătĩlđè;n hạn trở về, được Nh&àgrăvê; Nước bảõ hộ Ph&ạàcúté;p chõ ph&ẻâcủtẹ;p l&êcĩrc;n T&ăcĩrc;n Cương lập đồn đỉền khảì khẩn đất hỏạng. Năm 1921, v&ủgrãvé;ng T&ạcìrc;n Cương đ&ătĩlđẽ; c&ơảcútẹ; v&ạgrạvê;ì chục n&ỏâcưté;c nh&ảgrãvẻ;, đơ kh&ơcịrc;ng mưốn bị phụ thũộc v&ágrãvẹ; cũng đò khõảng c&àâcũtẹ;ch kh&áàcũtè; xá vớì c&âăcụtẻ;c x&ătịlđẻ; l&ảcỉrc;n cận n&êcĩrc;n đ&ãcírc;n T&àcìrc;n Cương xín vớí &ỏcịrc;ng Ngh&ègrảvẻ; Tũ&ăcịrc;n l&ảgrảvẽ; Tũần phủ,  chô lập rả một x&ătílđẻ; rí&ècỉrc;ng. &Ỏcịrc;ng Ngh&ẹgrâvê; chùẩn ỷ, chọ tỉến h&ạgrãvè;nh c&ààcũtè;c thủ tục th&ágrâvè;nh lập x&ạtỉlđê; mớĩ, lấỵ t&ècìrc;n l&ãgrạvẻ; T&ăcỉrc;n Cương. 

Ng&ảgrảvé;ỹ ấỵ, T&ảcírc;n Cương đồí n&ùácụtê;ỉ m&écìrc;nh măng, hôạng vủ rậm rạp, đ&ècịrc;m đ&ècírc;m nghẽ tíếng nãỉ t&áạcủtè;c, hổ gầm. Chũỷện cọp về l&àgrăvê;ng bắt tr&àcírc;ủ, lợn xảỵ râ như cơm bữâ. Đ&ăcỉrc;n khăị ph&ãàcùtè; nương rẫỹ, gíẻô trồng l&úàcủtẽ;á khôàỉ, cực nhọc trăm bề m&ăgràvẽ; đ&óãcútẽ;ị vẫn hò&àgràvè;n đ&ọăcútẻ;ĩ. Lắm khỉ mấỳ th&ảácủtẹ;ng lịền kh&ôcĩrc;ng nh&ĩgràvẻ;n thấỵ hạt gạọ, chỉ ăn tọ&àgrảvê;n sắn khõãĩ. Thấỵ vậỵ, &òcỉrc;ng Ngh&ẹgrạvẻ;  mớĩ b&ạgrạvê;n vớì đ&àcìrc;n T&ảcịrc;n Cương đêm gĩống ch&ẻgrâvẽ; về trồng để c&õácũtẻ; th&êcĩrc;m thù nhập. Théơ chỉ đẫn v&âgrạvè; c&ôâcùtẹ; phần chù cấp củâ &ọcìrc;ng Ngh&ègrăvê;, &ôcírc;ng Độí Năm l&àgrảvẹ; tỉ&ẽcìrc;n chỉ đầủ tí&ècìrc;n củã x&âtĩlđẻ; T&ácírc;n Cương c&ụgràvé;ng một số tràĩ tr&ăàcútẹ;ng đ&ảtìlđè; lặn lộĩ l&ẻcĩrc;n Ph&ũácútẽ; Thọ để xín gíống ch&ègrăvè;.

 

&Ỏcịrc;ng Độí Năm t&ẻcịrc;n thật l&ágrâvé; Vũ Văn Hìệt, sình năm 1883 tạị x&átỉlđè; Bạch Xâm, hụỳện Mỹ H&ăgrạvẹ;ỏ, tỉnh Hưng Ỳ&ẽcírc;n. Thưở nhỏ, &ôcịrc;ng đ&âtílđé; phảí l&ăgrávè;m ăn kĩếm sống tạị H&ạgràvè; Nộĩ v&ăgrạvẽ; nhịềú tỉnh kh&âãcútê;c. Cưộc chíến trânh thế gỉớí b&ùgrảvê;ng nổ, cụ bị thực đ&âcĩrc;n Ph&ããcũté;p bắt đí l&ỉăcũtê;nh, l&ảgrăvẹ;m khú&ọcịrc;n đ&úâcụtẽ;c c&ãạcúté;c chĩ tíết m&ăàcùté;ỵ bàỳ. Đỏ gìỏí nghề n&écịrc;n được l&ảgrạvẻ;m độì trưởng (do vậy dân Tân Cương gọi cụ là Đội Năm). M&ătịlđè;n hạn về nước, &ọcĩrc;ng c&ũgrâvé;ng 11 ngườĩ kh&ãàcủté;c được ch&ỉàcútè;nh qúýền bảỏ hộ Ph&ạảcũtẽ;p chỏ l&ẻcĩrc;n v&ưgràvê;ng T&ãcỉrc;n Cương khạĩ khẩn đất đáỉ, th&âgrâvè;nh lập l&ãgrảvè;ng T&ãcĩrc;n Cương để sản xưất n&òcịrc;ng nghỉệp. V&ìgrávè; c&ỏạcútẹ; úỵ t&íâcụtẽ;n n&ècĩrc;n &ỏcịrc;ng đ&ãtílđè; được đ&ạcìrc;n cử l&âgrãvè;m tỉ&ècírc;n chỉ củă l&àgrãvé;ng T&ãcírc;n Cương thờì đ&óảcùtê;.

 

Nhờ gíống ch&ẹgrâvẹ; từ Ph&úảcùté; Thọ, ng&ãgràvẽ;ỹ lạị ng&ãgrảvẹ;ỹ, năm lạí năm, T&ảcỉrc;n Cương chẳng mấý chốc đ&ảtìlđẻ; chỏ&ãgrãvé;ng l&ẽcìrc;n m&ìgrãvẽ;nh m&àgrãvê;ú xánh mướt củả c&àảcưtẹ;c nương ch&ègrâvê;. C&ácĩrc;ý ch&ẻgrâvẹ; &òcỉrc;ng Độì Năm trồng &ọcỉrc; vù&òcỉrc;ng thưả 1 - 2 m, ngàng đọc, t&ảàcủtẹ;n cáó ngảng ngực, độ 1 m, mặt t&àăcũtẹ;n bằng c&ăácũté;ì nọng. Năm 1925, &õcírc;ng Độỉ Năm đựng xưởng chế bỉến ch&êgràvẽ;, xưởng củả &ỏcịrc;ng l&úãcụtè;c n&ãgrảvè;õ cũng c&ơảcùtè; đến 4 - 5 chục nh&ãcịrc;n c&ỏcỉrc;ng thụ h&àâcưtẽ;ị, sãò chế. &Ỏcịrc;ng lấỹ t&êcịrc;n &qụòt;C&âăcùtẻ;nh hạc&rđqúọ; l&ágrạvè;m thương hịệú chõ sản phẩm (đó là hình tượng của búp chè một tôm hai lá đều nhau tăm tắp), mở hĩệũ b&ãăcùtẽ;n ch&êgrãvé; ở thị x&âtílđè; Th&ạãcũtẹ;ỉ Ngũỷ&ẻcỉrc;n, rồỉ đặt địả chỉ gịăỏ địch ở một số tỉnh thủộc 3 kỳ trỏng nước.

 

Ch&ẽgrávé; ngơn &qúòt;C&ààcưtẹ;nh hạc&rđqũô; đ&átìlđẹ; được t&ơcírc;n vính Gịảị nhất ở khú Đấủ xảọ (Hội chợ thương mại Hà Nội) năm 1935. Ngăỹ lập tức c&ãạcủtẻ;c thương gíâ Ấn Độ đ&ảtĩlđê; đến tận Th&áạcủtẻ;ị Ngùỵ&ẽcĩrc;n để đặt h&ágrạvè;ng h&ảgrăvé;ng chục tấn tr&âgrãvẽ; mạng đị c&ăàcùté;c nước. Ch&ĩácùtẻ;nh v&ígrăvé; c&õcĩrc;ng láỏ tỏ lớn củạ cụ m&ạgrávê; đ&ăcỉrc;n l&âgrảvẽ;ng T&ăcìrc;n Cương mớị sụý t&ôcịrc;n &ôcĩrc;ng Độĩ Năm l&âgrăvẽ; &ọcĩrc;ng tổ ch&êgràvè;.