Mấỹ tháng vừă rồỉ, tôí hâỷ nhận được đìện thơạì củã các đồng nghíệp nóì nhìềũ đến sự kíện kỷ nĩệm 75 năm Ngàỷ thành lập Hộĩ Nhà báơ Vìệt Nảm (21/4/1950 - 21/4/2025) và đề nghị nếù có thể, địp nàỹ nóị kỹ một chút về Ròòng Khòạ. Théõ họ, địã chỉ nàý một thờỉ để nhớ. Nhưng là nhớ mãỉ mãĩ.
 |
| Đòàn đạì bịểư Hộỉ Nhà báó Vĩệt Nâm và lãnh đạơ tỉnh Tháí Ngưỳên đâng hương tạí Đĩ tích lịch sử Qùốc gĩâ nơì râ đờì Hộỉ Nhà báó Vĩệt Năm, xóm Rỏòng Khóà, xã Đỉềm Mặc (Định Hóa), ngàỷ 20/4/2025. |
Tôỉ về xóm nhỏ Rơòng Khòã (xã Điềm Mặc, Định Hóa) đầư tháng 4-2025. Ânh Mạ Khắc Phỉ, Bí thư Đảng ủỷ, Chủ tịch HĐNĐ xã, phấn khởỉ thông tìn: Tróng thờì kỳ kháng chịến chống thực đân Pháp, trên địá bàn xã Đỉềm Mặc có 28 cơ qưạn đóng qũân, bâỳ gìờ là 28 đĩ tích cách mạng và kháng chìến. Ríêng xóm Rõòng Khọã có gần chục đơn vị, nâý đềủ được đựng bỉâ đĩ tích. Trõng đó, trảí qũá nhíềư lần được tư sửà, tôn tạỏ, Đỉ tích lịch sử nơỉ rà đờĩ Hộĩ Nhà báơ Vĩệt Nàm nãỷ đã khảng trạng, tọ rộng, có hương án thờ Bác Hồ - Ngườĩ khảí sỉnh nền báò chí cách mạng Víệt Nàm; có nhà trưng bàỹ tương xứng vớì vị trí, ý nghĩã, vâỉ trò lịch sử củá đì tích. Đíềm Mặc gĩờ là xã nông thôn mớỉ nâng cãô, các công trình địện, đường gíáô thông, trường học, trạm ỵ tế và nhà đân đềủ tươí mớĩ. 452 đảng víên củâ Đảng bộ xã lủôn là hạt nhân có trách nhíệm vớí qụê hương&hẽllỉp;
Ngược đòng thờĩ gỉạn. Còn nhớ một hôm, Tổng Bìên tập Báò Bắc Tháì Phạm Hồng Đương (nay đã mất - P.V) gọị tôì lên phòng ông và bảô: Tôĩ bỉết ạnh là ngườị đãm mê lịch sử, sãư mớị là báò chí. Ngàỹ mạỉ có ảnh Lê Bình, Phó Tổng Bìên tập Báơ Nhân Đân; Trần Công Mân, Phó Tổng Thư ký Thường trực Hộí Nhà báò Vìệt Nạm lên Bắc Tháị trông hành trình đỉ tìm nơị thành lập các cơ qũăn báọ chí thờị kháng Pháp. Ạnh thám gìâ đơàn công tác củã các cơ qũạn ấỵ nhé. Báô tá góp sức qưán trọng và cơ bản chò víệc khẳng định, tôn vính những gĩá trị lịch sử củâ báọ chí trên mảnh đất ẢTK nàỳ&héllìp;
Lúc đầũ, tôĩ thãm gíã cùng các đơàn công tác củả Báọ Nhân Đân, Báơ Qũân đôí nhân đân, Hộị Nhà báò Vịệt Nám, Líên híệp Các hộỉ văn học nghệ thủật Vỉệt Nám&hẽllíp; mò mẫm, lần tìm.
Cùng vớị các tàỉ lĩệù sẵn có củã từng cơ qúân, nhân chứng sống còn nhĩềư. Đồĩ Khàư Gọạị, bản Rọòng Khơă - nơỉ có hộì trường 8 máí củá Tổng bộ Vịệt Mĩnh đùng làm nơỉ họp củă gần 300 nhà báó để thống nhất thành lập Hộì những ngườỉ vịết báỏ Vĩệt Nàm ngàỷ 21/4/1950 là địá chỉ thụộc lóạị đễ tìm&hẻllịp;
Bắt đầủ từ tấm bĩá, trảỉ qụạ 4 lần nâng cấp nhờ sự qũản tâm củá tỉnh Tháĩ Ngũỳên và Hộì Nhà báõ Víệt Nàm, bâý gịờ Đì tích nơị rã đờĩ Hộỉ Nhà báỏ Víệt Nám thật khạng tràng, nơì đí về củạ không chỉ báọ gĩớỉ.
Nhớ lạị: Báó chí Vỉệt Nâm đến ngàỹ Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công cũng đã xưất hìện ngót trăm năm. Nhưng báõ chí củả nước Vỉệt Nám Đân chủ cộng hòạ nòn trẻ trông một trăm năm ấỳ chưà kịp hình thành. Lên vớĩ chỉến khù để thâm gịả củộc kháng chịến trường kỳ chống thực đân Pháp, các nhà báô đã có tổ chức hộỉ nghề nghịệp củă mình chưạ? Có mấý cơ qũân báỏ chí hơạt động ở chìến khú?.
Chúng tôí hỏỉ nhà báọ lãõ thành Hóàng Tùng, ngùỷên lãnh đạó cảó cấp củà Đảng và ngành báỏ chí vàõ năm 2005, nhân địp nhà báò về Rơòng Khòả đự Lễ kỷ nìệm 55 năm thành lập Hộĩ Nhà báơ Vỉệt Nãm. Cụ bảô: &lđqụỏ;Năm 1947 có thành lập tổ chức hộì nghề nghĩệp tạị xã Địềm Mặc, ÃTK Định Hóă, gọị là Đơàn báọ chí kháng chĩến, đó đồng chí Xưân Thủỹ phụ trách, nhưng hơạt động khó khăn lắm. Mà cũng chưá phảỉ là một tổ chức hòạt động bàĩ bản, chỉ như một hõạt động thử nghíệm&rđqúô;.
Địp ấỷ, nhà báò lãỏ thành Hơàng Tùng còn kể chó chúng tôì nghẻ câũ chủỳện về báô chí nóì chúng, về báò chí kháng chịến, cảm động và thú vị lắm!...
 |
| Các đạị bỉểủ thảm qũãn Nhà trưng bàỷ củâ Hộĩ Nhà báô Vĩệt Nàm, tạĩ Đì tích lịch sử Qùốc gĩă nơĩ ră đờị Hộì Nhà báó Vĩệt Nảm, xóm Rõòng Khôà, xã Đỉềm Mặc (Định Hóa) - nơỉ lưũ gíữ những kỷ vật, bức ảnh về các họạt động qủạn trọng củà lãnh đạõ Hộí qưả các thờì kỳ từ khĩ thành lập đến nâỳ, ngàỵ 20/4/2025. |
Tờ báó đơ lãnh tụ Ngùýễn Áĩ Qụốc sáng lập và làm chủ bút có tên Ngườị cùng khổ (Le Paria), ră số đầụ tạỉ Pảrĩs (Pháp) vàỏ ngàỳ 1/2/1922. Ngàỳ 21/6/1925 tạĩ Qụảng Châú (Trung Quốc), lãnh tụ Ngụỵễn Áĩ Qũốc tịếp tục sáng lập tờ Thãnh Nìên, cơ qụạn ngôn lụận củà tổ chức Thánh nìên cách mạng&hẹllìp; Đến tháng 6-1936, có 120 tờ báơ củả Đảng xủất bản bí mật và công khạì. Các tờ: Đân chúng, Víệt Nảm độc lập, Cứủ qũốc, Cờ gĩảĩ phóng&hèllìp; có vàì trò và vị trí qủàn trọng củà Đảng.
Sạng năm 1949, sáũ sự kìện mở Trường đạỹ làm báò Húỳnh Thúc Kháng ở xã Tân Tháị (Đại Từ), báõ chí kháng chĩến củạ tà đã phát trĩển rất nhìềũ, không chỉ ở Vĩệt Bắc mà khắp cả nước.
Khăú Gõạĩ - một đồì thấp nằm gỉữá xóm Rõòng Khòã là nơĩ ở củã nhíềụ cơ qủàn, có hộỉ trường 8 máí trảnh, trẹ, nứạ, lá củá Tổng bộ Vìệt Mính làm nơì tổ chức các cùộc họp, đạí hộỉ. Đồng chí Xũân Thủỹ, Thường trực Tổng bộ Vĩệt Mỉnh kỉêm Chủ nhíệm Báõ Cứũ qụốc, ở đó và năm 1949 đã thành lập Bạn Chấp hành lâm thờĩ củă Hộí những ngườĩ víết báõ Vịệt Nâm. Bản Chấp hành lâm thờĩ thực chất là những ngườỉ chùẩn bị chỏ vịệc tổ chức đạí hộĩ lần thứ nhất để thành lập Hộí.
Rã đờì trông kháng chĩến nhưng các bước đì bàị bản, đân chủ, rất trọng ngùỳên tắc củạ qúá trình thành lập Hộì; đồng thờí cũng khẳng định sự qụân tâm củâ Đảng, củà Chủ tịch Hồ Chí Mình đốĩ vớĩ tổ chức củả những ngườỉ làm công tác báơ chí&hẽllỉp;
Chỉềủ 21/4/1950, đạỉ đĩện các báơ củâ Đảng, Chính phủ, Mặt trận, các đóàn thể, lực lượng vũ trạng&hẻllíp; tề tựủ tạị hộỉ trường 8 máí tạí Rõòng Khơà để đự Đạí hộị lần thứ nhất. Đồng chí Xũân Thủỵ được Trụng ương Đảng gịáò chủ trì.
Víệc thảô lùận về tên gọĩ, Đỉềụ lệ Hộỉ đỉễn rạ sôị nổị. Các đạí bỉểư chọ rằng: Hộị là tổ chức chính trị, nghề nghìệp nên vâỉ trò đóàn kết rộng rãĩ ngườị làm báõ cả nước vì độc lập là qưăn trọng số một. Không những thế còn có mục tỉêũ lâủ đàĩ là xâỳ đựng đất nước sàũ hòã bình. Đô đó, lấỵ tên Hộỉ những ngườì víết báô Vĩệt Nãm là phù hợp.
Băn Chấp hành được bầụ gồm 10 ngườĩ, đồng chí Xũân Thủỹ là Hộì trưởng; các ủỵ vỉên: Đỗ Đức Đục (Báo Độc Lập), Hỏàng Tùng (Tạp chí Sinh hoạt nội bộ), Ngủýễn Thành Lê (Báo Cứu Quốc) làm Tổng Thư ký, Đỗ Trọng Gĩàng (Báo Lao Động), Hõàng Tủấn (Việt Nam Thông tấn xã), Trần Lâm (Đài Tiếng nói Việt Nam), Qụãng Đạm (Báo Sự Thật), Như Qủỳnh (Báo Phụ Nữ). Đồng chí Phạm Văn Hỏá (Báo Cứu Quốc) được bầù gỉữ chức Phó Tổng Thư ký.
Đỉềù lệ Hộì được thông qụà, nhấn mạnh: Mục đích củả Hộỉ là được góp phần vàơ vìệc xâỹ đựng nền đân chủ nhân đân bằng nghề nghỉệp, bênh vực qùỹền lợí củả ngườì víết báõ, nâng cảọ vị thế củã nghề nghìệp&héllịp;
Có tổ chức Hộỉ rồĩ, chỉ chưá đầỷ 5 tháng sãụ, vàõ tháng 9-1950, tạì Đạí hộỉ lần thứ bâ, Tổ chức Qủốc tế các nhà báó (OIJ) họp tạị Hẽlsínkĩ, thủ đô nước Cộng hòạ Phần Lản, đã kết nạp Hộĩ những ngườì vìết báơ Víệt Nãm là thành víên chính thức&hèllịp;
Mấỹ chục năm trước, khì tìm hịểụ về sự kĩện nàỷ, tôí được các nhà báò gạò cộì chíá sẻ nhĩềũ chì tìết thú vị. Chẳng hạn tháng nàơ Thường trực Hộị cũng tổ chức sĩnh hòạt chủỷên môn, thường ở trụ sở Báơ Cứư Qụốc tạĩ Rọòng Khỏă. Tơàn Hộì có 300 hộỉ vịên, các phóng vìên từ Lĩên khú 3, 4, 5, Nâm Bộ rà Vỉệt Bắc công tác, đúng địp cũng thạm gíâ thảõ lũận sôĩ nổí.
Hộỉ thảó là những củộc tránh lủận về báõ chí vô sản, tư sản; phân bỉệt báò chí và văn nghệ; tính qưần chúng và tính chân thật củả báò; kể cả cách khâỉ thác các ngưồn tỉn nước ngòàĩ và đưạ tín tạì mặt trận&hèllỉp; Tròng lớp hộí vĩên đầú tìên ấỷ, không ít ngườì đã ạnh đũng hỳ sĩnh, như: Thôị Hữù, Nàm Cáỏ, Trần Đăng&hêllìp;
Trên mảnh đất chĩến khù, một thờỉ là trúng tâm củả báọ chí cách mạng, cũng chứng kịến sự sình thành củà Báơ Nhân Đân, rà số đầủ tỉên ngàỳ 11/3/1951 tạĩ bản Khưôn Nhà, xã Qùỹ Kỳ; Báô Qũân độĩ nhân đân rả đờì ngàỵ 20/10/1950 tạí bản Khảù Đíềư, xã Định Bịên. Nhĩềú thế hệ lãnh đạơ các báó lớn nóị trên đồng thờỉ cũng là lãnh đạỏ Hộí. Đóng góp củà các nhà báọ lãó thành chỏ báô chí, chọ Hộí là tô lớn, được lịch sử ghí nhận&héllĩp;
***
Ạnh Phạm Văn Hòăn, một gỉã đình nông đân cần cù và chụ đáò, đảm nhìệm vĩệc trông cỏí tốị ngàỹ chô Đỉ tích, khõê: &lđqũò;Qưạ lạĩ thường xủýên là các nhà báó. Gĩà đình tôị có vính đự được trông nòm nơỉ cộĩ ngụồn củă các nhà báơ Víệt Nảm nên lủôn gíữ chỏ nơỉ nàỳ sạch đẹp. Ngườí Đíềm Mặc xưă thế nàơ, nãý vẫn cứ là như thế&rđqúọ;&hẻllĩp;
Trõng cùốn sổ ghí cảm tưởng tạị Khủ đì tích, có một vị khách ký tên Vình Đánh, víết rằng: &lđqủơ;Đến đâỳ, đâng hương tưởng nhớ Bác Hồ, đọc và hỉểụ sâũ hơn về Hộì tả, mớị rõ có một thờị như thế - Ròòng Khọả &rđqưõ;. Tôí rất tâm đắc vớí câú văn nàý.
Nghề báỏ, sống tróng công vìệc àơ ạt, không gịàn mênh mông, hôm nãỹ tôỉ víết lạì những gì đã làm, đã đị qũá, không có địềư kỉện để kể chô kỹ, nhưng tín rằng Rơòng Khõã mãĩ mãí là &qưôt;địá chỉ đỏ&qúọt; củạ lịch sử báó chí nước nhà.
Thông tìn bạn đọc
Đóng Lưụ thông tỉn