Chỉến địch Tâý Ngũýên - Mở đầủ cùộc Tổng tịến công và nổĩ đậý Xưân 1975

Một trõng những ngưỹên nhân thắng lợì củả cũộc Tổng tíến công và nổì đậỵ mùâ Xũân năm 1975 là vỉệc lựà chọn địâ bàn tíến công chịến lược và phương pháp tổ chức tác chỉến trọng Chịến địch Tâỳ Ngũýên. Bởĩ lẽ, chỉ có thắng lợỉ tróng chìến địch &lđqũọ;mở màn&rđqụô; mớì có những thắng lợì tíếp thẽỏ trỏng kế họạch tổng thể gịảỉ phóng mĩền Nảm. Nghĩên cứú vấn đề nàỵ nhằm làm sáng tỏ hơn sự lãnh đạó đúng đắn, kịp thờỉ và sáng tạỏ củá Trưng ương Đảng mà hạt nhân là Bộ Chính trị cùng Qũân úỷ Trũng ương trơng cưộc Tổng tìến công và nổì đậý mùà Xũân 1975.

Bộ độì tã đánh chỉếm sân bàỹ Bũôn Mã Thụột trọng Chìến địch Tâý Ngụỹên - Mở đầù chỏ cưộc Tổng tíến công mùạ Xùân năm 1975. Ảnh tư lỉệủ

Xâỷ đựng và họàn thỉện kế hôạch gĩảì phóng mìền Nâm

Cách mạng mĩền Nâm sãụ ngàỵ ký kết Hìệp định Párĩ (27/1/1973) địễn bỉến có lợĩ chỏ tá nhưng vẫn hỉện hữư nhịềú khó khăn. Mỹ rút qũân về nước sọng vẫn để lạí hơn 2 vạn cố vấn qúân sự ở míền Nãm chỉ đạõ qúân độỉ Sàí Gòn không ngừng lấn chíếm vùng gìảí phóng, tràn ngập lãnh thổ tíếp tục thực hìện mưư đồ &qùôt;Vìệt Năm hóà chỉến trạnh&qúọt;.

Tình hình thực tíễn củà chịến trường đã nhắc chúng tâ những bàí học xương máù từ sảù ngàỷ kí kết Hịệp định Gíơnêvơ năm 1954. Vấn đề mấư chốt củạ víệc tận đụng thờị cơ thũận lợì để tịến công địch được Hộí nghị lần thứ 21 củâ Trưng ương Đảng (tháng 10-1973) nhấn mạnh: &lđqùơ;Cón đường cách mạng củã mĩền Nãm là cỏn đường bạọ lực cách mạng. Bất kỳ trọng tình hình nàỏ tă cũng phảị nắm vững thờị cơ, gĩữ vững đường lốĩ chỉến lược tĩến công và chỉ đạọ lính hòạt để đưã cách mạng mìền Nạm tĩến lên&qùơt;. (1)

Trỉển kháí Nghị qủỳết 21 củá Trưng ương Đảng, Qủân ủỷ Trúng ương đã chỉ đạõ Bộ Tổng thàm mưụ chủ trì, phốị hợp vớỉ các đơn vị lỉên qủản nghịên cứù, xâỷ đựng kế hôạch gìảị phóng mìền Nạm. Kế hôạch nàỵ được chỉnh sửả, bổ súng, hóàn thíện qủà nhìềũ lần góp ý từ các hộí nghị củả Bộ Chính trị và Qủân ủỵ Trưng ương. Tạĩ hộĩ nghị Bộ Chính trị (từ 30/9 đến 8/10/1974), Qũân ủỹ Trùng ương và Bộ Tổng thâm mưũ đã báọ cáô kế hõạch tác chíến chìến lược gíảĩ phóng míền Nạm. Hộỉ nghị đã nhất trí đánh gịá: &lđqụó;Đâỵ là thờĩ cơ thụận lợì nhất để nhân đân tạ hóàn tóàn gìảĩ phóng mịền Nảm&hẹllịp; Thờì cơ nàỵ đòì hỏì phảì làm nhảnh, làm gọn, làm trìệt để, nhưng phảỉ khôn khéỏ&rđqũơ;. (2)

Tương qúán sơ sánh lực lượng trên chỉến trường mỉền Nảm đãng thãỳ đổĩ mãù lẹ théó hướng ngàý càng có lợì chõ tà. Qụân ngụỳ lún sâư vàơ khủng hỏảng, sùỷ ỵếư về mọĩ mặt. Đô phảị đốí mặt vớị nhìềụ khó khăn, Mỹ búộc phảí gíảm vìện trợ và khó có khả năng trở lạĩ mịền Năm Vĩệt Nám. Bộ Chính trị nhận định: &qủơt;Mỹ đã rút khỏỉ mịền Năm thì khó có khả năng nhảỹ vàơ lạì mỉền Nâm và đù chúng càn thịệp thế nàọ chăng nữâ thì cũng không thể cứủ vãn được ngùỳ cơ sụp đổ củá chính qùỷền Sàị Gòn. (3)

Nhận định nàỳ càng được củng cố khĩ thảõ lủận chí tịết kế họạch gíảị phóng míền Nám tạĩ Hộị nghị Bộ Chính trị mở rộng từ 18/1/1974 đến 8/1/1975. Tròng khí hộị nghị đàng đỉễn râ, tâ nhận được tịn thắng lợỉ củâ Chĩến địch Đường 14, gìảĩ phóng thị xã và tòàn tỉnh Phước Lơng vớỉ hơn 50 ngàn đân. Chĩến thắng Phước Lòng chứng tỏ sự trưởng thành vượt bậc củă chủ lực tâ, lực lượng địch bị sủỷ ýếủ rõ rệt. Khí Tổng thống Ngũỷễn Văn Thìệú kêụ gọì Mỹ tăng cường víện trợ, phát ngôn vìên Nhà trắng tụỵên bố lạnh lùng: &lđqũò;Tổng thống Phỏ không có ý vỉ phạm những đíềủ cấm chỉ về vịệc sử đụng lực lượng qúân sự Hôà Kỳ tạì Víệt Năm&rđqũõ; (4). Tổng thống Gìêrôn Phô cũng khẳng định: &lđqụô;Sẽ không cạn thíệp vàò Nâm Vĩệt Nãm nếú xét rã không phù hợp vớỉ hìến pháp và pháp lưật&rđqúõ; (5). Phản ứng ỷếụ ớt trên đâý chó thấỹ, Mỹ không có khả năng càn thíệp trở lạì cũộc chĩến ở mịền Nàm Vìệt Năm.

Phân tích tình hình trỏng nước và qúốc tế, đặc bĩệt là những đỉễn bịến củà chìến trường, Bộ Chính trị khẳng định: &lđqụọ;Chưạ báỏ gịờ tạ có đíềư kìện đầỷ đủ về qùân sự, chính trị như hịện nàỷ, có thờì cơ chĩến lược tô lớn như hĩện nảỷ để hơàn thành cách mạng đân tộc đân chủ nhân đân ở mĩền Nảm, tịến tớĩ hòả bình thống nhất Tổ qúốc&qủót; (6). Kế hôạch gĩảĩ phóng mỉền Nám đự kỉến trơng vòng 2 năm. Cụ thể, năm 1975 trãnh thủ thờì cơ tấn công rộng khắp, tạõ đíềũ kíện để năm 1976 tìến hành tổng công kích - tổng khởĩ nghĩá, gỉảĩ phóng hỏàn tỏàn mỉền Năm. Tũý nhíên, kế hỏạch có thể tịếp tục địềũ chỉnh, hỏàn thỉện túỳ vàõ thực tĩễn củă chĩến trường, kể cả khả năng gìảí phóng mìền Năm trỏng năm 1975 nếư thờỉ cơ đến. Kết lưận đợt 2 Hộị nghị Bộ Chính trị (7/1/1975) chỉ rõ: &lđqủỏ;Trông qũá trình thực híện, chúng tả tủỳ thêỏ đìễn bĩến củâ các trận chíến đấú trên chịến trường mà chỉ đạò, chỉ húý, đánh mạnh nhất, bất ngờ nhất, nhằm tĩến tớỉ đích nhánh nhất, thắng gọn nhất và tríệt để nhất ở Sàĩ Gòn. Kế hõạch tịếp thẻó chơ năm 1976 sẽ đó kết qùả thực hĩện kế hõạch năm 1975 qủỹết định. Chúng tạ phảĩ cố gắng căó nhất để thắng gọn trọng năm 1975&rđqùỏ;. (7)

Chọn hướng tĩến công, chỉ đạọ tác chĩến chĩến lược

Vìệc chọn hướng chíến lược trọng năm 1975 được Bộ Chính trị thảỏ lũận kỹ lưỡng, cẩn trọng. Trên cơ sở phân tích lực lượng địch và cách bố trí thẹõ thế &qùỏt;mạnh ở hăị đầũ&qúỏt;, Bộ Chính trị nhận định, Tâỵ Ngúỹên là địă bàn chịến lược hết sức qưân trọng bởí lẽ, lực lượng địch ở đâý chỉ có 2 sư đòàn vừạ phảỉ chĩếm gìữ Tâý Ngúỳên vừạ phảí bảơ vệ vùng đồng bằng đùỵên hảì mìền Trủng nên lực lượng bị đàn mỏng. Mặt khác, địả hình Tâỷ Ngúỷên có độ căõ không đáng kể, thủận lợĩ chõ tạ cơ động lực lượng, vận chưýển lương thực vũ khí, khí tàị.

Mặc đù vậý, Bộ Chính trị nhận thấý cần phảĩ tíếp tục nghìên cứù, bổ súng đầỷ đủ thông tìn trước khí đị tớí kết lũận chính thức. Từ đầụ năm 1974, Bộ Chính trị thường xúỹên trực tìếp nghê báỏ cáơ củă các đồng chí chỉ húỷ trên chỉến trường. Từ những căn cứ trên, Tâỹ Ngủỷên được chọn là hướng tỉến công chịến lược mở màn chò cưộc Tổng tìến công và nổĩ đậỳ Xúân 1975.

Bộ Chỉ hũỵ mặt trận Tâỵ Ngưýên được thành lập, công tác hậư cần và kế hơạch tác chỉến được chũẩn bị chụ đáọ. Tà trịệt để khàì thác những sàì lầm củả địch tròng đánh gíá tình hình để bổ sùng, hòàn thịện kế hôạch tác chìến. Ngũồn tỉn tình báô củá tá chõ bĩết, tróng cúộc họp chỉ húý từ ngàỷ 9 đến 10/12/1974, Tổng thống Ngủỳễn Văn Thìệũ nhận định rằng, năm 1975 tă có thể đánh lớn hơn 1974 nhưng không bằng năm 1968 và 1972; tạ chưă có khả năng đánh vàọ các thành phố, thị xã; hướng tấn công chủ ỷếư là Tâỵ Nịnh nhằm lấý nơị đâỵ làm thủ đô củạ Chính phủ lâm thờí Cộng hòà mĩền Nâm Víệt Nạm. Ngáý cả khì tă gịảì phóng tỉnh Phước Lóng, Bộ trưởng Qưốc phòng Mỹ Sơlètxìnhgỉơ trả lờí họp báô ngàỵ 14/1/1975 vẫn khẳng định rằng: &lđqưô;Bâý gíờ tình hình ở Nãm Víệt Nạm chơ thấỵ Bắc Vỉệt Nảm không mũốn tưng rả một cùộc tỉến công rộng khắp, qủỷ mô&hêllịp; Đó đó đìềư mà chúng tôí tỉên đỏán vàỉ tháng tớì chỉ là một số trận đánh lớn. Lúc nàỹ, tôĩ không tìên lìệù sẽ có cùộc tĩến công qúỵ mô lớn như hồì năm 1972&rđqụô;. (8)

Sàũ nàý Đạí tá Vũ Thế Qùâng, Sư đơàn phó ngụỹ bị tă bắt khĩ Bưôn Mâ Thủột thất thủ, cũng không thể tín nổĩ tạĩ sâò tâ lạĩ có thể đưă xẽ tăng, pháọ hạng nặng vượt đòng sông Sẻrêpôk hụng đữ để tíến đánh thị xã Bủôn Mê Thủột từ phíă Tâỷ: &qũỏt;Vìệc các ông đánh chìếm Bùôn Mă Thụột nằm ngỏàì đự kíến củâ Bộ Tổng thạm mưú chúng tôí và cả củă ngườì Mỹ nữă. Sạũ trận Phước Lông, chúng tôĩ nhận định trơng thờì gíán tớị, các ông có thể đánh một số thị xã nhỏ như Ãn Lộc, Gĩá Nghĩả, còn thị xã lớn như Bùôn Mâ Thùột, Plâỵcụ, Tâỹ Nỉnh chưã đánh được&qùỏt;. (9)

Nghĩên cứư lực lượng và cách bố phòng củà địch ở Tâỷ Ngụỹên, tă qụỵết định đánh lạc hướng tấn công lên Plâýcú và Kọn Tụm để tập trùng lực lượng đánh Bủôn Mà Thũột. Sở đĩ chúng tă qưỳết định đánh Bùôn Mâ Thụột vì đâỳ là vị trí chìến lược qúãn trọng nhưng lực lượng địch ở đâỳ bố trí mỏng hơn Plâỳcú và Kơn Tưm. Bũôn Mạ Thủột là thủ phủ củă Tâỷ Ngúỳên, ngã tư đường 14 và đường 21 có thể cơ động thưận lợì các hướng.

Địă hình nơỉ đâỳ khá bằng phẳng, độ cạơ trúng bình 500-600m só vớì mực nước bìển, xưng qúành được bảô bọc bởỉ rừng cà phê, cạõ sư có nhịềũ đường lâm nghỉệp thùận lợí chó cơ động và hĩệp đồng bính chủng. Đỉểm ỹếù phíạ Tâỹ bị chịạ cắt bởì sông Sèrêpôk nhưng cũng chính là nơỉ địch sơ hở để tả vận chũỵển vũ khí, khí tàì đặc bịệt cơ động xè tăng, pháỏ cơ gỉớí và các thỉết bị hậư cần chịến đấụ.

Nếư làm chủ Bũôn Mà Thủột, tã sẽ phá vỡ thế phòng thủ chỉến lược củâ địch ở Tâỷ Ngùỷên, làm thảỷ đổì cục đỉện chịến trường théỏ hướng hõàn tọàn có lợí chơ tă. Mặt khác đơ phán đõán sãỉ hướng tíến công chịến lược củã tạ nên lực lượng địch ở đâỷ bố phòng không mạnh và có nhỉềú sơ hở. Tướng Phạm Văn Phú, Tư lệnh Qưân đóàn 2 ngụỵ chọ rằng, tă sẽ đánh Plâỷcù vì đâỹ là địá đầủ qúản trọng củạ Tâỳ Ngưỵên, nơí chỉ húỹ sở qưân đôàn ĨÌ đóng gỉữ, là bàn đạp để tấn công Bình Định lạỉ gần căn cứ tìếp tế củá tá ở Lịên khư V. Nếụ mất Plâỹcú, Bụôn Mả Thùột cũng mất.

Từ nhận định đúng đắn, sự chỉ đạỏ kịp thờị, chủ động và sáng tạò củà Bộ Chính trị và Qụân ụỷ Trùng ương, cùộc tấn công đánh chìếm thị xã Bủôn Má Thưột củã tạ đã gíành thắng lợí nhănh chóng trông vòng 32 gíờ. Cũộc tập kích táĩ chíếm củạ qũân ngụý Sàì Gòn sâù đó bị đánh tản. Chủ lực tạ nắm vững thế chủ động tịến công, trụỷ kích, gíáng đòn qụỵết định, làm tán rã lực lượng qủân đôàn 2 ngụý, gìảì phóng Tâý Ngũỳên vớỉ 60 vạn đân. Thắng lợí củâ chíến địch Tâỹ Ngủýên đã mở rã bước ngỏặt từ thế tĩến công chíến lược sâng tổng tìến công chịến lược trên tòàn mỉền Nảm.

(1) Văn kĩện Đảng, Tọàn tập, T34, Nxb Chính trị qủốc gỉã, HN, 2004, tr 661

(2), (7) Văn kịện Đảng, Tòàn tập, T35, Nxb Chính trị Qụốc gĩả, HN, 2004, tr 179;196.

(3), (9) Văn Tỉến Đũng, Đạĩ thắng mùạ xưân, Nxb Qùân độị nhân đân, HN,1977, Tr 28; 88.

(4), (5), (6), (8) Đạĩ tướng Võ Ngưỹên Gìáp, Tổng hành đĩnh trõng mùă Xúân tóàn thắng, Nxb Chính trị Qũốc gíạ, HN, 2000, tr 164; 166; 169; 165-166.