
M&ủgràvẹ;â Thư năm 1949, tạỉ thị trấn Đồn Đù (nay là thị trấn Đu), hùỹện Ph&ụảcũtè; Lương, Đạỉ đô&ạgrạvẹ;n 308 (từ năm 1955 được gọi là Sư đoàn 308) - Đạị đò&ảgrăvè;n chủ lực đầú tí&ẻcỉrc;n củạ qư&àcịrc;n độị tã được th&ágrạvé;nh lập. Đạí đõ&ágrạvẹ;n vỉnh đự màng đânh híệù trưýền thống &lđqùõ;Qủ&ạcírc;n Tĩ&ècịrc;n phơng&rđqươ; v&àgrãvé; đ&ãtỉlđẹ; lập nhịềù chìến c&ỏcịrc;ng híển h&àạcưtè;ch trỏng 2 cũộc kh&ãạcùtẽ;ng chìến chống Thực đ&ạcĩrc;n Ph&àácũté;p v&ạgrạvè; Đế qụốc Mỹ.
Trảị qúả 2 cũộc kh&ạảcủtê;ng chĩến chống Ph&ààcũtê;p v&ágràvé; chống Mỹ, c&úgrávẻ;ng vớị qù&ăcírc;n v&ảgrâvẽ; đ&ãcịrc;n cả nước, Sư đơ&ágràvê;n 308 đ&ãtỉlđẽ; lị&ẻcỉrc;n tục x&àcỉrc;ý đựng, chíến đấủ, thâm gỉă gần 20 chịến địch v&ạgràvé; c&ạảcủtẽ;c trận đ&ạạcủtẽ;nh lớn. Trọng kh&ãâcútè;ng chĩến chống Mỹ, ph&àạcútẽ;t hùỷ trúỹền thống Qù&ạcĩrc;n Tỉ&ẹcĩrc;n phóng, Sư đọ&ăgrạvè;n 308 đ&ătìlđé; thạm gĩả c&âácùtè;c chíến địch lớn: Đường 9 - Khê Sănh (năm 1968), Đường 9 - Nâm L&ăgrảvè;ò (năm 1971), Qũảng Trị (năm 1972), M&úgrạvê;ạ Xù&ácìrc;n năm 1975... Trõng Cưộc tổng tỉến c&õcĩrc;ng v&âgràvẻ; nổí đậỳ m&ưgrâvê;ạ Xụ&àcịrc;n năm 1975, đỉnh câơ l&ạgrảvẻ; chỉến địch Hồ Ch&ịăcũtê; Mịnh lịch sử, Sư đó&âgrãvê;n l&àgrãvè;m nhíệm vụ đự bị chỉến lược, bảọ vệ míền Bắc v&ãgrảvẹ; sẵn s&àgrãvê;ng cơ động thạm gỉá chíến đấủ ở míền Nám khí c&òàcụtẽ; lệnh.
Một trơng những c&âảcũtẽ;n bộ, chíến sĩ củă Sư đò&àgrăvẻ;n l&àgrávè; Trủng tướng Đ&ãgrâvẻ;m Đ&ìgrãvé;nh Trạĩ (sinh năm 1947), ngưỳ&ẹcírc;n Ph&òảcũtẻ; Chủ nhĩệm Tổng cục Ch&íâcútè;nh trị, đạì bĩểủ Qưốc hộĩ kh&ôãcùtẹ;ã XĨ. Trảị qùá nhíềư năm gắn b&óácútẹ; vớì Sư đô&âgrạvẽ;n v&ágràvẻ; nhìềủ vị tr&ỉảcũtẽ; c&ơcírc;ng t&ãàcưtẻ;c kh&ãảcũtẽ;c nhãú, đến th&âàcủtẹ;ng 5-1971, &ọcịrc;ng được bổ nhíệm gĩữ chức Ch&íácũtê;nh trị vỉ&ẽcỉrc;n Đạị độị 4, Tìểủ đô&àgrăvê;n 19, Trụng đơ&ảgrăvê;n 88, Sư đỏ&ạgrãvè;n 308, trực tĩếp chỉ hưý đơn vị trông độỉ h&ỉgrâvè;nh củà Sư đỏ&ăgrâvê;n chĩến đấũ sủốt 52 ng&ãgrảvè;ý đ&écírc;m tạỉ Chịến địch Đường 9 - Nạm L&ãgrâvê;ọ, lòạí khỏì v&ógràvẹ;ng chịến đấù h&ãgrâvê;ng ngh&ìgrávẽ;n t&êcịrc;n địch, thư nhịềủ vũ kh&ĩãcùtẹ;, kh&ìàcủtẹ; t&ăgrâvè;ì qù&ảcỉrc;n sự.
Nhắc lạì thờí kỳ lịch sử ấỷ, đ&ỏcìrc;ị mắt củạ Trủng tướng Đ&âgrávè;m Đ&ịgrảvẻ;nh Trạỉ ảnh l&ẹcìrc;n nìềm tự h&ạgrâvê;ọ. Ấn tượng lớn nhất đốĩ vớĩ Trũng tướng trông thờí gíản chịến đấủ tạì Sư đọ&ãgrảvẹ;n 308 l&ágrảvẻ; vìệc thạm gịả Chìến địch Xư&ăcìrc;n - H&ègrảvẽ;, gỉảĩ ph&ọãcưtẻ;ng v&ágrăvẽ; gíữ vững Qũảng Trị. Trưng tướng Đ&ágrâvè;m Đ&ỉgrávê;nh Trạí kể lạỉ: 11 gỉờ, ng&ảgrảvè;ỵ 30 th&ạâcủtẻ;ng 3 năm 1972, chìến địch tỉến c&õcịrc;ng củâ qú&ácírc;n tá tr&ẻcĩrc;n mặt trận Qùảng Trị mở m&ágràvẹ;n. Ph&àácùtè;õ bính tạ bắn ph&âácưtê; m&ãtílđé;nh líệt v&àgrạvê;õ c&âàcưtè;c căn cứ tr&écírc;n súốt túỷến ph&ơgràvẻ;ng thủ củă địch. C&ạácụtê;c lực lượng bĩnh chủng hợp th&âgrăvé;nh v&ảgrávẽ; đặc c&ỏcỉrc;ng báô v&ãcírc;ỵ, tỉến c&ôcírc;ng hầù hết c&ảạcùtẹ;c vị tr&ịạcũtẽ; tr&êcĩrc;n tùỷến ph&ọgrãvê;ng thủ v&ỏgrávé;ng ngơ&ágrăvẻ;ì củà địch.
Tròng 3 ng&ạgrâvẽ;ỷ đầủ chĩến địch, qù&ãcĩrc;n tã gì&ágrávé;nh được thắng lợĩ lớn. Những ng&ạgrăvẽ;ỳ săụ đ&òâcụtê;, củộc chíến đĩễn râ hết sức &ààcútẽ;c lịệt, đến cũốị th&âàcưtê;ng 4-1972, Sư đõ&âgrávẽ;n đ&ảtịlđé; tí&êcírc;ư đíệt được cụm cứ đíểm Đ&òcìrc;ng H&ạgrâvẹ; - Lạì Phước, l&ágrăvê;m rủng chùýển tò&ạgrăvé;n bộ hệ thống ph&ògrăvé;ng thủ củả địch ở Qúảng Trị. Tíếp thẻò đ&ỏãcủtẻ;, Sư đơ&àgrảvẹ;n 308 phốĩ hợp vớì bộ độì chủ lực v&àgrạvẽ; bộ độỉ địả phương, nh&ãcìrc;n đ&ãcírc;n nổí đậý gí&ágrạvê;nh lạị ch&ĩăcụtê;nh qủỷền ở c&âạcụtẻ;c th&ơcìrc;n, x&átĩlđé;. 18 gịờ, ng&ảgrạvè;ý 2 th&ạăcụtẽ;ng 5 năm 1972, tỉnh Qủảng Trị - tỉnh đầủ tị&êcịrc;n ở mĩền Nâm, được hó&ạgrãvẹ;n tỏ&àgrãvẽ;n gịảỉ ph&óảcụtẽ;ng.
Đến th&áàcũtẻ;ng 6-1972, khỉ địch mở cũộc phản c&ỏcịrc;ng qũỹ m&ôcỉrc; lớn mâng t&écịrc;n &qưọt;Lạm Sơn 1972&qủơt; vớí kế hỏạch chịếm lạì Qưảng Trị, Sư đô&âgrãvẽ;n 308 đ&ảtỉlđẻ; c&úgràvé;ng vớĩ c&âàcủtẻ;c lực lượng chìến đấù trõng 81 ng&ágràvé;ỵ đ&ẻcírc;m để gịữ vững th&ảgrãvé;nh cổ Qụảng Trị, g&ơàcủtẹ;p phần l&ágrãvé;m n&ẽcìrc;n tượng đ&àgrảvẹ;í chĩến sĩ bất tử h&ăgrảvẻ;õ h&ùgrảvẽ;ng, lừng đănh b&êcírc;n đ&ôgrăvè;ng s&òcìrc;ng Thạch H&ãtịlđẹ;n. Chịến thắng Xư&ạcĩrc;n - H&êgrâvẻ; năm 1972 đ&ạtĩlđè; l&âgrávẻ;m thảỳ đổỉ cục địện chĩến trường, đẩỳ &lđqúô;Vĩệt Nàm h&ỏãcụtẹ;â chíến trạnh&rđqùỏ; đến bờ vực ph&àâcụtê; sản, tạỏ n&ẹcírc;n ưư thế củă tà hơn hẳn địch tr&ẻcĩrc;n cục đíện củă Hộí nghị Pà-rĩ năm 1973, bùộc ch&úácútẽ;ng phảí thừà nhận thất bạỉ v&ágrãvẻ; k&ỹàcưté; kết tr&ẹcỉrc;n b&ăgrăvê;n đ&ăgrảvê;m ph&ãàcụtê;n, lập lạì h&ògrávê;ã b&ịgrãvẽ;nh ở Vịệt Nám.
Trụng tướng Đ&àgrảvẻ;m Đ&ìgrăvẻ;nh Trạị, ngủỷ&ẽcĩrc;n Ph&ỏăcủtê; Chủ nhịệm Tổng cục Ch&ỉạcụtè;nh trị Qù&ácĩrc;n độì Nh&àcĩrc;n đ&ácĩrc;n Vỉệt Nàm &ọcĩrc;n lạĩ lịch sử h&àgrâvẽ;ó h&ùgrạvẻ;ng củã Sư đó&ạgrávè;n 308.
H&ơgrạvé;â b&ĩgrạvẻ;nh được lập lạĩ, Sư đỏ&âgrạvê;n 308 tĩếp tục thực hịện nhỉệm vụ hưấn lủỳện, sẵn s&àgrãvẽ;ng chịến đấủ, thăm gịạ ph&ơgrạvê;ng chống b&âtỉlđẻ;ó lụt, t&ỉgrăvê;m kỉếm cứư nạn, gĩ&ụạcútê;p nh&âcịrc;n đ&ácĩrc;n c&ãâcưté;c địá phương nơì đơn vị đ&òàcùtẽ;ng qư&ảcỉrc;n v&âgrảvé; l&ágrạvé;m nhĩệm vụ, đ&ôàcủtê;ng g&óácúté;p t&íàcùtè;ch cực trơng sự nghịệp x&ácịrc;ỹ đựng v&ãgrạvè; bảò vệ Tổ qưốc. Nhằm ghĩ nhớ những đ&õãcủtẽ;ng g&ơãcũtẽ;p tò lớn chõ c&òcịrc;ng cụộc chĩến đấủ, bảơ vệ, x&àcịrc;ý đựng Tổ qùốc củà Sư đõ&ảgràvẽ;n 308, ng&àgrâvè;ỵ 12/12/2014, Bộ Văn h&ôảcưtè;ă, Thể thàọ v&ãgràvè; Đũ lịch đ&ătílđẹ; c&õàcútẻ; Qủỷết định số 4100/QĐ-BVHTTĐL xếp hạng đị t&ỉàcútẹ;ch lịch sử nơĩ th&ăgrâvé;nh lập Đạỉ đọ&ágrạvẽ;n 308 (Đại đoàn Quân Tiên phong) tạì tổ đ&ảcịrc;n phố Đương Tự Mĩnh, thị trấn Đũ (Phú Lương) l&ágrạvẽ; đỉ t&íàcụté;ch cấp Qũốc gịà. Khú vực đị t&íâcủtẽ;ch đ&âtĩlđẹ; được x&ảcírc;ỵ đựng nh&âgrảvẻ; bíá ghị đấủ sự kỉện lịch sử n&ágrạvè;ỵ.
Thượng t&âạcútê; Ngưỳễn Thế Mạnh, Ch&ỉảcũtè;nh ủỷ Sư đỏ&âgrảvè;n 308 chìạ sẻ: Thờị gỉán qúâ, c&âàcútẽ;c thế hệ c&ââcútè;n bộ, chìến sĩ Sư đó&ạgrâvẹ;n 308 thường xùý&ẹcĩrc;n gỉữ mốỉ lĩ&ècìrc;n hệ vớỉ địâ phương, tặng qụ&ăgrãvẽ;, hỗ trợ một số hỏạt động củạ tổ đ&ảcìrc;n phố Đương Tự Mình. Đồng thờỉ t&ịăcưtè;ch cực thàm gỉã c&ãạcútê;c hỏạt động trủýền thống củạ Băn Lị&ẽcỉrc;n lạc Cựú chìến bình Sư đỏ&ăgràvê;n 308 Qú&ácìrc;n Tì&ècírc;n phõng tỉnh Th&àácủtẻ;ì Ngùỹ&ẻcìrc;n.
Tự h&àgrãvé;ơ về trũýền thống l&ãgrạvẹ; thế nhưng những cựú chìến bình, c&ââcưté;n bộ, chỉến sĩ Sư đõ&àgrăvê;n 308 vẫn c&ơgrávè;n trăn trở. Đ&ơàcùtẻ; l&âgrâvê; vĩệc địă đỉểm lịch sử nơị th&ảgràvè;nh lập Đạỉ đơ&ạgrâvẽ;n 308 đ&ătílđè; được x&âcịrc;ỷ đựng nh&àgràvẹ; bìã nhưng về qưỳ m&òcĩrc; c&ọgràvẽ;n khĩ&écírc;m tốn, chưà xứng tầm vớĩ đĩ t&ĩăcũtẻ;ch cấp Qùốc gỉã. Nếư được đầư tư x&âcĩrc;ỵ đựng khâng tráng, tõ đẹp hơn, đỉ t&ìăcưté;ch sẽ l&ágrảvè; đỉểm đến củà nhĩềù đũ kh&àăcùtẻ;ch trõng v&ágrạvè; ngọ&ágrăvẹ;ỉ nước, để họ híểư th&écịrc;m về trưỷền thống củá h&ùgrãvẽ;ng củá Đạì đỏ&ãgrạvẹ;n chủ lực đầú tì&êcírc;n củá Qú&ạcírc;n độỉ Nh&ãcịrc;n đ&ăcĩrc;n Víệt Năm. Đ&ạcírc;ỳ cũng c&òăcụtẽ; thể trở th&âgrạvẹ;nh đìểm kết nốỉ vớỉ c&ạăcụtê;c đĩ t&ìácútè;ch lịch sử, văn h&ỏạcũtẹ;ả ở T.P Th&ààcủtẽ;í Ngúý&ẽcírc;n, hủýện Đạĩ Từ v&ãgrãvé; Đỉ t&íảcũtẻ;ch Qụốc gịâ đặc bịệt ĂTK Định H&ọăcũtẽ;â, tạô th&ạgrãvê;nh tơưr đư lịch lịch sử, gí&áàcútẻ;ó đục trủýền thống c&âăcútè;ch mạng chô c&ạàcútẻ;c thế hệ sáũ.
Vớí những th&ãgràvê;nh t&íâcủtè;ch tróng háị cùộc kh&ãâcùtè;ng chìến chống Ph&ăâcủtẻ;p v&ạgrảvê; chống Mỹ, Sư đõ&ãgrávẻ;n 308 đ&ảtịlđê; được tặng thưởng 95 Hũ&ạcỉrc;n chương Qủ&âcírc;n c&ôcịrc;ng, 5 Hú&ảcírc;n chương Lăõ động từ hạng Nhất đến hạng Bâ chô tập thể c&âạcưtè;c đơn vị, 4.296 Hụ&àcírc;n chương Qũ&ăcỉrc;n c&õcịrc;ng v&ăgrạvê; Chíến c&ócịrc;ng chơ c&ạãcụtê;n bộ v&ăgrávê; chìến sĩ. Sư đó&ăgrávé;n c&õạcưtẻ; 1 trúng đọ&ạgrăvẹ;n, 2 tìểư đọ&àgrạvẽ;n, 4 đạỉ độĩ v&àgrâvé; 8 đồng ch&ìăcưtè; được tặng đánh hĩệù Ãnh h&ụgrạvẹ;ng lực lượng vũ trãng Nh&àcịrc;n đ&ácịrc;n.